DOI Artikel:
Kilarska, Elżbieta: W przededniu odbudowy pieca w Dworze Artusa w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.27007#0181
W przededniu
odbudowy
pieca
w Dworze
Artusa
w Gdańsku
obiegającym pilastry i wnękę - putta, z których lewe opiera uniesioną nóżkę
0 grzbiet arkady. Wprawdzie oba trzymają róg, jedynie prawy dmie w swój
róg. Na tym nie koniec: w belkowaniu spostrzegamy w przedłużeniu
pilastrów uskrzydlone główki, dla zaznaczenia przestrzenności architekto-
nicznej powtórzone także w profilu od strony wnęki. Płaskie cofnięte w głąb
tło wnęki wypełniają stojące lub kroczące postacie kobiece, ubrane w roz-
wiane dołem szaty i trzymające w rękach atrybuty. One właśnie są nam
pomocne w rozpoznaniu trzech personifikacji cnót, a są nimi: ROZ-
TROPNOŚĆ Prudentia, trzymająca cyrkiel i lustro, wokoło którego wije się
wąż36 (il. 26), UMIARKOWANIE Temperantia mieszająca wino z wodą (il. 26)
1 CIERPLIWOŚĆ Patientia przykuta do kuny i z kulą u stóp (il. 27). Są to per-
sonifikacje często umieszczane w dekoracji pieców renesansowych, niekiedy
łącznie z napisami objaśniającymi. Na piecu gdańskim cnotom tym towa-
rzyszy POZNANIE Cognitio, przedstawione jako kobieta wskazująca laską
ku niebu i z księgami u stóp (il. 27). W podobnym połączeniu - Cognitio
i przedstawione w pełnym zespole cnoty, ukazane były na dużych kaflach
kolońskich z 1561 r., których dekoracją reliefowa wykonana była według serii
ośmiu rycin Sebalda Behama 1539 r., zatytułowanych: Die Erkenntnis Gottes
und sieben Cardinal Tugenden7. Personifikacja ta wskazywała drogę do poz-
nania Boga poprzez lekturę ksiąg. Poprzedzała ona w cyklu Behama
przedstawienia cnót kardynalnych i w ten sam sposób można widzieć jej rolę
na kaflach pieca w Dworze Artusa. Poszukiwanie wiedzy o Bogu w księgach
religijnych zgodne było z duchem reformy protestanckiej, która odnowy
religijnej szukała przede wszystkim w Biblii. W ten sposób - wierni mogli
sami, bez pośrednictwa kleru, którego prestiż uległ obniżeniu, poznawać
Gebhard, op. cit., il. 11, określa tę personifikację jako Próżność; - Prudentia, z tymi samymi co na kaflach
atrybutami, występuje w cyklu 4 personifikacji cnót, z 1568 r. na ścianie zachodniej Dworu (Simson, s. 181, 182).
Schallaburg'86, Kat. nr 280; - M. Piątkiewicz- Dereniowa Artystyczna ceramika europejska zv zbiorach polskich,
Warszawa 1991, Kat. nr 39. Kat. nr 40: Patientia.
Barrsch, VIII, 129-131-6; -1. Unger Kólner Ofenkalchen. Die Bestande des Museumsfur Angewandte Kunst und
des Kolnischen Stadtmuseums, Koln 1988, Kat. nr 90-92,129-136. Ryciny H. S. Behama i ich powtórzenia na kaflach
kolońskich, w 1. 1561-1562; - G. Pauli Hans Sebald Beham, ein kritisches Verzeichnis seiner Kupferstiche, Radierungen
und Holzschnitte, Strassburg 1901, nr 131-138.
25. Kafle cały i przycięty z fryzu ponad 3 kondygnacją pieca
179
odbudowy
pieca
w Dworze
Artusa
w Gdańsku
obiegającym pilastry i wnękę - putta, z których lewe opiera uniesioną nóżkę
0 grzbiet arkady. Wprawdzie oba trzymają róg, jedynie prawy dmie w swój
róg. Na tym nie koniec: w belkowaniu spostrzegamy w przedłużeniu
pilastrów uskrzydlone główki, dla zaznaczenia przestrzenności architekto-
nicznej powtórzone także w profilu od strony wnęki. Płaskie cofnięte w głąb
tło wnęki wypełniają stojące lub kroczące postacie kobiece, ubrane w roz-
wiane dołem szaty i trzymające w rękach atrybuty. One właśnie są nam
pomocne w rozpoznaniu trzech personifikacji cnót, a są nimi: ROZ-
TROPNOŚĆ Prudentia, trzymająca cyrkiel i lustro, wokoło którego wije się
wąż36 (il. 26), UMIARKOWANIE Temperantia mieszająca wino z wodą (il. 26)
1 CIERPLIWOŚĆ Patientia przykuta do kuny i z kulą u stóp (il. 27). Są to per-
sonifikacje często umieszczane w dekoracji pieców renesansowych, niekiedy
łącznie z napisami objaśniającymi. Na piecu gdańskim cnotom tym towa-
rzyszy POZNANIE Cognitio, przedstawione jako kobieta wskazująca laską
ku niebu i z księgami u stóp (il. 27). W podobnym połączeniu - Cognitio
i przedstawione w pełnym zespole cnoty, ukazane były na dużych kaflach
kolońskich z 1561 r., których dekoracją reliefowa wykonana była według serii
ośmiu rycin Sebalda Behama 1539 r., zatytułowanych: Die Erkenntnis Gottes
und sieben Cardinal Tugenden7. Personifikacja ta wskazywała drogę do poz-
nania Boga poprzez lekturę ksiąg. Poprzedzała ona w cyklu Behama
przedstawienia cnót kardynalnych i w ten sam sposób można widzieć jej rolę
na kaflach pieca w Dworze Artusa. Poszukiwanie wiedzy o Bogu w księgach
religijnych zgodne było z duchem reformy protestanckiej, która odnowy
religijnej szukała przede wszystkim w Biblii. W ten sposób - wierni mogli
sami, bez pośrednictwa kleru, którego prestiż uległ obniżeniu, poznawać
Gebhard, op. cit., il. 11, określa tę personifikację jako Próżność; - Prudentia, z tymi samymi co na kaflach
atrybutami, występuje w cyklu 4 personifikacji cnót, z 1568 r. na ścianie zachodniej Dworu (Simson, s. 181, 182).
Schallaburg'86, Kat. nr 280; - M. Piątkiewicz- Dereniowa Artystyczna ceramika europejska zv zbiorach polskich,
Warszawa 1991, Kat. nr 39. Kat. nr 40: Patientia.
Barrsch, VIII, 129-131-6; -1. Unger Kólner Ofenkalchen. Die Bestande des Museumsfur Angewandte Kunst und
des Kolnischen Stadtmuseums, Koln 1988, Kat. nr 90-92,129-136. Ryciny H. S. Behama i ich powtórzenia na kaflach
kolońskich, w 1. 1561-1562; - G. Pauli Hans Sebald Beham, ein kritisches Verzeichnis seiner Kupferstiche, Radierungen
und Holzschnitte, Strassburg 1901, nr 131-138.
25. Kafle cały i przycięty z fryzu ponad 3 kondygnacją pieca
179