DOI issue:
Komunikaty
DOI article:Rouba, Bogumiła J.; Witkowski, Michał: Emblematy maryjne w programie ideowym fresków Walentyna Żebrowskiego w kościele Bernardynów w Skępem: uwagi na temat ikonografii
DOI article:Zilinko, Roman: Stan badań nad twórczością Iwana Rutkowycza
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.37084#0529
KOMUNIKATY
525
II. „Mówi Pismo o Tronie Salomona i lwach, które go strzegły; tak i Tron Marii
niczym lwami otoczony będzie naokoło, według tego, co powiedziano, przystępujący-
mi do tej łaski. Tron pojmujemy jako trwałą podporę niezawodnego bezpieczeństwa
i w pewien sposób lwiej mocy o tyle, że nieprzyjaciołom świata całego, gnębicielom,
diabłu silniejszy może stawiać opór i łatwiej ich pokonać zdoła”.
Na początku trzeciej części komentarza pisze z kolei Dornn: „Mądrze zatem czyni
grzeszna dusza, jeśli ku temu Tronowi Łaski ucieka i Marię przyzywa...” i w tym
kontekście wstawiennictwa Maryi należy rozumieć być może sens przedstawienia
sceny Gniewu Bożego w redakcji z legendy dominikańskiej na wschodniej ścianie
prezbiterium w Skępem, gdzie Maryja ukazana jest w roli pośredniczki. Ten właśnie
aspekt, Maryi Odkupicielki grzesznych, często powraca w barokowej maryjnej homi-
letyce polskiej. Również kolejne wezwania litanii w komentarzu Dornna kładą nacisk
na mądrościową interpretację tekstu, co nie może pozostać bez wpływu na wymowę
emblematów maryjnych w bernardyńskim kościele, skoro przynajmniej dwa z nich,
wieża Dawidowa oraz zapieczętowana studnia, zostały w uproszczonej formie prze-
niesione na ścianę świątyni według wzoru z wydania Litanii z roku 1750, ilustrowa-
nego przez braci Klauber. Właśnie w interpretacji wezwania Sedes Sapientiae poja-
wia się też przytoczona wyżej paralela MARIA = KSIĘGA, która tu określona jest
jako liber declarationum, charta virgine, zatem księgą o dziewiczych, białych kar-
tach18.
Szczupłość miejsca nie pozwala tu zawrzeć wszystkich ustaleń. Oczywiście, po-
wyższe rozważania są na razie tylko hipotezą. Prowadzone przez autorów badania
ikonografii emblematyki maryjnej pozwolą być może niedługo w pełni wyjaśnić ten
złożony, późnobarokowy program ideowy polichromii bernardyńskiej świątyni.
ROMAN ZILINKO
STAN BADAŃ
NAD TWÓRCZOŚCIĄ IWANA RUTKOWYCZA
Zainteresowanie ukraińską (ruską) sztuką cerkiewną, jak zresztą i sztuką postbi-
zantyńską, nie sięga zbyt dalekich czasów, bowiem zaczęto o niej mówić jako o
odrębnym fenomenie dopiero pod koniec XIX w. Przyczyniły się do tego dwie zorga-
nizowane we Lwowie wystawy: Polsko-Ruska Wystawa Archeologiczna 1885 r. i
Tenże, Consideratio III.
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE 52:2004 z. 4 s. 525-534
525
II. „Mówi Pismo o Tronie Salomona i lwach, które go strzegły; tak i Tron Marii
niczym lwami otoczony będzie naokoło, według tego, co powiedziano, przystępujący-
mi do tej łaski. Tron pojmujemy jako trwałą podporę niezawodnego bezpieczeństwa
i w pewien sposób lwiej mocy o tyle, że nieprzyjaciołom świata całego, gnębicielom,
diabłu silniejszy może stawiać opór i łatwiej ich pokonać zdoła”.
Na początku trzeciej części komentarza pisze z kolei Dornn: „Mądrze zatem czyni
grzeszna dusza, jeśli ku temu Tronowi Łaski ucieka i Marię przyzywa...” i w tym
kontekście wstawiennictwa Maryi należy rozumieć być może sens przedstawienia
sceny Gniewu Bożego w redakcji z legendy dominikańskiej na wschodniej ścianie
prezbiterium w Skępem, gdzie Maryja ukazana jest w roli pośredniczki. Ten właśnie
aspekt, Maryi Odkupicielki grzesznych, często powraca w barokowej maryjnej homi-
letyce polskiej. Również kolejne wezwania litanii w komentarzu Dornna kładą nacisk
na mądrościową interpretację tekstu, co nie może pozostać bez wpływu na wymowę
emblematów maryjnych w bernardyńskim kościele, skoro przynajmniej dwa z nich,
wieża Dawidowa oraz zapieczętowana studnia, zostały w uproszczonej formie prze-
niesione na ścianę świątyni według wzoru z wydania Litanii z roku 1750, ilustrowa-
nego przez braci Klauber. Właśnie w interpretacji wezwania Sedes Sapientiae poja-
wia się też przytoczona wyżej paralela MARIA = KSIĘGA, która tu określona jest
jako liber declarationum, charta virgine, zatem księgą o dziewiczych, białych kar-
tach18.
Szczupłość miejsca nie pozwala tu zawrzeć wszystkich ustaleń. Oczywiście, po-
wyższe rozważania są na razie tylko hipotezą. Prowadzone przez autorów badania
ikonografii emblematyki maryjnej pozwolą być może niedługo w pełni wyjaśnić ten
złożony, późnobarokowy program ideowy polichromii bernardyńskiej świątyni.
ROMAN ZILINKO
STAN BADAŃ
NAD TWÓRCZOŚCIĄ IWANA RUTKOWYCZA
Zainteresowanie ukraińską (ruską) sztuką cerkiewną, jak zresztą i sztuką postbi-
zantyńską, nie sięga zbyt dalekich czasów, bowiem zaczęto o niej mówić jako o
odrębnym fenomenie dopiero pod koniec XIX w. Przyczyniły się do tego dwie zorga-
nizowane we Lwowie wystawy: Polsko-Ruska Wystawa Archeologiczna 1885 r. i
Tenże, Consideratio III.
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE 52:2004 z. 4 s. 525-534