DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.3576#0220
iS0 COMMENTARIA-DE ANTIOUIS SCALPTORIBUS
In ìnijus temali portici! (14) ut fanarentur aegrì exponebantur: ait enìm Svetonius (15) 'm
Cianàio-. Quum quidam aegra & adfe&a mancipia in lnfula Aefculapii taedio medendi expo-
nerent, omnes qui exponerentur liberos effe fanxit. Qui quidem flegrotantes fi forte fortuna fani-
fateni reciperent, tabellas votivas Aefculapio appendebant, quartini nonnulla extant monumenta in
flntiquìtatum colle&oribus, & praefertim inThommafmi libro de Donariis, & tabellis votivis. Fico-
ronius duas exhibet figuras (i<5) quarum prima mulierem repraefentat, quae columbae alas dex-
tera tener, finiftra vero filiolum denudatum macie confe&um, qui ambabus manibus plenum
marfupiuni Aefculapio offerendum fuftinet, vel ob obtentam, yel ad obtinendam fanitatem. Al-
tera mutilum refert hominem, <Sf cum poftica parte fit pertufa, declarare videtur una cum aliis
in tempio fuiffe appenfam, prout in ufu fuijje Livius teftatur (17). Ex hoc quantum fuperftitio
potuit fuadere malorum, facile e fi: intelligere, et fi nonnulli fila prorfus vacar ent, quod ex Plauti
loco (18) licet arguere.
In hortis Palatini* Farnefiorum fingulcire gxtat monumentimi, quod bic referendum cenfeo (*),
quia plurimum ad rem noftratn conferre videtur. Aefculapii fatua non mediocri* artifici* opus ex-
cavatis oculis (2 o) nudo peclore (21 ) pallio finiftrae implicito, dextera baculum tenente nodofum,
fui adfuetus advolvitur Serpens, elegantibus fandaliis (22) pedes ornantibus, humi ad finiftrum pedem
Cifta Myftka appofita (23). Haec de Aefculapio fint fatis f
(14) Compo/ìtiouem Tberiacae clarìfmiam , qua Magnus Air
pocbus Rex adverfus omnia veuelia tifits traditur, incifam la-
pide verfìbufque in limine aedis Aefculapii fuijfe fefert Plin.
hift. lib. 20. cap. 24.
(ij) Svet. in Claud. cap. 2;. Tu vide fis Ariflophanem in
fiuto, ubi falfi'fime Sacerdotunp detegendo machina! rifum vel
Heraclito excitat. Vide quoque Strabonis Geogr. I. S. p, 6"8i.
Praefertim ex Aefculapii claritate , quem varia morborum
genera curaffe forrmiati funt homines. Erat vero templum
( Epidauri ) aegrotantium multitudine ufquequaque refer-
f:um , pendentìbufque tabeliis , in quibus fanati languores
erant infcipti . Vide Infcriptìonem in Gruter. lufcript. pag,
71. è- Paufan. lib. 2. Corinti), cap 27. & Afiftid. Orat. v. s,
Orat. in Aejculapium pag. 20. & Epift. Libami Ep. 61$. pag.
303. & 304. & Epift. 1074. pag. su. Non folum Aefculapio,
fed edam Ifidi plurimae tabellae ex voto in templis fufpenfae
cottocabatitaf , ut in flit Tibullus Eleg. lib. 1. Eleg. 3. v. 27.
Nunc Dea, nunc fuccurre mihi ; nam poffe mederi
Picìa docet templis multa tabella tuis .
Yiie etiam Horatium lib. 1, Od. J. & Juven.Sap. 12. v. 27,
Et quam votiva teftantur fana tabella
Plurima, piftores quis nefcit ab Ifide pafci ?
(16) Ficoroni veftìgie di Roma antica e moderna pag. 544^
(17) Liv. Dee. 5. lib. 5- cap. 25.
(iS) Plaut. Coni, in Curati. A3, 2. Scen. 1. verf. 1.
Migrare certum ed jam nunc è fano foras,
Quando Aefculapii ita fentio fententiam :
Ut qui me nihili faciat, ne falvom velit,
Valetudo decrefeit, accrefeit labor .
(*) Tal. XXI.
(19) Hanc ftatuam in Infila Tiberina fuiffe repertam in-,
quìt Ficoroni in l. vefiigie di Roma p. 32. in hortulo Fratr
HER-
cifeanormn, ubi extat infcriptio AESCVLAPIO AVGVSTO >*
fed profilo in bortìs Palatini! FarnepanÌ! inventa fuit.
(20) Aejculapii quidem fìat uà bahebat oculo! gemmi!, feti
alia materia pretiofa ornatos . Propria erat ars formandi octt-
los ftatuarum . Illorum artifeum infcriptionem referam , qui
folummodo ftatuis oculo! aptabant
M ' RAPILIVS ■ SERAPIO • H1C.
AB • ARA ' MARMOR.
OCVLOS ■ REPOSVIT ' STATV1S.
QVA • AD ■ VIXIT ■ BENE .
Vide Buonarroti in praef. nttmifn. pag. 12. Cori Infcr. Ant.
in Etrttr. voi. 1. pag. 40^.
(21) Nudato in primis peclore, quia ut ait lo. Heiiricits
Meibomìtt! ad Hippocratis Jmjur. cap. ;. Cum fit Medicorum
Deus nihil non fincerum , ac fimplex in Medico effe debet.
Ita P. Galeotti in Mufeo Odefc. voi. 2. pag. 23.
(22) De Aefculapii fandaliis ita loquitur Cori Muf. Fior,
voi. 1. pag. 1 i?. Calceamenta Aefculapio tribuuntur, quii
medici Jongis itinerihus fé committerent, ut aegrotorum
morbis confulerent; eadem ex caufa baculus pileufque huic
numini adferibuntur,
(23) Cifta Myflicaboc hi monumento e fi quid fmgulare , *
bene buie Numini convenit, ut babetnr ex nummo Pembrokiam
Mufei pan, 2, Tab, 36, in quo ex altera parte Aefculf.pt
laureati caput, altera ex parte Cifta , cui Serpeni advolvitur
epigraphe appofita AZKAHniQS snTHFOZ fervator Aefcu'a"
pius. CI. Buonarroti OJJèrv. fopr. i Medagl. pag. 201. & fii'
Numijma exhibet in quo Telefpborui una cum Aefculapio efi
enfiti! : ad bujus pedes globu! afpicitur, quem aliqusd Medi-
citiae inftrumentttm arbitratur, quiqtte cum & alibi i" "'"»'
mi! reperiatur ad Ciftae formatti expreffus, exiftimM Medici-
valium infirumentoriim capfulam effe, quam Hippocrate* de eie-
gant'ul ait Mediami oportere femper circumferre■ Et Albrit
de Aefculapio in Imag. Deor, pag. 174, in cujus finn «ant
pixides ungucntorum,/>w«' obfiervatur Aefculapii fiatati pi
^idem habens in manibus in Palatìa Comeftabilis Colone •
!("
,|ianti*'j3
0om
iiifa, colla di
ornati iè iànda
hkmi'ì
lofeiot
'ifetllttiÉtO CO]
K,l?»,Si lib,
^w»« nella v
H&nenel
«I cne ati
*4*»eGeo,r
,., "mtà
/ionell,
SS'
' ti
iff^ le
.ter- c
S
''il
I, ""MS "'
<\N.
5-ii
mi
"^
:\
15 (d
In ìnijus temali portici! (14) ut fanarentur aegrì exponebantur: ait enìm Svetonius (15) 'm
Cianàio-. Quum quidam aegra & adfe&a mancipia in lnfula Aefculapii taedio medendi expo-
nerent, omnes qui exponerentur liberos effe fanxit. Qui quidem flegrotantes fi forte fortuna fani-
fateni reciperent, tabellas votivas Aefculapio appendebant, quartini nonnulla extant monumenta in
flntiquìtatum colle&oribus, & praefertim inThommafmi libro de Donariis, & tabellis votivis. Fico-
ronius duas exhibet figuras (i<5) quarum prima mulierem repraefentat, quae columbae alas dex-
tera tener, finiftra vero filiolum denudatum macie confe&um, qui ambabus manibus plenum
marfupiuni Aefculapio offerendum fuftinet, vel ob obtentam, yel ad obtinendam fanitatem. Al-
tera mutilum refert hominem, <Sf cum poftica parte fit pertufa, declarare videtur una cum aliis
in tempio fuiffe appenfam, prout in ufu fuijje Livius teftatur (17). Ex hoc quantum fuperftitio
potuit fuadere malorum, facile e fi: intelligere, et fi nonnulli fila prorfus vacar ent, quod ex Plauti
loco (18) licet arguere.
In hortis Palatini* Farnefiorum fingulcire gxtat monumentimi, quod bic referendum cenfeo (*),
quia plurimum ad rem noftratn conferre videtur. Aefculapii fatua non mediocri* artifici* opus ex-
cavatis oculis (2 o) nudo peclore (21 ) pallio finiftrae implicito, dextera baculum tenente nodofum,
fui adfuetus advolvitur Serpens, elegantibus fandaliis (22) pedes ornantibus, humi ad finiftrum pedem
Cifta Myftka appofita (23). Haec de Aefculapio fint fatis f
(14) Compo/ìtiouem Tberiacae clarìfmiam , qua Magnus Air
pocbus Rex adverfus omnia veuelia tifits traditur, incifam la-
pide verfìbufque in limine aedis Aefculapii fuijfe fefert Plin.
hift. lib. 20. cap. 24.
(ij) Svet. in Claud. cap. 2;. Tu vide fis Ariflophanem in
fiuto, ubi falfi'fime Sacerdotunp detegendo machina! rifum vel
Heraclito excitat. Vide quoque Strabonis Geogr. I. S. p, 6"8i.
Praefertim ex Aefculapii claritate , quem varia morborum
genera curaffe forrmiati funt homines. Erat vero templum
( Epidauri ) aegrotantium multitudine ufquequaque refer-
f:um , pendentìbufque tabeliis , in quibus fanati languores
erant infcipti . Vide Infcriptìonem in Gruter. lufcript. pag,
71. è- Paufan. lib. 2. Corinti), cap 27. & Afiftid. Orat. v. s,
Orat. in Aejculapium pag. 20. & Epift. Libami Ep. 61$. pag.
303. & 304. & Epift. 1074. pag. su. Non folum Aefculapio,
fed edam Ifidi plurimae tabellae ex voto in templis fufpenfae
cottocabatitaf , ut in flit Tibullus Eleg. lib. 1. Eleg. 3. v. 27.
Nunc Dea, nunc fuccurre mihi ; nam poffe mederi
Picìa docet templis multa tabella tuis .
Yiie etiam Horatium lib. 1, Od. J. & Juven.Sap. 12. v. 27,
Et quam votiva teftantur fana tabella
Plurima, piftores quis nefcit ab Ifide pafci ?
(16) Ficoroni veftìgie di Roma antica e moderna pag. 544^
(17) Liv. Dee. 5. lib. 5- cap. 25.
(iS) Plaut. Coni, in Curati. A3, 2. Scen. 1. verf. 1.
Migrare certum ed jam nunc è fano foras,
Quando Aefculapii ita fentio fententiam :
Ut qui me nihili faciat, ne falvom velit,
Valetudo decrefeit, accrefeit labor .
(*) Tal. XXI.
(19) Hanc ftatuam in Infila Tiberina fuiffe repertam in-,
quìt Ficoroni in l. vefiigie di Roma p. 32. in hortulo Fratr
HER-
cifeanormn, ubi extat infcriptio AESCVLAPIO AVGVSTO >*
fed profilo in bortìs Palatini! FarnepanÌ! inventa fuit.
(20) Aejculapii quidem fìat uà bahebat oculo! gemmi!, feti
alia materia pretiofa ornatos . Propria erat ars formandi octt-
los ftatuarum . Illorum artifeum infcriptionem referam , qui
folummodo ftatuis oculo! aptabant
M ' RAPILIVS ■ SERAPIO • H1C.
AB • ARA ' MARMOR.
OCVLOS ■ REPOSVIT ' STATV1S.
QVA • AD ■ VIXIT ■ BENE .
Vide Buonarroti in praef. nttmifn. pag. 12. Cori Infcr. Ant.
in Etrttr. voi. 1. pag. 40^.
(21) Nudato in primis peclore, quia ut ait lo. Heiiricits
Meibomìtt! ad Hippocratis Jmjur. cap. ;. Cum fit Medicorum
Deus nihil non fincerum , ac fimplex in Medico effe debet.
Ita P. Galeotti in Mufeo Odefc. voi. 2. pag. 23.
(22) De Aefculapii fandaliis ita loquitur Cori Muf. Fior,
voi. 1. pag. 1 i?. Calceamenta Aefculapio tribuuntur, quii
medici Jongis itinerihus fé committerent, ut aegrotorum
morbis confulerent; eadem ex caufa baculus pileufque huic
numini adferibuntur,
(23) Cifta Myflicaboc hi monumento e fi quid fmgulare , *
bene buie Numini convenit, ut babetnr ex nummo Pembrokiam
Mufei pan, 2, Tab, 36, in quo ex altera parte Aefculf.pt
laureati caput, altera ex parte Cifta , cui Serpeni advolvitur
epigraphe appofita AZKAHniQS snTHFOZ fervator Aefcu'a"
pius. CI. Buonarroti OJJèrv. fopr. i Medagl. pag. 201. & fii'
Numijma exhibet in quo Telefpborui una cum Aefculapio efi
enfiti! : ad bujus pedes globu! afpicitur, quem aliqusd Medi-
citiae inftrumentttm arbitratur, quiqtte cum & alibi i" "'"»'
mi! reperiatur ad Ciftae formatti expreffus, exiftimM Medici-
valium infirumentoriim capfulam effe, quam Hippocrate* de eie-
gant'ul ait Mediami oportere femper circumferre■ Et Albrit
de Aefculapio in Imag. Deor, pag. 174, in cujus finn «ant
pixides ungucntorum,/>w«' obfiervatur Aefculapii fiatati pi
^idem habens in manibus in Palatìa Comeftabilis Colone •
!("
,|ianti*'j3
0om
iiifa, colla di
ornati iè iànda
hkmi'ì
lofeiot
'ifetllttiÉtO CO]
K,l?»,Si lib,
^w»« nella v
H&nenel
«I cne ati
*4*»eGeo,r
,., "mtà
/ionell,
SS'
' ti
iff^ le
.ter- c
S
''il
I, ""MS "'
<\N.
5-ii
mi
"^
:\
15 (d