DOI article:
Bania, Zbigniew: Minaret czy minarety katedry w Kamieńcu Podolskim?
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.27413#0513
MINARET CZY MINARETY KATEDRY W KAMIEŃCU PODOLSKIM?
509
struktury pozostawionej przez Turków przy północnej elewacji katedry. Za
to w relacjach o przejęciu Kamieńca we wrześniu 1699 r. przez Polaków
mowa jest tylko o jednym minarecie, właśnie tym zachowanym do dziś7.
Można jedynie przypuszczać, że podobny swą powierzchnią do podstawy ist-
niejącego minaretu, wspomniany już zachowany południowy fundament jest
również turecki i miał być podstawą pod drugi minaret ujmujący, gdyby go
zrealizowano, główne wejście do świątyni.
Nie jest znana dokładna data budowy zachowanego minaretu. Na jedynym
widoku Kamieńca z okresu okupacji tureckiej, Cypriana Tomaszewicza, środ-
kową partię fasady katedry akcentuje wąska, smukła wieża, sięgająca szczytu
budowli, nie przekraczająca jego wysokości. Chyba nie jest to interesujący
nas minaret, bowiem przy innym obiekcie, cerkwi Św. Trójcy, Tomaszewicz
ukazał nie budzącą wątpliwości okrągłą wieżę, górującą nad całą budowlą,
będącą minaretem. Zapewne w okresie początkowym funkcjonowania katedry
jako meczetu rolę minaretu pełniła wysoka dzwonnica, wzniesiona około poł.
XVII wieku, stojąca w narożu północno-wschodnim terenu przykatedralnego
i dopiero po pewnym czasie wzniesiono obiekt, który jednoznacznie charak-
teryzował dawną katedrę jako świątynię muzułmańską. Często podawana jest
data około 1690 r.8
Minaret wznosi się na wysokość ok. 25 m.; na wieńczący go balkon pro-
wadzi wewnątrz cylindrycznego trzonu spiralna klatka schodowa licząca 135
stopni. Budowlę wieńczy dzwonowaty hełm.
Ten meczet, jako sułtański, musiał być wspaniale przyozdobiony. O nie-
których elementach tego wystroju dowiadujemy się dopiero z relacji doty-
czącej przejmowania Kamieńca od Turków po podpisaniu traktatu karłowic-
kiego. Mimo że życie załogi wojskowej w twierdzy nie było łatwe (docho-
dziło do buntów, blokada i nękanie przez oddziały polskie powodowały
trudności z zaopatrzeniem), oddanie twierdzy Polakom realizowano z dużymi
oporami. W relacji Humieckiego zapisano:
Nadmienić trochę pro curiositate godzi się, jako ciężko było zamieszkanemu w tey
Fortecy Garnizonowi ruszyć się z niego. Primo, po doniesionej ostatniej radzie, że już
irremissibiliter wyniść z Kamieńca powinni conspiration na życie Paszy i już go nocy
iednej udusić miano, tylko przestrzeżony, absentował się na ten czas z rezydencji. 2-do.
7 Pamiętnik Jana Stanisława Jabłonowskiego wojewody ruskiego. O odebraniu Kamieńca
wiadomości ze Lwowa 27 września 1699. Z autografu wydał August Bielowski, Lwów 1862,
s. 105-106.
8 I w a n i c k i, dz. cyt., s. 16.
509
struktury pozostawionej przez Turków przy północnej elewacji katedry. Za
to w relacjach o przejęciu Kamieńca we wrześniu 1699 r. przez Polaków
mowa jest tylko o jednym minarecie, właśnie tym zachowanym do dziś7.
Można jedynie przypuszczać, że podobny swą powierzchnią do podstawy ist-
niejącego minaretu, wspomniany już zachowany południowy fundament jest
również turecki i miał być podstawą pod drugi minaret ujmujący, gdyby go
zrealizowano, główne wejście do świątyni.
Nie jest znana dokładna data budowy zachowanego minaretu. Na jedynym
widoku Kamieńca z okresu okupacji tureckiej, Cypriana Tomaszewicza, środ-
kową partię fasady katedry akcentuje wąska, smukła wieża, sięgająca szczytu
budowli, nie przekraczająca jego wysokości. Chyba nie jest to interesujący
nas minaret, bowiem przy innym obiekcie, cerkwi Św. Trójcy, Tomaszewicz
ukazał nie budzącą wątpliwości okrągłą wieżę, górującą nad całą budowlą,
będącą minaretem. Zapewne w okresie początkowym funkcjonowania katedry
jako meczetu rolę minaretu pełniła wysoka dzwonnica, wzniesiona około poł.
XVII wieku, stojąca w narożu północno-wschodnim terenu przykatedralnego
i dopiero po pewnym czasie wzniesiono obiekt, który jednoznacznie charak-
teryzował dawną katedrę jako świątynię muzułmańską. Często podawana jest
data około 1690 r.8
Minaret wznosi się na wysokość ok. 25 m.; na wieńczący go balkon pro-
wadzi wewnątrz cylindrycznego trzonu spiralna klatka schodowa licząca 135
stopni. Budowlę wieńczy dzwonowaty hełm.
Ten meczet, jako sułtański, musiał być wspaniale przyozdobiony. O nie-
których elementach tego wystroju dowiadujemy się dopiero z relacji doty-
czącej przejmowania Kamieńca od Turków po podpisaniu traktatu karłowic-
kiego. Mimo że życie załogi wojskowej w twierdzy nie było łatwe (docho-
dziło do buntów, blokada i nękanie przez oddziały polskie powodowały
trudności z zaopatrzeniem), oddanie twierdzy Polakom realizowano z dużymi
oporami. W relacji Humieckiego zapisano:
Nadmienić trochę pro curiositate godzi się, jako ciężko było zamieszkanemu w tey
Fortecy Garnizonowi ruszyć się z niego. Primo, po doniesionej ostatniej radzie, że już
irremissibiliter wyniść z Kamieńca powinni conspiration na życie Paszy i już go nocy
iednej udusić miano, tylko przestrzeżony, absentował się na ten czas z rezydencji. 2-do.
7 Pamiętnik Jana Stanisława Jabłonowskiego wojewody ruskiego. O odebraniu Kamieńca
wiadomości ze Lwowa 27 września 1699. Z autografu wydał August Bielowski, Lwów 1862,
s. 105-106.
8 I w a n i c k i, dz. cyt., s. 16.