Towarzystwo Naukowe <Lublin> [Hrsg.]: Roczniki Humanistyczne: Historia Sztuki = History of art = Histoire de l'art (50, Zesyt Specjalny.2002)

ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom L, zeszyt 4 - 2002

ZESZYT SPECJALNY

ZBIGNIEW BANIA
Warszawa

MINARET CZY MINARETY
KATEDRY W KAMIEŃCU PODOLSKIM?

Obok Zamków - Starego i Nowego - katedra p.w. Świętych Piotra i Paw-
ła należy do najszacowniejszych zabytków Kamieńca Podolskiego. Podsta-
wowa faktografia tego obiektu została odtworzona1 ale sporo szczegółów
dziejów tej niezwykłej świątyni pozostało jeszcze do wyjaśnienia. Jednym
z nich jest ustalenie wyglądu fasady budowli w czasach tureckich oraz
zwieńczenie wzniesionego w tym czasie minaretu figurą Najświętszej Marii
Panny. Zaprezentowane zostaną zawarte w publikacjach informacje, próba ich
interpretacji, hipotetyczne odtworzenie faktów, ale przede wszystkim po-
stawienie nowych pytań - być może odpowiedź na nie nastąpi po możliwym
obecnie przeprowadzeniu badań samego obiektu i archiwaliów z nim zwią-
zanych.
Katedra w swym zasadniczym zrębie murów jest gotycka. Wznoszono ją
w ciągu XV wieku, wnętrze przesklepiono w wieku XVI. Sama budowla pre-
zentowała prosty układ kompozycji przestrzennej: trójnawowy, pseudobazy-
likowy korpus kończyło od wschodu wydłużone prezbiterium, zakończone
trójbocznie2. W architekturze polskiej takie obiekty obrastały z czasem
kaplicami; od południa pojawiły się dwie w XVI i XVII wieku, całkowicie
przesłaniając ścianę świątyni od tej strony, od północy jedna, kopułowa,

1 Por. A. Prusiewicz, Kamieniec Podolski. Szkic historyczny, Kijów-Warszawa
1915, s. 28-29, 111; K. Iwanicki, Katedra w Kamieńcu Podolskim, Warszawa 1930;
Architektura gotycka w Polsce, red. T. Mroczko, M. Arszyński, t. II, Warszawa 1995, s. 101.
2 Architektura gotycka w Polsce, s. 101.