DOI Artikel:
Chrościcki, Juliusz A.: Między Wilnem, Rzymem i Antwerpią: o dwóch projektach P. P. Rubensa do sześciu wydań Lyricorum Libri IV Macieja Kazimierza Sarbiewskiego w Officina Plantiniana
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27413#0119
MIĘDZY WILNEM, RZYMEM I ANTWERPIĄ
115
bowym warsztacie Rubensa towarzyszyły lektury, może więc i poezji Sar-
biewskiego?
Miał też malarz antwerpski pewną wiedzę zarówno o samym poecie i typie
jego poezji, nawiązującej do tradycji antycznej, jak i o dedykacji tomu poezji
„Urbanowi VIII”, dokonanej przez kolegium jezuickie w Antwerpii. Rubens
stosownie do treści tomiku zaprojektował do Lyńcorum libri IV M. K. Sar-
biewskiego dwa różne frontispisy: jeden do wydania luksusowego w formacie
4°, a drugi do skromnej „książeczki” - in 24°, wznawianej aż czterokrotnie
w Officina Plantiniana, a także przez innych wydawców poza Antwerpią. Nie
można też traktować projektów Rubensa tylko jako zwykłej ilustracji do
poezji Sarbiewskiego, ponieważ nie wiążą się z jedną z jego ód czy epi-
gramatów, a z dedykacją dla papieża Urbana VIII z rodu Barberinich oraz
z mitologią antyku rzymskiego, a pośrednio teorią literacką imitatio64, czego
symbolem były pszczoły.
Rubens, pracując dla Moretusa i jezuitów antwerpskich, został projek-
tantem dwóch różnych frontispisów dla Sarbiewskiego Liricorum libri IV
dedykowanych Urbanowi VIII. Możemy mieć pewność, że obie edycje tomiku
Sarbiewskiego trafiły do rąk papieża i jego otoczenia, tak jak wcześniej
rękopiśmienna wersja Lyńcorum liber unus.
Bez inicjatywy i pomocy jezuitów antwerpskich nie byłoby edycji Sar-
biewskiego z roku 1632 i 1634, a także ich reedycji (z przywilejami wy-
dawniczymi) czy wreszcie „pirackich” powtórzeń kompozycji Rubensa. Przy-
pominam, że obrazy ze stropów bocznych naw kościoła jezuitów w Antwer-
pii, powstałe w warsztacie Rubensa65, zostały spalone w 1718 roku. Rubens
rysował i malował wiele portretów jezuitów z Antwerpii66, a także obrazy
ołtarzowe do kościoła67. Wszystkie te zamówienia związały Rubensa z za-
konem jezuitów na trzy dziesięciolecia.
64 O imitatio obszerna literatura, tutaj pominięta.
65 J. R. M a r t i n, The Ceiling Paintings for the Jesuits Church in Antwerp, Brussel 1968,
Corpus Rubenianum Ludwig Burchard, part 1.
66 H. V 1 i e g h e, Rubens. Portraits of identified Sitters painted in Antwerp, London 1987,
no cat 154-155; Corpus Rubenianum Ludwig Burchard, part XIX, 2; J. A. C h r o ś c i c k i,
Orientalny kostium Rubensa w: Orient i orientalizm w sztuce, Materiały Sesji SHS, Kraków,
grudzień 1983, Warszawa 1986, s. 230-234.
67 H. V 1 i e g h e, Saints, Brussels-London-New York 1972-1973, Corpus Rubenianum
Ludwig Burchard, part VIII.
115
bowym warsztacie Rubensa towarzyszyły lektury, może więc i poezji Sar-
biewskiego?
Miał też malarz antwerpski pewną wiedzę zarówno o samym poecie i typie
jego poezji, nawiązującej do tradycji antycznej, jak i o dedykacji tomu poezji
„Urbanowi VIII”, dokonanej przez kolegium jezuickie w Antwerpii. Rubens
stosownie do treści tomiku zaprojektował do Lyńcorum libri IV M. K. Sar-
biewskiego dwa różne frontispisy: jeden do wydania luksusowego w formacie
4°, a drugi do skromnej „książeczki” - in 24°, wznawianej aż czterokrotnie
w Officina Plantiniana, a także przez innych wydawców poza Antwerpią. Nie
można też traktować projektów Rubensa tylko jako zwykłej ilustracji do
poezji Sarbiewskiego, ponieważ nie wiążą się z jedną z jego ód czy epi-
gramatów, a z dedykacją dla papieża Urbana VIII z rodu Barberinich oraz
z mitologią antyku rzymskiego, a pośrednio teorią literacką imitatio64, czego
symbolem były pszczoły.
Rubens, pracując dla Moretusa i jezuitów antwerpskich, został projek-
tantem dwóch różnych frontispisów dla Sarbiewskiego Liricorum libri IV
dedykowanych Urbanowi VIII. Możemy mieć pewność, że obie edycje tomiku
Sarbiewskiego trafiły do rąk papieża i jego otoczenia, tak jak wcześniej
rękopiśmienna wersja Lyńcorum liber unus.
Bez inicjatywy i pomocy jezuitów antwerpskich nie byłoby edycji Sar-
biewskiego z roku 1632 i 1634, a także ich reedycji (z przywilejami wy-
dawniczymi) czy wreszcie „pirackich” powtórzeń kompozycji Rubensa. Przy-
pominam, że obrazy ze stropów bocznych naw kościoła jezuitów w Antwer-
pii, powstałe w warsztacie Rubensa65, zostały spalone w 1718 roku. Rubens
rysował i malował wiele portretów jezuitów z Antwerpii66, a także obrazy
ołtarzowe do kościoła67. Wszystkie te zamówienia związały Rubensa z za-
konem jezuitów na trzy dziesięciolecia.
64 O imitatio obszerna literatura, tutaj pominięta.
65 J. R. M a r t i n, The Ceiling Paintings for the Jesuits Church in Antwerp, Brussel 1968,
Corpus Rubenianum Ludwig Burchard, part 1.
66 H. V 1 i e g h e, Rubens. Portraits of identified Sitters painted in Antwerp, London 1987,
no cat 154-155; Corpus Rubenianum Ludwig Burchard, part XIX, 2; J. A. C h r o ś c i c k i,
Orientalny kostium Rubensa w: Orient i orientalizm w sztuce, Materiały Sesji SHS, Kraków,
grudzień 1983, Warszawa 1986, s. 230-234.
67 H. V 1 i e g h e, Saints, Brussels-London-New York 1972-1973, Corpus Rubenianum
Ludwig Burchard, part VIII.