DOI Artikel:
Mikocki, Tomasz: Antyczne pierwowzory fryzu z Sieni Gdańskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27007#0253
Tomasz Mikocki
Antyczne pierwowzory fryzu
z Sieni Gdańskiej*
Wmontowany w nadproze Sieni Gdańskiej relief (il. 1) już na pierwszy
rzut oka wydaje się bliski formą, stylem i ikonografią sztuce antyku (il. 2).
Generalne podobieństwo do antycznych scen thiasosu morskiego, tak
popularnych zarówno w greckim malarstwie, hellenistycznej rzeźbie
mitologicznej, rzymskim i etruskim zdobnictwie oraz sztuce sepulkralnej1,
przyciąga od razu uwagę badacza sztuki starożytnej i pozwala na sąd o za-
leżności od podobnych fryzowych przedstawień w sztuce starożytnego
Rzymu. W jego kręgu bowiem podobne zabytki są najczęstsze: są to głównie
reliefy sarkofagowe z miasta Rzymu.
Układ gdańskiej kompozycji, jej rytm, kierunek i forma - wydłużonego
fryzu dekorowanego 4-ema postaciami lub grupami postaci każą szukać
prototypów właśnie wśród ciągłych reliefów frontalnych ścian sarkofagów.
Spróbujmy jednak najpierw przyjrzeć się bliżej obiektowi z Długiego Targu,
potem zaś odnaleźć ewentualne antyczne źródła inspiracji, by następnie
zrozumieć sens i treść przedstawienia.
Relief podzielić można na dwie różne części. Dominuje bardziej
rozbudowana część lewa, o złożonej ikonografii. Podporządkowana jest jej
część prawa. Scena zasadnicza skomponowana jest nieomal symetrycznie
i w skład jej wchodzą dwie grupy figuralne (il. 3) Dominuje grupa z prawej,
blisko osi całego przedstawienia, zagadkowa i mało typowa dla
zewnętrznych dekoracji oficjalnych budowli czy to nowożytnych, czy anty-
cznych. Mamy tu bowiem do czynienia z erotycznym przedstawieniem,
które ukazuje nagą półleżącą postać żeńską zespoloną w miłosnym akcie
z trytonem, przyciśniętym nagim torsem do pleców kobiety. O ile nieomal
cała postać żeńska, ukazana jest ponad powierzchnią wody, to ciało Trytona
Pani Annie Mosingiewicz chciałbym podziękować za współpracę w przedstawionej wypowiedzi na temat
reliefu.
1 S. Lattimore The Marinę Thiasos in Greek Sculpture, Los Angeles 1976; - W. Dobrowolski Mity morskie an-
tyku, Warszawa 1987.
251
Antyczne pierwowzory fryzu
z Sieni Gdańskiej*
Wmontowany w nadproze Sieni Gdańskiej relief (il. 1) już na pierwszy
rzut oka wydaje się bliski formą, stylem i ikonografią sztuce antyku (il. 2).
Generalne podobieństwo do antycznych scen thiasosu morskiego, tak
popularnych zarówno w greckim malarstwie, hellenistycznej rzeźbie
mitologicznej, rzymskim i etruskim zdobnictwie oraz sztuce sepulkralnej1,
przyciąga od razu uwagę badacza sztuki starożytnej i pozwala na sąd o za-
leżności od podobnych fryzowych przedstawień w sztuce starożytnego
Rzymu. W jego kręgu bowiem podobne zabytki są najczęstsze: są to głównie
reliefy sarkofagowe z miasta Rzymu.
Układ gdańskiej kompozycji, jej rytm, kierunek i forma - wydłużonego
fryzu dekorowanego 4-ema postaciami lub grupami postaci każą szukać
prototypów właśnie wśród ciągłych reliefów frontalnych ścian sarkofagów.
Spróbujmy jednak najpierw przyjrzeć się bliżej obiektowi z Długiego Targu,
potem zaś odnaleźć ewentualne antyczne źródła inspiracji, by następnie
zrozumieć sens i treść przedstawienia.
Relief podzielić można na dwie różne części. Dominuje bardziej
rozbudowana część lewa, o złożonej ikonografii. Podporządkowana jest jej
część prawa. Scena zasadnicza skomponowana jest nieomal symetrycznie
i w skład jej wchodzą dwie grupy figuralne (il. 3) Dominuje grupa z prawej,
blisko osi całego przedstawienia, zagadkowa i mało typowa dla
zewnętrznych dekoracji oficjalnych budowli czy to nowożytnych, czy anty-
cznych. Mamy tu bowiem do czynienia z erotycznym przedstawieniem,
które ukazuje nagą półleżącą postać żeńską zespoloną w miłosnym akcie
z trytonem, przyciśniętym nagim torsem do pleców kobiety. O ile nieomal
cała postać żeńska, ukazana jest ponad powierzchnią wody, to ciało Trytona
Pani Annie Mosingiewicz chciałbym podziękować za współpracę w przedstawionej wypowiedzi na temat
reliefu.
1 S. Lattimore The Marinę Thiasos in Greek Sculpture, Los Angeles 1976; - W. Dobrowolski Mity morskie an-
tyku, Warszawa 1987.
251