Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (1.1992)

Z badań nad
modelami
okrętów w
Dworze Artusa
w Gdańsku

2. Zdjęcie modelu feluki opublikowane przez P. Simsona w 1900 r. ma dużą wartość doku-
mentacyjną - ukazuje model przed podjętymi w latach 1933-1934 przeróbkami

jako dekoracje tureckie głowy. Właśnie ten sposób zdobienia pozostaje
w opozycji do zasad islamu, w myśl którego, jak wiemy, odcięta głowa wysta-
wiona na widok publiczny jest wyrazem znieważenia tej osoby.

Z "tureckim" pochodzeniem modelu wiąże się rozpowszechnienie
w Turcji zwyczaju używania miniaturowych armatek. Podobne widzimy na
modelach niesionych przez janczarów podczas parad - rycinę tę wykonano
obecnie, posługując się źródłami z epoki .

Kilka zabytkowych modeli galer o podobnym rodowodzie znajduje się
wNiemczech”. W zbiorach polskich znam jeden zabytek o podobnym charak-
terze, jest nim obraz wotywny z kościoła w Szczepanowie, namalowany
wkrótce po 1655 r. . Ukazuje on galerę turecką z wioślarzami - jeńcami
polskimi, wziętymi do niewoli w bitwie pod Korsuniem (1648). Zostali oni
uwolnieni po siedmiu latach niewoli. Oni też - a ich nazwiska uwidoczniono
na burcie galery - byli fundatorami tego obrazu.

Model galery oraz inne modele w Dworze Artusa stanowiły wspólną
własność bractw, solidarnie partycypujących w kosztach ich renowacji.
Najstarszy dotyczący ich dokument pochodzi z 1691 r. - zapisano w nim, że
każde z bractw wypłaciło za remont galery i okrętu 1/6 opłaty w kwocie

5 C. Thubron The Yenetians, Madrid, 1981, s.126.

' F. Schulze Alte Schiffsmodelle aus dem Hause der Schiffergesellschaft zn Lubeck, Lubeck (bez roku wydania),
pl. I i II; - E. Keble Chatterton Sailing Modela, Ancimt and Modern, London 1934, ryc.114.

T. Chrzanowski, M. Kornecki Sztuka Ziemi Krakoiuskiej, Kraków 1982, s. 436, ii. 272.

205