DOI Artikel:
Karpowicz, Mariusz: Dekoracje kościoła jezuitów w Nysie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.27413#0420
416
MARIUSZ KARPOWICZ
Kopuła rzeczonej kaplicy jest dziełem niewielkim, obaj wykonawcy pracowali
tu sami, bez pomocników i efekt artystyczny osiągnęli szczególnie wysoki.
Otóż trzeba podkreślić, że wielkie realizacje Poznania czy Częstochowy, że
wnętrza Przemętu czy Leszna, całe partie mają wykonywane przez pomocni-
ków, niejednokrotnie słabsze i zdawkowe. Natomiast małe cacko, jakim jest
kopułka kaplicy św. Anny, reprezentuje ten poziom i taką staranność wyko-
nania stiuku, co kościół jezuitów w Nysie. Podejrzewamy zatem, że kopułka,
a także dekoracja nyska, powstały dzięki wyłącznie osobistej, własnoręcznej
pracy artysty. W Nysie była to pierwsza, albo jedna z pierwszych prac
Bianchi. Nie miał on jeszcze ani takiego wzięcia, ani licznych współpracow-
ników, jak później. Do kaplicy św. Anny - dla niewielkich rozmiarów deko-
racji - wybrał się widać sam. Znając dość zagęszczony kalendarz obu arty-
stów, odważamy się datować ową kaplicę na ok. 1695 r., to jest prawie
równolegle z pobliską Częstochową7.
Stiukatora Bianchi vel Bianco wprowadziła do polskiej: historii sztuki
Anna Dobrzycka, przy okazji badań nad dekoracją fary poznańskiej8. Iden-
tyfikowała go z Giovannim Battistą, pochodzącym z Campione d’Italia nad
jeziorem Lugano, czynnym w latach 1683-1686 oraz 1703-1722 w St. Florian
w Austrii. Identyfikacja ta jest słuszna. Znane mi prace Giovanniego z terenu
St. Florian oraz Styrii operują tym samym ornamentem akantowym i tym
samym repertuarem detali co prace w Polsce9. Następnie Zofia Ostrowska-
Kębłowska stwierdziła, że około 1699 r. stiuki pałacu w Konarzewie pod
Poznaniem wykonywał jakiś Wojciech Bianko10. Stiuki sali na piętrze (bez
stiuków fasety!) oraz pomieszczenia sypialni są jednak identyczne ze znanymi
nam stiukami Giovanniego Battisty, o czym pisałem już w 1983 r. Zgodnie
Malarstwo, rysunek i grafika na Śląsku i w krajach ościennych w XVII i XVIII wieku, red.
A. Kozieł, B. Lejmna, Wrocław 2002, s. 164-175.
7 Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. II: Województwo Łódzkie, red. J. Z. Łoziński,
Warszawa 1954, fig. 347, jako kopułę kaplicy św. Anny omyłkowo reprodukuje jakąś inną,
a na s. 253 stiuki i malowidła kopuły św. Anny datuje, również omyłkowo, na koniec
XVIII w.
8 R. S z y m a ń s k a, Bianco twórca sztukaterii w farze. „Kurier Poznański” 1928,
nr 434; A. Dobrzycka, Ze studiów nad dekoracją pojezuickiego kościoła w Poznaniu,
„Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Nauk”, 15(1948), s. 97-99.
9 Do sprawy dorobku Bianchi w Austrii i w Polsce zamierzam wrócić obszerniej.
10 Z. Ostrowska-Kębłowska, Architektura pałacowa 2 poi. XVIII w. w
Wielkopolsce, Poznań 1969, s. 34; por. także: Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. V - Dawne
Województwo Poznańskie, z. 20, Dawny powiat poznański, red. T. Ruszczyńska, A. Sławska,
Warszawa 1977, s. 17.
MARIUSZ KARPOWICZ
Kopuła rzeczonej kaplicy jest dziełem niewielkim, obaj wykonawcy pracowali
tu sami, bez pomocników i efekt artystyczny osiągnęli szczególnie wysoki.
Otóż trzeba podkreślić, że wielkie realizacje Poznania czy Częstochowy, że
wnętrza Przemętu czy Leszna, całe partie mają wykonywane przez pomocni-
ków, niejednokrotnie słabsze i zdawkowe. Natomiast małe cacko, jakim jest
kopułka kaplicy św. Anny, reprezentuje ten poziom i taką staranność wyko-
nania stiuku, co kościół jezuitów w Nysie. Podejrzewamy zatem, że kopułka,
a także dekoracja nyska, powstały dzięki wyłącznie osobistej, własnoręcznej
pracy artysty. W Nysie była to pierwsza, albo jedna z pierwszych prac
Bianchi. Nie miał on jeszcze ani takiego wzięcia, ani licznych współpracow-
ników, jak później. Do kaplicy św. Anny - dla niewielkich rozmiarów deko-
racji - wybrał się widać sam. Znając dość zagęszczony kalendarz obu arty-
stów, odważamy się datować ową kaplicę na ok. 1695 r., to jest prawie
równolegle z pobliską Częstochową7.
Stiukatora Bianchi vel Bianco wprowadziła do polskiej: historii sztuki
Anna Dobrzycka, przy okazji badań nad dekoracją fary poznańskiej8. Iden-
tyfikowała go z Giovannim Battistą, pochodzącym z Campione d’Italia nad
jeziorem Lugano, czynnym w latach 1683-1686 oraz 1703-1722 w St. Florian
w Austrii. Identyfikacja ta jest słuszna. Znane mi prace Giovanniego z terenu
St. Florian oraz Styrii operują tym samym ornamentem akantowym i tym
samym repertuarem detali co prace w Polsce9. Następnie Zofia Ostrowska-
Kębłowska stwierdziła, że około 1699 r. stiuki pałacu w Konarzewie pod
Poznaniem wykonywał jakiś Wojciech Bianko10. Stiuki sali na piętrze (bez
stiuków fasety!) oraz pomieszczenia sypialni są jednak identyczne ze znanymi
nam stiukami Giovanniego Battisty, o czym pisałem już w 1983 r. Zgodnie
Malarstwo, rysunek i grafika na Śląsku i w krajach ościennych w XVII i XVIII wieku, red.
A. Kozieł, B. Lejmna, Wrocław 2002, s. 164-175.
7 Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. II: Województwo Łódzkie, red. J. Z. Łoziński,
Warszawa 1954, fig. 347, jako kopułę kaplicy św. Anny omyłkowo reprodukuje jakąś inną,
a na s. 253 stiuki i malowidła kopuły św. Anny datuje, również omyłkowo, na koniec
XVIII w.
8 R. S z y m a ń s k a, Bianco twórca sztukaterii w farze. „Kurier Poznański” 1928,
nr 434; A. Dobrzycka, Ze studiów nad dekoracją pojezuickiego kościoła w Poznaniu,
„Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Nauk”, 15(1948), s. 97-99.
9 Do sprawy dorobku Bianchi w Austrii i w Polsce zamierzam wrócić obszerniej.
10 Z. Ostrowska-Kębłowska, Architektura pałacowa 2 poi. XVIII w. w
Wielkopolsce, Poznań 1969, s. 34; por. także: Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. V - Dawne
Województwo Poznańskie, z. 20, Dawny powiat poznański, red. T. Ruszczyńska, A. Sławska,
Warszawa 1977, s. 17.