DOI article:
Kusztelski, Andrzej: Druga szkoła jezuicka w Poznaniu
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.27413#0253
DRUGA SZKOŁA JEZUICKA W POZNANIU
249
się w poznańskim Archiwum Archidiecezjalnym^6. Skrzydło frontowe ma
układ w pełni symetryczny, w obu kondygnacjach identyczny, z parterem
całkowicie sklepionym i piętrem krytym stropami. Skrzydła boczne nie
w pełni sobie odpowiadają - zachodnie ma po trzy sale na obu kondygnac-
jach, wschodnie na parterze dwie, na piętrze jedną, wszystkie kryte stropami.
W skrzydle wschodnim wyróżniają się dwa pomieszczenia: kaplica na par-
terze i sala teatralna na piętrze. Kaplicę w opisie przedstawia się następująco:
[...] za dziedzińcem ku wschodowi są drzwi podwoyne na zawiasach i biegunach
żelaznych z zamkiem francuzkiem, do izby [...]. Oratorium przetym zwaney, gdzie
podłoga z tarcic dobra, sufit drewniany płótnem wybity malowany, ściany wszystkie
tabulaturą po lewey stronie są w ścianie szafy z zameczkami służące, a niegdyś do
chowania rzeczy kongregacyjnych, na ścianie zaś północney ołtarz przystoyny w ścianie
wschodowey okien cztery, dobre z kratami żelaznemi dobremi, po lewey ręce ołtarza są
drzwi [...] pod schody na prawą rękę z dziedzińca idące, gdzie była zakrystyika teyże
kongregacyi27.
Sala teatralna, znajdująca się powyżej, jest opisana w taki oto sposób:
[...] są pierwsze drzwi [...] do sali dosyć obszerney [...] gdzie iest podłoga dobra i sufit
z tarcic ale nieco nadpsuty. Okien sześć z okiennicami [...]. Na tey sali ku południowi
iest teatrum wystawione dosyć porządne z bleytramami malowanemi, są także naprzeciw-
ko teatrum od niego dosyć odsunięte z okrągła dwie loże iedna nizsza a druga nadnią
tarcicami z przodku na połtora łokcia wyniosionemi obite malowanemi w obydwóch lo-
żach są także ławki wokrąg podobnie w każdey iedna. Wyszedłszy z sali na [...] ganku
są drugie drzwi [...], z któremi są schody na pierwszą loże, za temi zaraz drzwiami z
tegoż samego ganku są trzecie drzwi [...] dobre za temi schody łamane prowadzące do
wyzszey łozy...28.
Gdy porównamy opis z planem zauważymy, że rampa sceny teatru popro-
wadzona jest łagodnym łukiem, dostrzeżemy też słabo widoczne kulisy. Scena
zajmuje prawie połowę długości pomieszczenia. Okazuje się, że loże
„z okrągła” oznaczają wklęsłą, półkolistą linię. Trzeba podkreślić wielką
wartość planu Zawadzkiego, będącego najstarszym przekazem uwidaczniają-
cym salę teatralną w Poznaniu, jeszcze z okresu staropolskiego.
Szczególnie zaskakujący może wydawać się, uwidoczniony na rysunku fa-
sady szkoły brak jednego pilastra29. Wygląda to tak, jakby architekt posta-
26 Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, KF 77, k. 5-8v.
27 Tamże, k. 6v-7.
28 Tamże, k. 8-8v.
29 Uzupełnienie elewacji „brakującym” pilastrem i płaskim gzymsem między głównymi
249
się w poznańskim Archiwum Archidiecezjalnym^6. Skrzydło frontowe ma
układ w pełni symetryczny, w obu kondygnacjach identyczny, z parterem
całkowicie sklepionym i piętrem krytym stropami. Skrzydła boczne nie
w pełni sobie odpowiadają - zachodnie ma po trzy sale na obu kondygnac-
jach, wschodnie na parterze dwie, na piętrze jedną, wszystkie kryte stropami.
W skrzydle wschodnim wyróżniają się dwa pomieszczenia: kaplica na par-
terze i sala teatralna na piętrze. Kaplicę w opisie przedstawia się następująco:
[...] za dziedzińcem ku wschodowi są drzwi podwoyne na zawiasach i biegunach
żelaznych z zamkiem francuzkiem, do izby [...]. Oratorium przetym zwaney, gdzie
podłoga z tarcic dobra, sufit drewniany płótnem wybity malowany, ściany wszystkie
tabulaturą po lewey stronie są w ścianie szafy z zameczkami służące, a niegdyś do
chowania rzeczy kongregacyjnych, na ścianie zaś północney ołtarz przystoyny w ścianie
wschodowey okien cztery, dobre z kratami żelaznemi dobremi, po lewey ręce ołtarza są
drzwi [...] pod schody na prawą rękę z dziedzińca idące, gdzie była zakrystyika teyże
kongregacyi27.
Sala teatralna, znajdująca się powyżej, jest opisana w taki oto sposób:
[...] są pierwsze drzwi [...] do sali dosyć obszerney [...] gdzie iest podłoga dobra i sufit
z tarcic ale nieco nadpsuty. Okien sześć z okiennicami [...]. Na tey sali ku południowi
iest teatrum wystawione dosyć porządne z bleytramami malowanemi, są także naprzeciw-
ko teatrum od niego dosyć odsunięte z okrągła dwie loże iedna nizsza a druga nadnią
tarcicami z przodku na połtora łokcia wyniosionemi obite malowanemi w obydwóch lo-
żach są także ławki wokrąg podobnie w każdey iedna. Wyszedłszy z sali na [...] ganku
są drugie drzwi [...], z któremi są schody na pierwszą loże, za temi zaraz drzwiami z
tegoż samego ganku są trzecie drzwi [...] dobre za temi schody łamane prowadzące do
wyzszey łozy...28.
Gdy porównamy opis z planem zauważymy, że rampa sceny teatru popro-
wadzona jest łagodnym łukiem, dostrzeżemy też słabo widoczne kulisy. Scena
zajmuje prawie połowę długości pomieszczenia. Okazuje się, że loże
„z okrągła” oznaczają wklęsłą, półkolistą linię. Trzeba podkreślić wielką
wartość planu Zawadzkiego, będącego najstarszym przekazem uwidaczniają-
cym salę teatralną w Poznaniu, jeszcze z okresu staropolskiego.
Szczególnie zaskakujący może wydawać się, uwidoczniony na rysunku fa-
sady szkoły brak jednego pilastra29. Wygląda to tak, jakby architekt posta-
26 Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, KF 77, k. 5-8v.
27 Tamże, k. 6v-7.
28 Tamże, k. 8-8v.
29 Uzupełnienie elewacji „brakującym” pilastrem i płaskim gzymsem między głównymi