DOI article:
Kilarska, Elżbieta: W przededniu odbudowy pieca w Dworze Artusa w Gdańsku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.27007#0177
22. Kafel z portretem landgrafa
Hesji, Filipa Wspaniało-
myślnego
północne i środkowe Niemcy przeszły na protestantyzm. Już jednak w lutym
1546 r. zmarł Luter, a w 1547 r., po klęsce wojsk Ligi Szmalkaldzkiej pod
Miihlbergiem, uwięzieni zostają właśnie ci przedstawieni na piecu, czołowi
przywódcy, Jan Fryderyk Wspaniałomyślny i Filip Heski. Od grudnia 1545 r.
obradował Sobór Trydencki, przygotowujący odpór Kościoła Katolickiego
dla zapoczątkowanej przez Lutra Reformy.
W tym czasie gdy wznoszono piec, Gdańskbył już miastem de facto protes-
tanckim, chociaż oficjalny przywilej swobody wyznawania religii ewan-
gelicko - augsburskiej otrzymał dopiero w 1557 r. od króla Zygmunta Augu-
sta". Ozdobiony swoistą galerią portretową monarchów piec umożliwiał
zademonstrowanie w tym reprezentacyjnym wnętrzu przekonań religijnych
patrycjatu gdańskiego.
W roku 1552 przebywał w Gdańsku król Zygmunt August31 32. Możemy
jedynie przypuszczać, że podejmowany był on także w Dworze Artusa, który
31 }. Tazbir Historia Kościoła katolickiego w Polsce 1460-1795. Warszawa 1966, s. 52, 53 stosunek Zygmunta
Augusta do reformacji.
32 O długiej wizycie króla w mieście 8 lipca - 1 września pisali: Łukasz Górnicki, dworzanin i pisarz pod-
kanclerzego Przerębskiego, naoczny świadek. Dzieje w Koronie Polskiej, Kraków 1637, s. 51-53; - O. Giinther Ein
Stiickchen im Jahre 1552, "Mitteilungen des Westpreussischen Geschichtsvereins" 11: Danzig 1912, s. 63, - tenże
Vom Kónigsbesuch in Danzig 1552, ibidem, 15: 1916, s. 23-33 daty pobytu, wg ówczesnej gdańskiej relacji - praw-
dopodobnie Henryka Rhedena; - I. Fabiani Madeyska "Palatium Regium" w Gdańsku. "Rocznik Gdański"
XV/XVI: 1956/57, s. 146,147. Według recesów sejmików pruskich, król opuścił Gdańsk wczesnym rankiem,
o godzinie szóstej, dnia 1 września, a na Zamku Malborskim witano go uroczyście nazajutrz, dnia 2 września
o godzinie 10. Por. też I. Fabiani Madeyska Gdzie rezydoioali w Gdańsku królowie polscy?, Wrocław... 1976, s. 13,
przyp. 51.
W przededniu
odbudowy
pieca
w Dworze
Artusa
w Gdańsku
175
Hesji, Filipa Wspaniało-
myślnego
północne i środkowe Niemcy przeszły na protestantyzm. Już jednak w lutym
1546 r. zmarł Luter, a w 1547 r., po klęsce wojsk Ligi Szmalkaldzkiej pod
Miihlbergiem, uwięzieni zostają właśnie ci przedstawieni na piecu, czołowi
przywódcy, Jan Fryderyk Wspaniałomyślny i Filip Heski. Od grudnia 1545 r.
obradował Sobór Trydencki, przygotowujący odpór Kościoła Katolickiego
dla zapoczątkowanej przez Lutra Reformy.
W tym czasie gdy wznoszono piec, Gdańskbył już miastem de facto protes-
tanckim, chociaż oficjalny przywilej swobody wyznawania religii ewan-
gelicko - augsburskiej otrzymał dopiero w 1557 r. od króla Zygmunta Augu-
sta". Ozdobiony swoistą galerią portretową monarchów piec umożliwiał
zademonstrowanie w tym reprezentacyjnym wnętrzu przekonań religijnych
patrycjatu gdańskiego.
W roku 1552 przebywał w Gdańsku król Zygmunt August31 32. Możemy
jedynie przypuszczać, że podejmowany był on także w Dworze Artusa, który
31 }. Tazbir Historia Kościoła katolickiego w Polsce 1460-1795. Warszawa 1966, s. 52, 53 stosunek Zygmunta
Augusta do reformacji.
32 O długiej wizycie króla w mieście 8 lipca - 1 września pisali: Łukasz Górnicki, dworzanin i pisarz pod-
kanclerzego Przerębskiego, naoczny świadek. Dzieje w Koronie Polskiej, Kraków 1637, s. 51-53; - O. Giinther Ein
Stiickchen im Jahre 1552, "Mitteilungen des Westpreussischen Geschichtsvereins" 11: Danzig 1912, s. 63, - tenże
Vom Kónigsbesuch in Danzig 1552, ibidem, 15: 1916, s. 23-33 daty pobytu, wg ówczesnej gdańskiej relacji - praw-
dopodobnie Henryka Rhedena; - I. Fabiani Madeyska "Palatium Regium" w Gdańsku. "Rocznik Gdański"
XV/XVI: 1956/57, s. 146,147. Według recesów sejmików pruskich, król opuścił Gdańsk wczesnym rankiem,
o godzinie szóstej, dnia 1 września, a na Zamku Malborskim witano go uroczyście nazajutrz, dnia 2 września
o godzinie 10. Por. też I. Fabiani Madeyska Gdzie rezydoioali w Gdańsku królowie polscy?, Wrocław... 1976, s. 13,
przyp. 51.
W przededniu
odbudowy
pieca
w Dworze
Artusa
w Gdańsku
175