DOI Artikel:
Żygulski, Zdzisław: O królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27007#0010
Zdzisław podziwiałem paryską szkatułkę z kości słoniowej z XVI w., płaskorzeźbioną
Zygulskijun. w sceny legendy o królu Arturze i jego rycerzach. Wreszcie podczas
młodzieńczej podróży do Włoch dotarłem do Genui, aby w skarbcu tam-
tejszej katedry zobaczyć antyczną sześcioboczną czarę wyciosaną z bryły
ciemnozielonego nefrytu. Pod nią widniał napis, że znaleźli ją krzyżowcy
trzeciej wyprawy, bodaj w Antiochii, i że to jest właśnie Święty Graal.
Mit arturiański i związane z nim materialne zabytki były powodem
niekończących się rozważań i polemik uczonych, ale setki rozpraw i subtel-
nych komentarzy nie przeniknęły do dna legendy. Znaczna jej część do
dzisiaj pozostaje tajemnicą'.
W maju 1992 r. telewizja polska przedstawiła-wybitny angielski film
zatytułowany Excalibur, zrealizowany dziesięć lat wcześniej przez Johna
Boormana. Bohaterem filmu jest w istocie sławny miecz króla Artura, a za-
wiła historia dworskiej miłości i poszukiwania Świętego Graala pokazane
zostały w szatach i zbrojach późnego gotyku, bądź wczesnego renesansu.
Autor wybrał tę wersję kostiumową, gdyż właśnie wtedy pełna zbroja
rycerska osiągnęła największą krasę. Każdy znas, potocznie i stale, wyobraża
sobie rycerza w takiej pełnej zbroi i w zamkniętym hełmie, z którego otworów
wzrokowych połyskują oczy. W tym filmie owe srebrzyste zbroje, choć
wykonane ze sztucznego tworzywa, są w istocie efektowne. Rycerze w ogóle
nie chcą się z nimi rozstawać. W nich siedzą przy swoim Okrągłym Stole,
w nich ucztują, kochają się i śpią oraz, oczywiście, staczają pojedynki i bitwy.
Pod tymi zbrojami są po prostu nadzy. Film w pewien sposób imponujący
zarazem rozczarowuje, kiedy schodzi w stronę pozytywnego kiczu, podob-
nie jak malarstwo prerafaelitów. Analogicznie rzecz się ma z filmem gatunku
musical o arturiańskim zamku “Camelot", wyprodukowanyym w 1967 r.
przez Fredericka Loewe i Alana Joy Lernera. Otóż legenda arturiańska
przemawia do czystej wyobraźni, do wewnętrznego odczuwania, do intuicji,
a każda wizyjność spłyca i psuje obraz idealny.
W roku 1983 ukazała się w Polsce książka wybitnego mediewisty francus-
kiego Michela Pastoureau zatytułowana Zycie codzienne we Francji i Anglii
w czasach rycerzy Okrągłego Stołu (XII i XIII w.)1 2. Książka jest znakomita, ale
dotyczy stosunków panujących w pełnym średniowieczu, a więc w sześćset
lat po rzeczywistym wystąpieniu Artura, którego śmierć lokuje się w roku
537. Z kolei w roku 1984 dwaj Brytyjczycy, Anglik i Szkot, David Nicolle
i Angus McBride, wydali książkę o militariach arturiańskich według
dzisiejszego stanu archeologii i historii VI wieku naszej ery '. Te rozbieżności
1 Z ogromnej liczby publikacji wymieniam dzieła podstawowe: E.K.Chambers Arthur of Britain, London
1927; - E.Faral La legende Arthurienne. T.l-3, Paris 1929 oraz R.S. Loomis Arthurian Tradition and Chretien de Troyes,
New York 1949; - Zwięzłe i rzetelne objaśnienia można znaleźć w leksykonach, zwłaszcza w The Encyclopaedia
Brittanica, New York, 11 ed., s.v. Arthurian Legend oraz w Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN, Warszawa 1962,
s.v. Artur, Artus. Por.też J. Campbell, The Power of Myth, 1988 tłum. polskie Potęga mitu, Warszawa 1994.
M.Pastoureau Zycie codzienne we Francji i Anglii w czasach rycerzy Okrągłego Stołu (XII i XIII wiek),
Warszawa 1983.
D. Nicolle i A. McBride Arthur and the Anglo-Saxon Wars. Anglo-celtic Warfare A.D. 410-1066, ed. Osprey
Publ. House, London 1984.
8
Zygulskijun. w sceny legendy o królu Arturze i jego rycerzach. Wreszcie podczas
młodzieńczej podróży do Włoch dotarłem do Genui, aby w skarbcu tam-
tejszej katedry zobaczyć antyczną sześcioboczną czarę wyciosaną z bryły
ciemnozielonego nefrytu. Pod nią widniał napis, że znaleźli ją krzyżowcy
trzeciej wyprawy, bodaj w Antiochii, i że to jest właśnie Święty Graal.
Mit arturiański i związane z nim materialne zabytki były powodem
niekończących się rozważań i polemik uczonych, ale setki rozpraw i subtel-
nych komentarzy nie przeniknęły do dna legendy. Znaczna jej część do
dzisiaj pozostaje tajemnicą'.
W maju 1992 r. telewizja polska przedstawiła-wybitny angielski film
zatytułowany Excalibur, zrealizowany dziesięć lat wcześniej przez Johna
Boormana. Bohaterem filmu jest w istocie sławny miecz króla Artura, a za-
wiła historia dworskiej miłości i poszukiwania Świętego Graala pokazane
zostały w szatach i zbrojach późnego gotyku, bądź wczesnego renesansu.
Autor wybrał tę wersję kostiumową, gdyż właśnie wtedy pełna zbroja
rycerska osiągnęła największą krasę. Każdy znas, potocznie i stale, wyobraża
sobie rycerza w takiej pełnej zbroi i w zamkniętym hełmie, z którego otworów
wzrokowych połyskują oczy. W tym filmie owe srebrzyste zbroje, choć
wykonane ze sztucznego tworzywa, są w istocie efektowne. Rycerze w ogóle
nie chcą się z nimi rozstawać. W nich siedzą przy swoim Okrągłym Stole,
w nich ucztują, kochają się i śpią oraz, oczywiście, staczają pojedynki i bitwy.
Pod tymi zbrojami są po prostu nadzy. Film w pewien sposób imponujący
zarazem rozczarowuje, kiedy schodzi w stronę pozytywnego kiczu, podob-
nie jak malarstwo prerafaelitów. Analogicznie rzecz się ma z filmem gatunku
musical o arturiańskim zamku “Camelot", wyprodukowanyym w 1967 r.
przez Fredericka Loewe i Alana Joy Lernera. Otóż legenda arturiańska
przemawia do czystej wyobraźni, do wewnętrznego odczuwania, do intuicji,
a każda wizyjność spłyca i psuje obraz idealny.
W roku 1983 ukazała się w Polsce książka wybitnego mediewisty francus-
kiego Michela Pastoureau zatytułowana Zycie codzienne we Francji i Anglii
w czasach rycerzy Okrągłego Stołu (XII i XIII w.)1 2. Książka jest znakomita, ale
dotyczy stosunków panujących w pełnym średniowieczu, a więc w sześćset
lat po rzeczywistym wystąpieniu Artura, którego śmierć lokuje się w roku
537. Z kolei w roku 1984 dwaj Brytyjczycy, Anglik i Szkot, David Nicolle
i Angus McBride, wydali książkę o militariach arturiańskich według
dzisiejszego stanu archeologii i historii VI wieku naszej ery '. Te rozbieżności
1 Z ogromnej liczby publikacji wymieniam dzieła podstawowe: E.K.Chambers Arthur of Britain, London
1927; - E.Faral La legende Arthurienne. T.l-3, Paris 1929 oraz R.S. Loomis Arthurian Tradition and Chretien de Troyes,
New York 1949; - Zwięzłe i rzetelne objaśnienia można znaleźć w leksykonach, zwłaszcza w The Encyclopaedia
Brittanica, New York, 11 ed., s.v. Arthurian Legend oraz w Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN, Warszawa 1962,
s.v. Artur, Artus. Por.też J. Campbell, The Power of Myth, 1988 tłum. polskie Potęga mitu, Warszawa 1994.
M.Pastoureau Zycie codzienne we Francji i Anglii w czasach rycerzy Okrągłego Stołu (XII i XIII wiek),
Warszawa 1983.
D. Nicolle i A. McBride Arthur and the Anglo-Saxon Wars. Anglo-celtic Warfare A.D. 410-1066, ed. Osprey
Publ. House, London 1984.
8