DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Six, Jan: Pieter Saenredam
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19799#0034
van den meester hebben. Wel zijn er afwijkingen tusschen deze schilderij en de prent
van E. van de Velde bij Ampzing, waar P. Zaenredam invent. op staat, niet alleen in de
hoogte tegenover de breedte, maar ook in den afstand en vooral in de verhoudingen,
onder andere der kolommen, maar de pittige donkere figuurtjes van de lieden, die de
prediking aanhooren, zijn bijna geheel de zelfden op de schilderij als in de prent. Dit
stuk moet dus van 1628 ]) wezen en aan de schilderij van 1628 bij den Heer Adolphe
Schloss te Parijs vooraf gaan.
De volkomen willekeurige wijzigingen der verhoudingen, in verband met het formaat,
rijziger in de hooge schilderij, zwaarder in de breede prent, het geheel verzonnen praalgraf,
de verteekende en verwaarloosde ver-
houding in de Mariekerk in Boymans,
zullen wel voldoende zijn om mij te
ontheffen van de verplichting nog meer
bewijzen aan te voeren dat Saenredam
als getuige omtrent architectuur vol-
komen onbetrouwbaar is. La précision
remplace Vexactitude, zooals een beoor-
deelaar omtrent Daudets Tartavin sul-
les Alpts zeide.
Saenredam was dan ook geen
architect. Hij had wel neigingen tot
oudheidkunde, zooals blijkt uit eene
eigenhandige aanteekening omtrent de
herkomst van zijn exemplaar in het
Duitsch van de beeltenissen der keizers
van Hubert Goltz, dat achtereenvolgens
behoorde aan Maarten van Heemskerk,
Jacob Rauwaert, Cornelis Cornelisz.
Schilder, Pieter Jansz. Begijn diens
schoonzoon, van wien hij het in 1639 had gekocht 3).
Isaak van de Vinne zag dit boek in 1723 in een verzameling prenten en teeke-
ningen uit de nalatenschap van Saenredam bij diens kleinzoon Paulus Vermeulen en
maakte daaromtrent aanteekeningen in zijn fransche uitgaaf van dit werk, die thans in mijn
1) Ik meen van de cijfers, vooral van de 2, nog resten te vinden.
2) Gedenkenisse Bij wat voor persoonen, dit bouck, van hant, tot hant, Altoos is bewaert geweest,
eerst bij —
JÜ&aerten DrailfdiLTCli, Selffs, Die het in waerden gehouden heeft tot sijnen sterffdach toe, twelcke
quam int jaer 1574, op den eersten dach October, Doen geleeft hebbende 76 jaren, ende is begraven tot
Haerlem inde grote kerck alwaer hij wel 22 Jaren was kerckmeester geweest.
3fatOÖ iSflttiuaert, sijnde Geweest Schilders Leerlingh, bij Heemskerk, en een groot Liefhebber der
ilTii l II MUL
Fig. 3. Schilderij van P. Saenredam.
Gezicht in de Groote kerk te Haarlem. 1630.
22
van E. van de Velde bij Ampzing, waar P. Zaenredam invent. op staat, niet alleen in de
hoogte tegenover de breedte, maar ook in den afstand en vooral in de verhoudingen,
onder andere der kolommen, maar de pittige donkere figuurtjes van de lieden, die de
prediking aanhooren, zijn bijna geheel de zelfden op de schilderij als in de prent. Dit
stuk moet dus van 1628 ]) wezen en aan de schilderij van 1628 bij den Heer Adolphe
Schloss te Parijs vooraf gaan.
De volkomen willekeurige wijzigingen der verhoudingen, in verband met het formaat,
rijziger in de hooge schilderij, zwaarder in de breede prent, het geheel verzonnen praalgraf,
de verteekende en verwaarloosde ver-
houding in de Mariekerk in Boymans,
zullen wel voldoende zijn om mij te
ontheffen van de verplichting nog meer
bewijzen aan te voeren dat Saenredam
als getuige omtrent architectuur vol-
komen onbetrouwbaar is. La précision
remplace Vexactitude, zooals een beoor-
deelaar omtrent Daudets Tartavin sul-
les Alpts zeide.
Saenredam was dan ook geen
architect. Hij had wel neigingen tot
oudheidkunde, zooals blijkt uit eene
eigenhandige aanteekening omtrent de
herkomst van zijn exemplaar in het
Duitsch van de beeltenissen der keizers
van Hubert Goltz, dat achtereenvolgens
behoorde aan Maarten van Heemskerk,
Jacob Rauwaert, Cornelis Cornelisz.
Schilder, Pieter Jansz. Begijn diens
schoonzoon, van wien hij het in 1639 had gekocht 3).
Isaak van de Vinne zag dit boek in 1723 in een verzameling prenten en teeke-
ningen uit de nalatenschap van Saenredam bij diens kleinzoon Paulus Vermeulen en
maakte daaromtrent aanteekeningen in zijn fransche uitgaaf van dit werk, die thans in mijn
1) Ik meen van de cijfers, vooral van de 2, nog resten te vinden.
2) Gedenkenisse Bij wat voor persoonen, dit bouck, van hant, tot hant, Altoos is bewaert geweest,
eerst bij —
JÜ&aerten DrailfdiLTCli, Selffs, Die het in waerden gehouden heeft tot sijnen sterffdach toe, twelcke
quam int jaer 1574, op den eersten dach October, Doen geleeft hebbende 76 jaren, ende is begraven tot
Haerlem inde grote kerck alwaer hij wel 22 Jaren was kerckmeester geweest.
3fatOÖ iSflttiuaert, sijnde Geweest Schilders Leerlingh, bij Heemskerk, en een groot Liefhebber der
ilTii l II MUL
Fig. 3. Schilderij van P. Saenredam.
Gezicht in de Groote kerk te Haarlem. 1630.
22