DOI issue:
Rozprawy
DOI article:Kościółko, Iwona: Zwiastowanie z Mądrego jako przykład ikonografii Wcielenia: =
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.37084#0264
260
IWONA KOŚCIÓŁKO
towych. Labuda nie stwierdza jednoznacznie źródła, z którego autor progra-
mu ołtarza czerpał wiedzę o sybillach i treści ich przepowiedni. Nieznana
są również źródła inspiracji, które pozwoliły twórcy obrazu kórnickiego włą-
czyć postacie antycznych prorokiń w scenę Zwiastowania. Jest to bowiem
rzadka kompozycja, świadcząca o humanistycznym wykształceniu jej autora
oraz o jego umiejętnościach łączenia tradycji chrześcijańskiej z antyczną.
Jako analogię należy tu przywołać prawie o wiek wcześniejsze od kórnickiego
dzieło Jana van Eycka, które jako jedno z najwcześniejszych łączy postacie
sybill z wydarzeniem Zwiastowania. Na zamkniętych skrzydłach Ołtarza Gan-
dawskiego (1432) można wyraźnie wyodrębnić dwie strefy. Dolna podzielona
jest na cztery kwatery, z których środkowe wypełniają przedstawienia św. Ja-
na Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty, malowanych en grisaille, jako posągi
ustawione na cokołach. Ku nim zwracają się umieszczeni na zewnętrznych
kwaterach fundatorzy: Joos Vijda i Elisabeth Borluut. W strefie górnej, na ca-
łej szerokości ołtarza, rozpościera się wnętrze, w którym ma miejsce Zwias-
towanie. Posadzka wyłożona płytkami oraz belkowy strop akcentują przes-
trzenność, pogłębioną przez malarza cieniami rzucanymi przez listwy ramy.
Dzieli ona obraz na kwatery, z których zewnętrzne wypełniają postaci Maryi
i anioła odzianych w białe szaty, układające się w liczne fałdy i załamania.
Maryja, odwrócona od anioła, klęczy z dłońmi złożonymi na piersiach przed
pulpitem z otwartą księgą. Nad Jej głową unosi się gołębica Ducha Świętego.
Gabriel przyklęka, trzymając w dłoni ukwieconą gałązkę lilii. Środkowa część
komnaty jest pusta. Poprzez arkady okienne widoczny jest pejzaż miejski.
W głębi pomieszczenia znajduje się nisza lavabo z ręcznikiem, które symboli-
zują czystość Maryi. Trzy półkoliście zamknięte pola wieńczą scenę Zwiasto-
wania. W zewnętrznych znajdują się popiersia proroków: Zachariasza i Mi-
cheasza, których imiona widnieją wypisane na listwach ramy. Każdy z nich
oprócz swego artybutu - księgi, ma banderolę z tekstem przepowiedni. Pro-
roctwo Micheasza, który został umieszczony nad postacią Maryi, brzmi: EX
TE EGREDIETVR QVI SIT DOMINATOR IN ISR[AE]L69. Zachariasz widnie-
jący ponad Gabrielem obwieszcza: EXVLTA SATIS FILIA SYIO[N] JVBILA
ECCE REX TWS VE[N]IT70. W środkowej części zwieńczenia ołtarza
umieścił van Eyck postacie dwóch sybill: Erytrejskiej i Kumejskiej, wraz z
ich imionami wypisanymi na ramie. Sybilla Erytrejska, w białej sukni i
białym czepcu, wskazuje prawą dłonią na banderolę z proroctwem: NIL
69 J. M a u r i n - B i a ł o s t o c k a, Jan van Eyck, Warszawa 1973, s. 38.
70 Tamże.
IWONA KOŚCIÓŁKO
towych. Labuda nie stwierdza jednoznacznie źródła, z którego autor progra-
mu ołtarza czerpał wiedzę o sybillach i treści ich przepowiedni. Nieznana
są również źródła inspiracji, które pozwoliły twórcy obrazu kórnickiego włą-
czyć postacie antycznych prorokiń w scenę Zwiastowania. Jest to bowiem
rzadka kompozycja, świadcząca o humanistycznym wykształceniu jej autora
oraz o jego umiejętnościach łączenia tradycji chrześcijańskiej z antyczną.
Jako analogię należy tu przywołać prawie o wiek wcześniejsze od kórnickiego
dzieło Jana van Eycka, które jako jedno z najwcześniejszych łączy postacie
sybill z wydarzeniem Zwiastowania. Na zamkniętych skrzydłach Ołtarza Gan-
dawskiego (1432) można wyraźnie wyodrębnić dwie strefy. Dolna podzielona
jest na cztery kwatery, z których środkowe wypełniają przedstawienia św. Ja-
na Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty, malowanych en grisaille, jako posągi
ustawione na cokołach. Ku nim zwracają się umieszczeni na zewnętrznych
kwaterach fundatorzy: Joos Vijda i Elisabeth Borluut. W strefie górnej, na ca-
łej szerokości ołtarza, rozpościera się wnętrze, w którym ma miejsce Zwias-
towanie. Posadzka wyłożona płytkami oraz belkowy strop akcentują przes-
trzenność, pogłębioną przez malarza cieniami rzucanymi przez listwy ramy.
Dzieli ona obraz na kwatery, z których zewnętrzne wypełniają postaci Maryi
i anioła odzianych w białe szaty, układające się w liczne fałdy i załamania.
Maryja, odwrócona od anioła, klęczy z dłońmi złożonymi na piersiach przed
pulpitem z otwartą księgą. Nad Jej głową unosi się gołębica Ducha Świętego.
Gabriel przyklęka, trzymając w dłoni ukwieconą gałązkę lilii. Środkowa część
komnaty jest pusta. Poprzez arkady okienne widoczny jest pejzaż miejski.
W głębi pomieszczenia znajduje się nisza lavabo z ręcznikiem, które symboli-
zują czystość Maryi. Trzy półkoliście zamknięte pola wieńczą scenę Zwiasto-
wania. W zewnętrznych znajdują się popiersia proroków: Zachariasza i Mi-
cheasza, których imiona widnieją wypisane na listwach ramy. Każdy z nich
oprócz swego artybutu - księgi, ma banderolę z tekstem przepowiedni. Pro-
roctwo Micheasza, który został umieszczony nad postacią Maryi, brzmi: EX
TE EGREDIETVR QVI SIT DOMINATOR IN ISR[AE]L69. Zachariasz widnie-
jący ponad Gabrielem obwieszcza: EXVLTA SATIS FILIA SYIO[N] JVBILA
ECCE REX TWS VE[N]IT70. W środkowej części zwieńczenia ołtarza
umieścił van Eyck postacie dwóch sybill: Erytrejskiej i Kumejskiej, wraz z
ich imionami wypisanymi na ramie. Sybilla Erytrejska, w białej sukni i
białym czepcu, wskazuje prawą dłonią na banderolę z proroctwem: NIL
69 J. M a u r i n - B i a ł o s t o c k a, Jan van Eyck, Warszawa 1973, s. 38.
70 Tamże.