DOI Artikel:
Dobrowolski, Witold: Hamlet polski - Heraklesem na rozstajach?
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20617#0272
"J J*
©"3
5. Jacek Malczewski, Ojczyzna. Część środkowa tryptyku, 1903- Wrocław, Muzeum Narodowe
(fot. Muzeum)
nych drogach. Przybrany we wspaniałą zbroję, zapewne z
zamkowej zbrojowni w Chrobrzu czy Książu Wielkim, z
hełmem w ręku. Na innym swoim wizerunku obskubuje
stokrotkę, co oznacza «kocha, lubi, szanuje, nie chce, nie
dba, żartuje». Obok niego dwie imponujące i urodziwe
damy. Cóż za wspaniały Herakles z ziemiańskim przystrzy-
żonym wąsikiem, bywalec salonowy i klubowy, między
owymi sąsiadkami na rozstajnych drogach wyboru doko-
nać nie umie”.
Wyka ironizuje i swoją własną ironią obdarza autora
obrazu, dalekiego od ironii - przynajmniej w pietwszym,
wcześniejszym dziele. Dostrzegłszy związek między oby-
dwoma portretami i słusznie interpretując kwiatek stokrot-
ki jako symbol wyborni, nie zastanowił się jednak, jakie tre-
ści wiążą się z tym wyborem. Ponadto obejmujące się ko-
biety z późniejszego dzieła można określić jako „imponu-
jące i urodziwe” oraz uznać za panie z tego samego towa-
rzystwa. Jednakże owych przymiotników i kwalifkacji z
pewnością nie można odnieść do obrazu warszawskiego.
15 Xenophon, Memorabilia, II, 1, 21-34.
16 T. Sinko, Literatura grecka, t. I, cz. 2, Kraków 1932, s.
153-154; K. von Fritz, s. v. Prodikos aus Keos w: Pauly’s Real-
encyklopadie der classischen Altertumswissenschaft, Neue Bearbai-
„Herakles na rozstajach” podobnie jak „Hamlet polski”
to człowiek postawiony przed koniecznością wyboru. Ale
o jaki wybór chodzi? Wykę interesował folklor, a ponie-
waż żaden trop w tym kierunku nie prowadził, więc sobie
tą sprawą głowy nie zaprzątał, sprawadzając - ironicznie -
problem tkwiący w obydwu malowidłach do salonowej
błahostki. Tymczasem Herakles na rozstajnych drogach
jest to już wyraźna aluzja do zacytowanego przez Kseno-
fonta we Wspomnieniach o Sokratesie fragmentu Horaj
- nie zachowanego dzieła Prodikosa z Keos, piąto wiecz-
nego moralisty greckiego, w którym zawarł on retoryczną
pochwałę bohatera15 16.
Zacytowany fragment ze względu na swe wartości
wychowawcze zrobił karierę w wielu krajach europejskich,
do czego przyczyniło się z pewnością posługiwanie się
tekstami Ksenofonta do nauki greki we Włoszech, Francji,
Anglii i w Niemczech1”. Ponieważ ma on, naszym zdaniem,
kluczowe znaczenie dla prawidłowego odcyfrowania war-
stwy semantycznej Hamleta polskiego, pozwalamy sobie
tung, Stuttgart 1957, col. 84-89- Por. także S. Schneider, Kilka
szczegółów o Prodikosie i jego pesymizmie, Muzeum 1896, s. 359 n.
17 S i n k o, o. c., s. 564.
268
©"3
5. Jacek Malczewski, Ojczyzna. Część środkowa tryptyku, 1903- Wrocław, Muzeum Narodowe
(fot. Muzeum)
nych drogach. Przybrany we wspaniałą zbroję, zapewne z
zamkowej zbrojowni w Chrobrzu czy Książu Wielkim, z
hełmem w ręku. Na innym swoim wizerunku obskubuje
stokrotkę, co oznacza «kocha, lubi, szanuje, nie chce, nie
dba, żartuje». Obok niego dwie imponujące i urodziwe
damy. Cóż za wspaniały Herakles z ziemiańskim przystrzy-
żonym wąsikiem, bywalec salonowy i klubowy, między
owymi sąsiadkami na rozstajnych drogach wyboru doko-
nać nie umie”.
Wyka ironizuje i swoją własną ironią obdarza autora
obrazu, dalekiego od ironii - przynajmniej w pietwszym,
wcześniejszym dziele. Dostrzegłszy związek między oby-
dwoma portretami i słusznie interpretując kwiatek stokrot-
ki jako symbol wyborni, nie zastanowił się jednak, jakie tre-
ści wiążą się z tym wyborem. Ponadto obejmujące się ko-
biety z późniejszego dzieła można określić jako „imponu-
jące i urodziwe” oraz uznać za panie z tego samego towa-
rzystwa. Jednakże owych przymiotników i kwalifkacji z
pewnością nie można odnieść do obrazu warszawskiego.
15 Xenophon, Memorabilia, II, 1, 21-34.
16 T. Sinko, Literatura grecka, t. I, cz. 2, Kraków 1932, s.
153-154; K. von Fritz, s. v. Prodikos aus Keos w: Pauly’s Real-
encyklopadie der classischen Altertumswissenschaft, Neue Bearbai-
„Herakles na rozstajach” podobnie jak „Hamlet polski”
to człowiek postawiony przed koniecznością wyboru. Ale
o jaki wybór chodzi? Wykę interesował folklor, a ponie-
waż żaden trop w tym kierunku nie prowadził, więc sobie
tą sprawą głowy nie zaprzątał, sprawadzając - ironicznie -
problem tkwiący w obydwu malowidłach do salonowej
błahostki. Tymczasem Herakles na rozstajnych drogach
jest to już wyraźna aluzja do zacytowanego przez Kseno-
fonta we Wspomnieniach o Sokratesie fragmentu Horaj
- nie zachowanego dzieła Prodikosa z Keos, piąto wiecz-
nego moralisty greckiego, w którym zawarł on retoryczną
pochwałę bohatera15 16.
Zacytowany fragment ze względu na swe wartości
wychowawcze zrobił karierę w wielu krajach europejskich,
do czego przyczyniło się z pewnością posługiwanie się
tekstami Ksenofonta do nauki greki we Włoszech, Francji,
Anglii i w Niemczech1”. Ponieważ ma on, naszym zdaniem,
kluczowe znaczenie dla prawidłowego odcyfrowania war-
stwy semantycznej Hamleta polskiego, pozwalamy sobie
tung, Stuttgart 1957, col. 84-89- Por. także S. Schneider, Kilka
szczegółów o Prodikosie i jego pesymizmie, Muzeum 1896, s. 359 n.
17 S i n k o, o. c., s. 564.
268