DOI Heft:
[Nr. 3]
DOI Artikel:Weve, Jan J.: Monumenten van geschiedenis en kunst in Nijmegen
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19838#0112
de H. Maagd en den H. Stephanus gewijd. Van dit oogenblik af, tot tegen het einde
der XVIde eeuw werd zij voortdurend vergroot, of omgebouwd.
Naast de hoofdkerk, waren er in de XHIde eeuw ook kleinere kapellen in de stad.
Een dier kapellen, aan de Broerstraat, werd in 1292 aan eenige volgelingen van den
H. Dominicus toegewezen, die er een klooster vestigden, dat aanvankelijk van slechts geringen
omvang was. De kapel werd in 1375 vervangen door de in hoofdzaak nu nog bestaande
St. Dominicus- of Broerenkerk. Van het in 1430 vergroote klooster zijn de kruisgang en
eenige andere deelen, ofschoon verbouwd, thans
mede nog in wezen.
Was het getal der openbare gebouwen
binnen Nijmegen in de XVde eeuw gering en
het voorkomen van de meerendeels houten huizen
der burgers onaanzienlijk, vrij belangrijk, althans
in omvang, waren de geestelijke gestichten. Ver-
scheidene daarvan, die vóór den grooten vesting-
uitleg buiten de muren waren gelegen, kwamen
ten gevolge der stadsuitbreiding daar binnen.
Hiertoe behoorden de in 1895 afgebroken Regu-
lierenkerk aan de Molenstraat en het klooster
Marienburg, waarvan de kerk, op het plein van
dien naam, thans tot Gemeente-museum dient.
Van de overige kloosters en gestichten
bleef nagenoeg niets gespaard Zoo is van het
klooster Bethlehem aan den Hessenberg, slechts
een zwaar beschadigde gevelsteen over. Van de
Commanderij van St. Jan aan de Korenmarkt bleef
niets meer dan de romp der kerk, thans in gebruik
bij de Waalsche gemeente. Het Observanten-
klooster, later voor kazerne (de Waalkazerne)
ingericht, liet weinig meer dan eenige muren na
en in de tegenwoordige Luthersche kerk aan de
Groote straat, herkent men slechts met moeite de
vroegere kapel van het St. Jans-gasthuis. Daarentegen is de kapel van het St. Nicolaas-
gasthuis aan het straatje, dat den naam »het Glashuis” draagt, nog duidelijk herkenbaar
aan een fragment, dat overigens met latere bouwwerken geheel is samengesmolten.
Ter plaatse, waar de eerste kerspelkerk gestaan had, werd omstreeks het midden
der XVde eeuw een gedachtenis-kapel gebouwd, die mede aan St. Geertruid werd gewijd.
Het gebouw werd bij de verbetering der vestingwerken, omstreeks 1600, grootendeels
afgebroken en het overblijvende onder het zand der vestingwal bedolven. Bij den uitleg
der stad in 1880, kwam dit gedeelte wederom bloot. Men ziet het thans, wanneer men
102
der XVIde eeuw werd zij voortdurend vergroot, of omgebouwd.
Naast de hoofdkerk, waren er in de XHIde eeuw ook kleinere kapellen in de stad.
Een dier kapellen, aan de Broerstraat, werd in 1292 aan eenige volgelingen van den
H. Dominicus toegewezen, die er een klooster vestigden, dat aanvankelijk van slechts geringen
omvang was. De kapel werd in 1375 vervangen door de in hoofdzaak nu nog bestaande
St. Dominicus- of Broerenkerk. Van het in 1430 vergroote klooster zijn de kruisgang en
eenige andere deelen, ofschoon verbouwd, thans
mede nog in wezen.
Was het getal der openbare gebouwen
binnen Nijmegen in de XVde eeuw gering en
het voorkomen van de meerendeels houten huizen
der burgers onaanzienlijk, vrij belangrijk, althans
in omvang, waren de geestelijke gestichten. Ver-
scheidene daarvan, die vóór den grooten vesting-
uitleg buiten de muren waren gelegen, kwamen
ten gevolge der stadsuitbreiding daar binnen.
Hiertoe behoorden de in 1895 afgebroken Regu-
lierenkerk aan de Molenstraat en het klooster
Marienburg, waarvan de kerk, op het plein van
dien naam, thans tot Gemeente-museum dient.
Van de overige kloosters en gestichten
bleef nagenoeg niets gespaard Zoo is van het
klooster Bethlehem aan den Hessenberg, slechts
een zwaar beschadigde gevelsteen over. Van de
Commanderij van St. Jan aan de Korenmarkt bleef
niets meer dan de romp der kerk, thans in gebruik
bij de Waalsche gemeente. Het Observanten-
klooster, later voor kazerne (de Waalkazerne)
ingericht, liet weinig meer dan eenige muren na
en in de tegenwoordige Luthersche kerk aan de
Groote straat, herkent men slechts met moeite de
vroegere kapel van het St. Jans-gasthuis. Daarentegen is de kapel van het St. Nicolaas-
gasthuis aan het straatje, dat den naam »het Glashuis” draagt, nog duidelijk herkenbaar
aan een fragment, dat overigens met latere bouwwerken geheel is samengesmolten.
Ter plaatse, waar de eerste kerspelkerk gestaan had, werd omstreeks het midden
der XVde eeuw een gedachtenis-kapel gebouwd, die mede aan St. Geertruid werd gewijd.
Het gebouw werd bij de verbetering der vestingwerken, omstreeks 1600, grootendeels
afgebroken en het overblijvende onder het zand der vestingwal bedolven. Bij den uitleg
der stad in 1880, kwam dit gedeelte wederom bloot. Men ziet het thans, wanneer men
102