DOI Artikel:
Poksińska, Maria: Badania nad rekonstrukcją kolorysryki renesansowego pieca w Dworze Artusa w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27007#0193
Maria Poksińska
Badania nad rekonstrukcją
kolorystyki renesansowego pieca
w Dworze Artusa w Gdańsku
Odkrywanie i stosowanie nowych metod badawczych daje możliwość co-
raz dokładniejszego poznania sruktury matrialnej dzieła sztuki. Najczęściej
badania technologicznezabytkutowarzysząprowadzonymprzynimpracom
konserwatorskim. Tak też było w przypadku renesansowego pieca, który
przez przed z górą 400 lat zdobił wnętrze Dworu Artusa w Gdańsku (il 1).
Wzniesiony przez mistrza Georga Stelzenera w okresie od listopada 1545 do
marca 1546 r. miał ponad lim wysokości i składał się z pięciu zwężających się
ku górze kondygnacji oddzielonych od siebie gzymsami, co nadawało mu
kształtpiramidy'. Jest to jedyny znany dotąd piec o takich rozmiarach i kształ-
cie'. Spośród innych wyróżnia go obszerny program ikonograficzny3, o wyj ąt-
kowym charakterze obiektu decyduje także rodzaj opracowania kolorystycz-
nego. Zastosowano tubowiem, obok typowej dlapiecówtechnikipokrywania
glazurą, polichromię opartą na spoiwach organicznych. Dziś możemy
podziwiaćjedyniewielobarwnekompozycjeglazurowanychluźnychkafli4.
W pozostałych fragmentach pieca - kamiennym cokole i glinianych lis-
twach osłaniających fugi, oryginalna polichromia pokryta licznymi prze-
malowaniami zachowała się jedynie w niewielkich fragmentach. Badania
technologiczne tej polichromii były podstawą do interpretacji pierwotnego
opracowania malarskiego elementów kamiennych i wykonanych z gliny3.
' E. Kilarska Renesansowy piec w Dworze Artusa w Gdańsku, "Spotkania z Zabytkami" 1984, 3, s. 58-60.
M. Dąbrowska Kafle i piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, [w:] Studia i materiały z historii kultury
materialnej LVII1: 1987, s. 163, tamże obszerna literatura.
' Niezwykle bogatą kolekcję kafli odnalezionych podczas prac wykopaliskowych i restauratorskich
prowadzonych na terenie pałacu i wzgórza wawelskiego opisuje M. Piątkiewicz - Dereniowa, Kafle zuawelskie ok-
resu wczesnego renesansu, [w:] Studia do dziejózo Wawelu II: 1961, s. 303.
4 Kafle z górnej wolno stojącej części pieca rozebranego w 1943 r. zabezpieczono początkowo w refektarzu
klasztoru w Kartuzach, a po wojnie umieszczono w Muzeum Narodowym w Gdańsku. Znalazły się tu także
uszkodzone w 1945 r. kafle z dolnej kondygnacji pieca.
Badania polichromii prowadziłam w latach 1984-1986 na zlecenie Konserwatora Zabytków Miasta
Gdańska oraz w latach 1990-1991 na zlecenie Muzeum Historii Miasta Gdańska. Badania glazury i materiału
ceramicznego kafli wykonał S. Skibiński w latach 1984-1986 na zlecenie Konserwatora Zabytków Miasta
Gdańska.
191
Badania nad rekonstrukcją
kolorystyki renesansowego pieca
w Dworze Artusa w Gdańsku
Odkrywanie i stosowanie nowych metod badawczych daje możliwość co-
raz dokładniejszego poznania sruktury matrialnej dzieła sztuki. Najczęściej
badania technologicznezabytkutowarzysząprowadzonymprzynimpracom
konserwatorskim. Tak też było w przypadku renesansowego pieca, który
przez przed z górą 400 lat zdobił wnętrze Dworu Artusa w Gdańsku (il 1).
Wzniesiony przez mistrza Georga Stelzenera w okresie od listopada 1545 do
marca 1546 r. miał ponad lim wysokości i składał się z pięciu zwężających się
ku górze kondygnacji oddzielonych od siebie gzymsami, co nadawało mu
kształtpiramidy'. Jest to jedyny znany dotąd piec o takich rozmiarach i kształ-
cie'. Spośród innych wyróżnia go obszerny program ikonograficzny3, o wyj ąt-
kowym charakterze obiektu decyduje także rodzaj opracowania kolorystycz-
nego. Zastosowano tubowiem, obok typowej dlapiecówtechnikipokrywania
glazurą, polichromię opartą na spoiwach organicznych. Dziś możemy
podziwiaćjedyniewielobarwnekompozycjeglazurowanychluźnychkafli4.
W pozostałych fragmentach pieca - kamiennym cokole i glinianych lis-
twach osłaniających fugi, oryginalna polichromia pokryta licznymi prze-
malowaniami zachowała się jedynie w niewielkich fragmentach. Badania
technologiczne tej polichromii były podstawą do interpretacji pierwotnego
opracowania malarskiego elementów kamiennych i wykonanych z gliny3.
' E. Kilarska Renesansowy piec w Dworze Artusa w Gdańsku, "Spotkania z Zabytkami" 1984, 3, s. 58-60.
M. Dąbrowska Kafle i piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, [w:] Studia i materiały z historii kultury
materialnej LVII1: 1987, s. 163, tamże obszerna literatura.
' Niezwykle bogatą kolekcję kafli odnalezionych podczas prac wykopaliskowych i restauratorskich
prowadzonych na terenie pałacu i wzgórza wawelskiego opisuje M. Piątkiewicz - Dereniowa, Kafle zuawelskie ok-
resu wczesnego renesansu, [w:] Studia do dziejózo Wawelu II: 1961, s. 303.
4 Kafle z górnej wolno stojącej części pieca rozebranego w 1943 r. zabezpieczono początkowo w refektarzu
klasztoru w Kartuzach, a po wojnie umieszczono w Muzeum Narodowym w Gdańsku. Znalazły się tu także
uszkodzone w 1945 r. kafle z dolnej kondygnacji pieca.
Badania polichromii prowadziłam w latach 1984-1986 na zlecenie Konserwatora Zabytków Miasta
Gdańska oraz w latach 1990-1991 na zlecenie Muzeum Historii Miasta Gdańska. Badania glazury i materiału
ceramicznego kafli wykonał S. Skibiński w latach 1984-1986 na zlecenie Konserwatora Zabytków Miasta
Gdańska.
191