Espen, Zeger Bernhard van; Espen, Zeger Bernard: Jus Ecclesiasticum Universum, Hodiernae Disciplinae Praesertim Belgii, Galliae, Germaniae, Et Vicinarum Provinciarum Accommodatum: Ex ipsis Sacrae Scripturae Litteris, SS. Canonibus, Conciliorum ... Decretis, Pontificum rescriptis, SS. Patrum Sententiis, Principum edictis & Magistratûs tam Ecclesiastici, quam civilis praejudiciis variis depromptum; Omnia ex ipsismet fontibus ... (Band 4): Z. Bernardi Van Espen ... Opuscula Varia, Sive Juris Ecclesiastici Universi Pars ...: Sequentes Tractatus, & Partes Continens ... (Köln, 1709) [VD18 13987984]

341

DISSERT ATIO

<*Ad regulam ; In dubiis semita tutior est eligenda
frobatam d SS. TP. Clemente iil in C. 12.

De Homicii. td Innocentio iii. m C. 5.

De Clerico excom* rnmissr.

Cui adjungitur ExpIanatioReguIa: Juris : In pari deliBo vel caufx potior ess con*

ditio pojjidentd.

P R JE F A T [ O.

U& snnt repiU morum > quas hac Differtatione dijcutere Jlatus Altera hdc esly
Indubiissemicamdebemusxligere ruuorem , Clemens III* in Cap. n* De
Homicid. JLmdemInnocentius IlUiwCap.s. x DeCler. excom. minist. expri-
mithisverbis : In dubiis via cst eligenda tucior. Altera ejl Cafmjlarumdoxio-
rumqueCanoniflarum : Quodest speculative probabile , est Pradice certum,
velut hodseineptiusincipiuntcandemproponere : Quodest Pra<5ticeprobabiIe, eif Pradicecer*
tum feuquodvaietidem, eilPradlicecucum. De his Regulisquatuor in hac nojlra Disiertatio*
neexamimfubjiciemm. Primum quidem , quod dux ha reguU diametraliter sibi fint^ oppojita.
$ecundum,quodprior Jit veraregula ; atpojienor non nifi Pfeudo-regula. Poji hac fubfequentur
prioris reguU confetfanea, quoipfiusvcritasmagispatefcat. Deinde palamsaciamabfurditatesy
quassecumtrahit pofteriorregula, utetiamexhis clariusojlendatur ejus falsitas. Denique adji-
ciam verumintelleBum ReguU Juris in Cap.d^. De R. J. in VI. In parideliclo vcl causa,
potioresl condicio poiTidencis; oslendamquequantopere hac regulaabutantur quidam sheologiy
utJuas deprobabiltfmo opinionessiabiliant.

§.

Uod dickz regulaz sibi opponantur,
nemo negaverit qui adverterit, quod
omneprobabilesit dubium. Dubium
isthuc voco , de cujus nec veritate
nec falsitate constat , sive quidquid
huiurmodiest, ur5cveritas&falsitas
nobis.sintincertx. Nonenim solanegative, sedetiam
positivd dubia,incerta sunt &dubiaquinhauddiffi-
culter c\fi:endetur, quod minus probabile quam suum
opposituj.n , semperdefalsitatemagisdebeat esie su-
spe&um, quam hoc negative dubium , Aren& maris
sunt numero vares, His prxmisiis, pone duo contradi-
ttoria ptobabilia, id est,incertaac dubia, de quorum
alterutro ( ut sexcenties fit) dubites merito, an non sit
contra jus aaturae. In hac suppositione secundum di-
dam Laxonum r.egulam utrumque titulo probabilita-
tis licitum erit & t^trumque pro libitu eligi poterit .* at
juxta regulama Pontificibus traditam sola vta tuttor
eligenda erit. Clarum itaque est, quod inter di&as re-
gulas intercedatoppositio.

esie annexum morale periculum re ipsa impingendiin
jus naturs,

PRazterea , quidalsudpeccatum,risi didum fadum
velconcupimm contra legem azternam ? OporteC
igitur adionibus nofiris regulaz loco prazfigere le-
gem azternam;undenequaquam sufficit > si probabi-
litassolumconiideretur : probabilitasenim nequelex
sterna est , neque legiazternte magiscommensurata,
quamsors. Etenim sicut sors ad veritatem &falsita-
tem se habet indisferenter , ita probabiiitas ad legem
asternam &ejus contrarietatem : ut proinde sieutin
Canj.difi S. respondetGregoriusPontifex Siconfue-
tudmemfortassis opponas>advertendum, quod Dommus
dictt, Egcrfum Veritas (3 Vtta: non dixit ego fnm con-
fuetudoficdVentas. Itanobisdicerelicet, si probabi-
litatemfortasiis opponas , Dominus non dixit ; Ego
sumprobabihtAs sed Eeritas , sive lex azterna , juxta ii-
lud Aug. Ivb.^.CoKfefsx^sS' adDeum, Lex tuaVeri^
tasy Veritast».

§. 4,

1.

^Egulse prioris veritas &c posterioris falsitas jam
tumaliquo-usqueprobataz sunt , dumClemensIII.
& Innocentius III. prioremadstruendo , hocipso^ut
exoppositionepatet,posterioremdestruxere. Neque
tamen didos Pontifices prioris regulaz conditores
fuiste,sed approbatores solum existimamus'priusquam
enim illum in modum responderunt, incommutabilis
naturse lexdi<ftabatpeccareillum,quilegisv. g. natu-
ralis transgressionem vult, saltem per consequentiam,
vesiutloquuntur alii,inrerpretative. Atvero percon-
sequentiam ejus transgressionem vult , qui pro libitu
praesumitexercere a&ionem, quam novit probabiliter
csfe contra jus naturaz: nam line necessitate ( adtionem,
uiponimus,omittcrepotuisset)iliud facic , cui novit

j^Liud insuper argumentum petitur ex Gratiano
Can.A.cattfi, q. 4. Ignoranttajurisnaturalisomui-
bus adultis damnabtlts esi. Si ergbignorantia , quo*
modo non probabilitas damnabilis erit , li ei se quis
inpraxiconformet ? Nam si afte&us intelle&um obs-
curantesexcusationem prazripiantei , qui jus naturs
transgreditur , etsi transgrestionispericulum proptec
plenam ignorantiam non videat , quomodo excusa' 1
birur ille , quicum non plene ignoraret jusnaturac,
illud transgreditur , ubi transgreffionis perieulum
clare videc, ut fit, quodessenovit probabiliterjus na-
turaz transgredi ? Verum quia dodtrina quam hie
tradiijrus , longe notior eft, quam docftrinaexGratia-
notradita , huicargumentoimmorandum non duxi-
mus,

F f 4 §. £