Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (4.1935-1936)

KRONIKA

KRAKÓ W. KOMISJA HISTORJF SZTUKI P. A. U. Na posiedzeniu Komisji His-
torji Sztuki, które odbyło się dn. 13 VI. b. r. pod przemodnictinem prof. Juljana Pa-
gaczetuskiego, prof. dr S. Gąsioro mski przedstaiuił pracę p. t.: Kultura ma-
terjalna a sztuka tuobec systematyki starożytnej kultury materjalnej. Autor
łączy rozpatrytuanie obu zagadnień mymienionych u; tytule, gdyż zdaniem jego, rzu-
cają one namzajem na siebie śmiatło. Przedstamia mięć naprzód materjał śródziem-
nomorskiej kultury materjalnej starożytności i objaśnia jego obfitość i różnorodność.
Stmierdzając, że tak sztuka, jak kultura materjalna są materjalną realizacją tmórczości
ludzkiej i że to myodrębnia je od innych funkcji kultury, dąży autor do systematyki
kultury materjalnej m znaczeniu archeologicznem przez analizę pojęć pomocniczych,
mianomicie pojęcia t. zm. starożytności, t. zm. realjóm, przemysłu artystycznego, tech-
niki oraz kultury materjalnej m znaczeniu etnologicznem. W następnym rozdziale autor
opierając się na młasnem teoretycznem ujęciu charakterystycznych cech kultury ma-
terjalnej i częściomo na etnologicznych sposobach systematyzacji, definjuje ją jako
zespół grup celomych działalności (prac) ludzkiej, mających charakter utylitarny, rea-
lizujący się m przedmiotach materjalnych. Analizuje przeto typy kultury materjalnej,
ich genezę, rozmój, znaczenie otoczenia przyrodniczego i społecznego, kontekst uczu-
ciorny i t. d. Pozmala mu to na próbę systematyki kultury materjalnej, a mięć na
mydzielenie trzech zasadniczych grup pomysłom, czynności rzeczy: 1) działalności
ekonomicznej, służącej do utrzymania ochrony życia (rolnictmo i t. d., przemysł i
technika, handel i komunikacja), 3) grupę mynikającą z myśli o życiu przyszłem (grób
i jego kontekst), 3) grupę zmiązaną z odprężeniem uczuć, odpoczynkiem ciała i t.d.,,
mogóle mzmożeniem intensymności życia (przedmioty służące do zabamy i t.d.). Sys-
tematyka ta promadzi do zmodyfikomania podanej definicji kultury materjalnej na
obszerniejszą: do kultury materjalnej należą mszystkie te czynności i objekty będące
ich rezultatem, m których mogóle istnieje moment użytkomy. — W ostatnim rozdziale
autor porómnuje sztukę z kulturą materjalną. Kładzie nacisk na znaczenie indymiduum
przy pomstaniu mynalazku, lecz także na różnicę między intełlektualną i celomą
inmencją m zakresie kultury materjalnej, a intellektualno-uczuciomą koncepcją arty-
styczną. Porómnyma następnie spramy rozmojome m obu tych spramach tmórczości,
domodząc braku paralelizmu między niemi, omamia różnice między formą-konstrukcją
przedmiotóm kultury materjalnej, a formą-idealną budorną dzieł sztuki, ustala różnice
m funkcjach obu działom oraz różnice, mzględnie podobieóstma m przeżyciach, my-
mołanych przez nie. W końcu autor określa przenikanie estetycznej formy działalności
ludzkiej (sztuka) do kultury materjalnej, tmierdząc, że każdy utmór ostatni posiada
estetyczną potencjalność, gdy utmór artystyczny ex definitione nie może być utylitarny.
Wobec tego niektóre utmoryj] materjalne człomieka minny być zaliczone do «sztuk
okolicznościomych», lecz granica ich zakresu jest płynna. Autor odrzuca przeto po-
jęcie przemysłu artystycznego jako sztymne. Wkońcu mypromadza mnioski metodo-
logiczne, z których najmażniejszy [określa różnicę między badaniem ergologicznem
(nauki o kulturze materjalnej) a badaniem sztuki.
KOPIEC KRAKUSA. Prace nad rozkopaniem kopca Krakusa posumają się ciągle
naprzód. Obecnie roboty promadzone są memnątrz leja, już tylko 4 metry od pod-
stamy kopca. Jest mszelka nadzieja, że m listopadzie b. r. osiągnięta zostanie pod-
stama kopca.
KOŚCIÓŁEK ŚW. WOJCIECHA został już ostatecznie odkopany, przyczem my-
szło na jam kilka interesujących, choć drobnych szczegółóm dla najstarszej topografji
Krakoma. Restauracja kościółka poszła przedemszystkiem m kierunku umidocznienia
damnych muróm romańskich. K. E.

62