DOI Artikel:
Paszylka, Małgorzata: Dwór Artusa w dziewiętnastowiecznym malarstwie gdańskim
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27007#0105
Małgorzata Paszylka
Dwór Artusa w dziewiętnastowiecznym
malarstwie gdańskim
"Byłam w Dworcu Artusa i wracam z wyobraźnią jeszcze mocniej
nastrojoną niz kiedy wychodziłam. Cóż mi z tego, że zewsząd słyszę zdania,
jakoby ów gmach był dziwotworem bez jednolitości. Gdzie piękne z mier-
nym plotą się w pstrokaciznę? Cóż z tego, kiedy oczy i dusza upierają się, aby
to wszystko znajdować rozkosznym?" - tak pisała w 1858 r. o słynnym
Dworze Artusa Deotyma'. Usytuowany w centrum miasta, obok Ratusza
Głównego, stanowił ideowe serce Gdańska, ośrodek życia towarzyskiego.
Curia Regis Artus po raz pierwszy pojawiająca się w wiadomościach
źródłowych w kwietniu 1350 r., była symbolem arystokratycznych aspiracji
gdańszczan, z czasem stała się jednym z pomników wielkości i chwały,
chętnie przywoływanym w malarstwie gdańskim wieku XIX2.
W wieku XIX Gdańsk ma już za sobą czasy świetności i "złotego wieku".
Drugi rozbiór Polski przyniósł ponad stuletni czas panowania pruskiego
w Gdańsku, który zamienił bogate, tętniące życiem miasto portowe w pro-
wincjonalną siedzibę garnizonową. Jednakże nie zamarło ono kulturalnie.
Odżyła molierowska tradycja uwiecznienia w malarstwie obrazu
ukochanego miasta, zwłaszcza Dworu Artusa.
Widok Dworu Artusa w wedutowej perspektywie ulicy Długiej
pozostawił w dwóch obrazach Michael Carl Gregorovius3 (1786-1850), ojciec
trzypokoleniowej rodziny malarzy. Obrazy z Dworem Artusa z lat 1832 (il. 1)
i 1842 stanowią znakomitą ilustrację romantycznych ideałów uczelni artys-
tycznych jakie kończy ł w Gdańsku i Berlinie. Świetną technikę malarską,
perfekcyjne opanowanie warsztatu łączył z sentymentalizmem charak-
teryzującym jego obrazy historycznych miast niemieckich. Widoki Długiego
Targu przedstawiają ten najbardziej charakterystyczny dla Gdańska frag-
ment: plac Długiego Targu zabudowany wąskimi ozdobnymi kamienicami,
11. Fabiani-Madeyska, Odwiedziny Gdańska w XIX wieku, Gdańsk 1957, s. 187.
‘ Z. Jakrzewska-Snieżko, Dwór Artusa w Gdańsku, Poznań-Gdańsk 1972, s. 8.
U. Thieme - F. Becker Allgemeines Lexicon der Bildenden Kiinstler von der Antike bis zur Gegenwart, Leipzig
1921, Bd XIV, s.581.
103
Dwór Artusa w dziewiętnastowiecznym
malarstwie gdańskim
"Byłam w Dworcu Artusa i wracam z wyobraźnią jeszcze mocniej
nastrojoną niz kiedy wychodziłam. Cóż mi z tego, że zewsząd słyszę zdania,
jakoby ów gmach był dziwotworem bez jednolitości. Gdzie piękne z mier-
nym plotą się w pstrokaciznę? Cóż z tego, kiedy oczy i dusza upierają się, aby
to wszystko znajdować rozkosznym?" - tak pisała w 1858 r. o słynnym
Dworze Artusa Deotyma'. Usytuowany w centrum miasta, obok Ratusza
Głównego, stanowił ideowe serce Gdańska, ośrodek życia towarzyskiego.
Curia Regis Artus po raz pierwszy pojawiająca się w wiadomościach
źródłowych w kwietniu 1350 r., była symbolem arystokratycznych aspiracji
gdańszczan, z czasem stała się jednym z pomników wielkości i chwały,
chętnie przywoływanym w malarstwie gdańskim wieku XIX2.
W wieku XIX Gdańsk ma już za sobą czasy świetności i "złotego wieku".
Drugi rozbiór Polski przyniósł ponad stuletni czas panowania pruskiego
w Gdańsku, który zamienił bogate, tętniące życiem miasto portowe w pro-
wincjonalną siedzibę garnizonową. Jednakże nie zamarło ono kulturalnie.
Odżyła molierowska tradycja uwiecznienia w malarstwie obrazu
ukochanego miasta, zwłaszcza Dworu Artusa.
Widok Dworu Artusa w wedutowej perspektywie ulicy Długiej
pozostawił w dwóch obrazach Michael Carl Gregorovius3 (1786-1850), ojciec
trzypokoleniowej rodziny malarzy. Obrazy z Dworem Artusa z lat 1832 (il. 1)
i 1842 stanowią znakomitą ilustrację romantycznych ideałów uczelni artys-
tycznych jakie kończy ł w Gdańsku i Berlinie. Świetną technikę malarską,
perfekcyjne opanowanie warsztatu łączył z sentymentalizmem charak-
teryzującym jego obrazy historycznych miast niemieckich. Widoki Długiego
Targu przedstawiają ten najbardziej charakterystyczny dla Gdańska frag-
ment: plac Długiego Targu zabudowany wąskimi ozdobnymi kamienicami,
11. Fabiani-Madeyska, Odwiedziny Gdańska w XIX wieku, Gdańsk 1957, s. 187.
‘ Z. Jakrzewska-Snieżko, Dwór Artusa w Gdańsku, Poznań-Gdańsk 1972, s. 8.
U. Thieme - F. Becker Allgemeines Lexicon der Bildenden Kiinstler von der Antike bis zur Gegenwart, Leipzig
1921, Bd XIV, s.581.
103