DOI Artikel:
Kusztelski, Andrzej: Druga szkoła jezuicka w Poznaniu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.27413#0254
250
ANDRZEJ KUSZTELSKI
nowił potraktować ostatnie dwie osie okienne tak samo jak elewację wschod-
nią, podzieloną pilastrami na przęsła szersze o dwóch osiach okiennych.
Można to uznać za przesłankę, że południowa (frontowa) partia budynku nie
jest jednolita. Część wyróżniająca się zmianą rytmu pilastrowania została
zapewne dobudowana, może zaadaptowana i przyłączona do budynku szkoły.
W zgromadzonym materiale źródłowym mamy przekaz z 1696 r. informujący,
że do istniejącej szkoły dobudowano jeszcze „dwie szkoły dla filozofii”.
Oznaczać to tylko może, że do istniejącego budynku szkoły dobudowano dwa
pomieszczenia, dwie klasy przeznaczone na zajęcia filozoficzne. Łącząc tę
wiadomość z widokiem fasady szkoły trzeba dodać, że klasy były położone
jedna nad drugą, to znaczy spiętrzone. Zastanawiać się można, dlaczego
architekt, realizując od nowa końcowy odcinek elewacji, nie dokończył go
zgodnie z istniejącą zasadą. Można to tłumaczyć dwojako - albo wbrew
jednoznacznemu przekazowi źródłowemu, owe dwie klasy urządzono przez
adaptację małej kwadratowej kamieniczki, a zachowanie murów lateralnych
utrudniało korygowanie rozstawu okien, albo - i to wydaje się bardziej
prawdopodobne - zmiana rytmu pilastrów była zabiegiem mającym wyróżnić
dobudowany segment, co najlepiej tłumaczyłoby się wtedy, gdyby wejście do
szkoły znajdowało się od zachodu czyli od nadrzędnej ówcześnie, odrynkowej
ulicy Swiętosławskiej. Przyjęcie, że południowy segment obecnej szkoły jest
dwufazowy, pozwala na konkretniejsze atrybucje. Jego część dłuższa, pila-
strowana gęsto byłaby więc najstarszą z kompleksu szkolnego, zbudowaną
w latach 1683-1690 według projektu Bartłomieja Nataniela Wąsowskiego.
Jego dziełem byłoby więc pilastrowanie wielkim porządkiem toskańskim.
Trudniej natomiast powiedzieć coś na temat układu wnętrza ówczesnej
szkoły. Podnoszony przez Linette’a tradycjonalizm łączenia przynarożnych
lunet sklepiennych w sklepieniach sal parteru, występujący rzeczywiście
w Poznaniu już w XVI w., mógł być jeszcze stosowany w czasach Wąsow-
skiego przez tradycyjnie zorientowane warsztaty lokalne. Mniej jest to
prawdopodobne w następnych dziesięcioleciach. Obecna symetria układu
wnętrza jest zatem raczej wynikiem późniejszych przebudów z zachowaniem
elementów architektury pierwotnej szkoły. Jej rozbudowę można przypisać
Janowi Catenazziemu, rozpoczynającemu w 1695 r. współpracę z poznańskimi
jezuitami.
kondygnacjami nastąpiło zapewne w czasie przebudowy na Gimnazjum św. Marii Magdaleny
w ostatnich latach XVIII w.
ANDRZEJ KUSZTELSKI
nowił potraktować ostatnie dwie osie okienne tak samo jak elewację wschod-
nią, podzieloną pilastrami na przęsła szersze o dwóch osiach okiennych.
Można to uznać za przesłankę, że południowa (frontowa) partia budynku nie
jest jednolita. Część wyróżniająca się zmianą rytmu pilastrowania została
zapewne dobudowana, może zaadaptowana i przyłączona do budynku szkoły.
W zgromadzonym materiale źródłowym mamy przekaz z 1696 r. informujący,
że do istniejącej szkoły dobudowano jeszcze „dwie szkoły dla filozofii”.
Oznaczać to tylko może, że do istniejącego budynku szkoły dobudowano dwa
pomieszczenia, dwie klasy przeznaczone na zajęcia filozoficzne. Łącząc tę
wiadomość z widokiem fasady szkoły trzeba dodać, że klasy były położone
jedna nad drugą, to znaczy spiętrzone. Zastanawiać się można, dlaczego
architekt, realizując od nowa końcowy odcinek elewacji, nie dokończył go
zgodnie z istniejącą zasadą. Można to tłumaczyć dwojako - albo wbrew
jednoznacznemu przekazowi źródłowemu, owe dwie klasy urządzono przez
adaptację małej kwadratowej kamieniczki, a zachowanie murów lateralnych
utrudniało korygowanie rozstawu okien, albo - i to wydaje się bardziej
prawdopodobne - zmiana rytmu pilastrów była zabiegiem mającym wyróżnić
dobudowany segment, co najlepiej tłumaczyłoby się wtedy, gdyby wejście do
szkoły znajdowało się od zachodu czyli od nadrzędnej ówcześnie, odrynkowej
ulicy Swiętosławskiej. Przyjęcie, że południowy segment obecnej szkoły jest
dwufazowy, pozwala na konkretniejsze atrybucje. Jego część dłuższa, pila-
strowana gęsto byłaby więc najstarszą z kompleksu szkolnego, zbudowaną
w latach 1683-1690 według projektu Bartłomieja Nataniela Wąsowskiego.
Jego dziełem byłoby więc pilastrowanie wielkim porządkiem toskańskim.
Trudniej natomiast powiedzieć coś na temat układu wnętrza ówczesnej
szkoły. Podnoszony przez Linette’a tradycjonalizm łączenia przynarożnych
lunet sklepiennych w sklepieniach sal parteru, występujący rzeczywiście
w Poznaniu już w XVI w., mógł być jeszcze stosowany w czasach Wąsow-
skiego przez tradycyjnie zorientowane warsztaty lokalne. Mniej jest to
prawdopodobne w następnych dziesięcioleciach. Obecna symetria układu
wnętrza jest zatem raczej wynikiem późniejszych przebudów z zachowaniem
elementów architektury pierwotnej szkoły. Jej rozbudowę można przypisać
Janowi Catenazziemu, rozpoczynającemu w 1695 r. współpracę z poznańskimi
jezuitami.
kondygnacjami nastąpiło zapewne w czasie przebudowy na Gimnazjum św. Marii Magdaleny
w ostatnich latach XVIII w.