DOI Artikel:
Cieślak, Katarzyna: Wystrój Dworu Artusa w Gdańsku i jego program ideowy w XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27007#0041
Katarzyna Cieślak
Wystrój Dworu Artusa w Gdańsku
i jego program ideowy
w XVII wieku*
Elementy rzeźbiarskiego i malarskiego wyposażenia Dwom Artusa
w Gdańsku z lat trzydziestych i czterdziestych XVI w. stanowią składniki
dekoracji ujętej w trzy odrębne programy treściowe. Zamawiały ją kolejno
Ławy: św. Reinholda, św. Krzysztofa i Malborska. Mimo upływu czasu
stosowano podobny schemat wystroju każdej Ławy spowodowany
dążeniem do ideowej i formalnej jedności wnętrza, w którym istniały już
elementy dekoracji z poprzedniego stulecia, cenne dowody długiej tradycji
poszczególnych bractw.
Schemat ten polegał na każdorazowym umieszczaniu ponad boazerią
fryzu przedstawiającego rzeźbiony lub malowany pochód triumfalny, ozdo-
bieniu gzymsu boazerii figurą patrona Ławy oraz towarzyszącymi jej
mniejszymi statuami, powiązanymi treściowo z główną ideą danej dekoracji,
wreszcie na zawieszeniu powyżej cyklu obrazów o kształcie tzw. "Rundele".
Ławy podzieliły się zakresami tematycznymi: Bractwo św. Reinholda
skoncentrowało się na wątkach z zakresu mitologii i historii starożytnej,
wzbogacając je o motywy pielęgnowanych przez siebie tradycji rycerskich.
Ława św. Krzysztofa ograniczyła się do tematyki biblijnej.
W przypadku Ławy Malborskiej sprawa jest bardziej złożona. Poprzed-
nio wymienione Ławy dysponowały jednym sektorem ściany lub
narożnikiem sali Dworu, tymczasem Bractwo Malborskie zajmowało środ-
kowy sektor ściany wschodniej (naprzeciw Ławy św. Krzysztofa), ale fun-
dowane przez nie XV-wieczne obrazy Okręt Kościoła i Oblężenie Malborka
wisiały w części dworu niegdyś pozostającej w gestii Bractwa św. Jerzego'.
* Niniejszy artykuł opublikowany w "Biuletynie Historii Sztuki 1993, 1, s. 29-46, (stanowiący fragment
opracowywanego tematu "Sztuka Gdańska wobec problemu wielowyznaniowości miasta") proponuje
interpretację wyposażenia Dworu Artusa rekonstruowanego na podstawie analizy źródeł drukowanych, zes-
tawionych w pracy Z. Jakrzewskiej-Śnieżko Dwór Artusa iu Gdańsku, Poznań-Gdańsk 1972, a nie źródeł archiwal-
nych, które w przyszłości pozwolą być może na zweryfikowanie przedstawionych tez. W artykule pominięto
zagadnienie monumentalnego pieca z Dworu Artusa, który stanowi przedmiot badań mgr Elżbiety Kilarskiej
z Muzeum Narodowego w Gdańsku.
' A. S. Labuda Malarstwo tablicowe w Gdańsku w 2 poł. XV wieku, Warszawa 1979, s. 116.
39
Wystrój Dworu Artusa w Gdańsku
i jego program ideowy
w XVII wieku*
Elementy rzeźbiarskiego i malarskiego wyposażenia Dwom Artusa
w Gdańsku z lat trzydziestych i czterdziestych XVI w. stanowią składniki
dekoracji ujętej w trzy odrębne programy treściowe. Zamawiały ją kolejno
Ławy: św. Reinholda, św. Krzysztofa i Malborska. Mimo upływu czasu
stosowano podobny schemat wystroju każdej Ławy spowodowany
dążeniem do ideowej i formalnej jedności wnętrza, w którym istniały już
elementy dekoracji z poprzedniego stulecia, cenne dowody długiej tradycji
poszczególnych bractw.
Schemat ten polegał na każdorazowym umieszczaniu ponad boazerią
fryzu przedstawiającego rzeźbiony lub malowany pochód triumfalny, ozdo-
bieniu gzymsu boazerii figurą patrona Ławy oraz towarzyszącymi jej
mniejszymi statuami, powiązanymi treściowo z główną ideą danej dekoracji,
wreszcie na zawieszeniu powyżej cyklu obrazów o kształcie tzw. "Rundele".
Ławy podzieliły się zakresami tematycznymi: Bractwo św. Reinholda
skoncentrowało się na wątkach z zakresu mitologii i historii starożytnej,
wzbogacając je o motywy pielęgnowanych przez siebie tradycji rycerskich.
Ława św. Krzysztofa ograniczyła się do tematyki biblijnej.
W przypadku Ławy Malborskiej sprawa jest bardziej złożona. Poprzed-
nio wymienione Ławy dysponowały jednym sektorem ściany lub
narożnikiem sali Dworu, tymczasem Bractwo Malborskie zajmowało środ-
kowy sektor ściany wschodniej (naprzeciw Ławy św. Krzysztofa), ale fun-
dowane przez nie XV-wieczne obrazy Okręt Kościoła i Oblężenie Malborka
wisiały w części dworu niegdyś pozostającej w gestii Bractwa św. Jerzego'.
* Niniejszy artykuł opublikowany w "Biuletynie Historii Sztuki 1993, 1, s. 29-46, (stanowiący fragment
opracowywanego tematu "Sztuka Gdańska wobec problemu wielowyznaniowości miasta") proponuje
interpretację wyposażenia Dworu Artusa rekonstruowanego na podstawie analizy źródeł drukowanych, zes-
tawionych w pracy Z. Jakrzewskiej-Śnieżko Dwór Artusa iu Gdańsku, Poznań-Gdańsk 1972, a nie źródeł archiwal-
nych, które w przyszłości pozwolą być może na zweryfikowanie przedstawionych tez. W artykule pominięto
zagadnienie monumentalnego pieca z Dworu Artusa, który stanowi przedmiot badań mgr Elżbiety Kilarskiej
z Muzeum Narodowego w Gdańsku.
' A. S. Labuda Malarstwo tablicowe w Gdańsku w 2 poł. XV wieku, Warszawa 1979, s. 116.
39