DOI Artikel:
Kilarska, Elżbieta: W przededniu odbudowy pieca w Dworze Artusa w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27007#0153
Elżbieta Kilarska
W przededniu odbudowy pieca
w Dworze Artusa w Gdańsku
Niemal w czterechsetną rocznicę swego powstania przy końcu 1545 r.' -
pod koniec marca 1945 r. wielki piec w Dworze Artusa (il. 1) uległ zburzeniu
pod ciężarem walących się sklepień (il. 2). Na szczęście jego górna, wolno
stojąca część, złożona z dwu smukłych kondygnacji, została uprzednio roze-
brana, a kafle wraz z innymi zabytkowymi obiektami zabezpieczono w refek-
tarzu klasztoru w Kartuzach. Dzięki temu, że konserwatorzy gdańscy w porę
przewidzieli niebezpieczeństwo ewentualnej zagłady cennego wyposażenia
wnętrz gdańskich kościołów i reprezentacyjnych świeckich budowli miasta,
możliwym się stało przywrócenie do dawnego wyglądu np. Sali Czerwonej
w Ratuszu Głównego Miasta oraz częściowe przynajmniej skompletowanie
ocalałych, po niespokojnym okresie powojennym, elementów dawnego
wyposażenia Dworu Artusa. Miarą troski o los pozostawionej części pieca,
a zarazem dowodem zrozumienia nieprzeciętnej rangi tego niepowtarzal-
nego dzieła sztuki, kształtującego wnętrze Dworu Artusa (il. 3), było
wykonanie dokumentacji całego pieca, jak również odlewów kafli oraz
rzeźbiarskich elementów kamiennej okładziny cokołu.
Już w kwietniu 1945 r. rozpoczęli w Gdańsku swą pracę pod kierunkiem
prof. Stanisława Turskiego członkowie grupy powołanej do zabezpieczenia
pozostałego po zawierusze wojennej zabytkowego mienia i przywrócenia do
życia wyższych uczelni. Nie tylko z relacji pamiętających te czasy i z zapisów,
ale przede wszystkim z uratowanego wówczas mnóstwa fragmentów kafli
wynika, że polscy konserwatorzy w pełni docenili zabytkową wartość nawet
tych ułomków, będących świadectwem dawnej świetności zniszczonego pie-
ca. We wszystkich poczynaniach, tak w odniesieniu do ocalałych fragmen-
tów kafli, jak i fragmentów bogatej kamieniarki elewacji kamienic gdańskich,
wspólnym motywem działania była myśl o odbudowie, o wskrzeszeniu
śródmieścia dawnego Gdańska. W roku 1957 ukończono odbudowę Dworu
Artusa. Niemal pół wieku od zakończenia wojny, jego wciąż jeszcze puste
' P. Simson Der Artushofin Danzig tind seine Briiderschaften, die Banken, Danzig 1900, s. 78,177.
151
W przededniu odbudowy pieca
w Dworze Artusa w Gdańsku
Niemal w czterechsetną rocznicę swego powstania przy końcu 1545 r.' -
pod koniec marca 1945 r. wielki piec w Dworze Artusa (il. 1) uległ zburzeniu
pod ciężarem walących się sklepień (il. 2). Na szczęście jego górna, wolno
stojąca część, złożona z dwu smukłych kondygnacji, została uprzednio roze-
brana, a kafle wraz z innymi zabytkowymi obiektami zabezpieczono w refek-
tarzu klasztoru w Kartuzach. Dzięki temu, że konserwatorzy gdańscy w porę
przewidzieli niebezpieczeństwo ewentualnej zagłady cennego wyposażenia
wnętrz gdańskich kościołów i reprezentacyjnych świeckich budowli miasta,
możliwym się stało przywrócenie do dawnego wyglądu np. Sali Czerwonej
w Ratuszu Głównego Miasta oraz częściowe przynajmniej skompletowanie
ocalałych, po niespokojnym okresie powojennym, elementów dawnego
wyposażenia Dworu Artusa. Miarą troski o los pozostawionej części pieca,
a zarazem dowodem zrozumienia nieprzeciętnej rangi tego niepowtarzal-
nego dzieła sztuki, kształtującego wnętrze Dworu Artusa (il. 3), było
wykonanie dokumentacji całego pieca, jak również odlewów kafli oraz
rzeźbiarskich elementów kamiennej okładziny cokołu.
Już w kwietniu 1945 r. rozpoczęli w Gdańsku swą pracę pod kierunkiem
prof. Stanisława Turskiego członkowie grupy powołanej do zabezpieczenia
pozostałego po zawierusze wojennej zabytkowego mienia i przywrócenia do
życia wyższych uczelni. Nie tylko z relacji pamiętających te czasy i z zapisów,
ale przede wszystkim z uratowanego wówczas mnóstwa fragmentów kafli
wynika, że polscy konserwatorzy w pełni docenili zabytkową wartość nawet
tych ułomków, będących świadectwem dawnej świetności zniszczonego pie-
ca. We wszystkich poczynaniach, tak w odniesieniu do ocalałych fragmen-
tów kafli, jak i fragmentów bogatej kamieniarki elewacji kamienic gdańskich,
wspólnym motywem działania była myśl o odbudowie, o wskrzeszeniu
śródmieścia dawnego Gdańska. W roku 1957 ukończono odbudowę Dworu
Artusa. Niemal pół wieku od zakończenia wojny, jego wciąż jeszcze puste
' P. Simson Der Artushofin Danzig tind seine Briiderschaften, die Banken, Danzig 1900, s. 78,177.
151