DOI issue:
Komunikaty
DOI article:Kuter, Seweryn: Rola wytycznych konserwatorskich w planach rewitalizacji miast
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.37084#0473
KOMUNIKATY
469
SEWERYN KUTER
ROLA WYTYCZNYCH KONSERWATORSKICH
W PLANACH REWITALIZACJI MIAST"
Inicjowanie programów rozwoju przestrzennego miast, definiujących kierunki
zmian zachodzących w obrębie ich zabudowy, to obecnie priorytetowe zadanie władz
wielu polskich ośrodków miejskich. Świadomość istnienia rodzimego krajobrazu
kulturowego oraz rozpowszechniająca się tendencja do eksponowania walorów krajo-
brazowo-historycznych poszczególnych regionów kraju powodują przyjmowanie
wieloletnich strategii porządkowania i estetyzacji otoczenia, w którym żyjemy.
Zjawisko wprowadzania ładu przestrzennego w zabudowie miejskiej, ze szczegól-
nym naciskiem kładzionym na restytucję historycznych kompleksów urbanistyczno-
-architektonicznych w postaci tzw. starych miast, wymaga wzrostu zainteresowania
zarówno ze strony konserwatorów miejskich, jak i historyków sztuki, a w dalszej
perspektywie szczegółowego opracowania wytycznych konserwatorskich dla poszcze-
gólnych miejsc* 1. Wytyczne takie powinny uwzględniać i podkreślać specyficzne ele-
menty dziedzictwa kulturowego miasta w postaci rodzimych typów zabudowy, tech-
nik wznoszenia i zdobienia budynków oraz używanych do tego materiałów.
Omawiana praca magisterska posiada charakter teoretycznego, przykładowego
programu rewaloryzacji, stworzonego dla jednej z ulic Łańcuta i najbliższych jej
okolic. Autor uznał, iż zawężenie zakresu opracowania do jednej ulicy da rzeczywis-
ty obraz potrzeb i problemów konserwatorskich całego miasta. Reprezentatywna
okazała się ulica Dominikańska, której historia kształtowania się, charakter i zabudo-
wa stanowią swoiste pars pro toto szerszego zjawiska, jakim jest rozwój przestrzenny
Łańcuta. Podstawowa część pracy prezentuje studium historyczne i urbanistyczne
miasta, podkreślające fakt, iż przez stulecia stanowiło ono prywatną własność rodów:
Pileckich, Stadnickich, Lubomirskich i Potockich, a jego rozwój urbanistyczny wa-
runkowało wzniesienie na przedmieściach grodu zamku - siedziby właścicieli tutej-
szych dóbr. Oś owego założenia obronnego, które w późniejszych czasach przyjęło
charakter rezydencjonalny, skierowana została w południowo-wschodnie naroże Ryn-
ku i wyznaczyła bezpośredni związek kompozycyjny z siatką ulic miasta.
Swego rodzaju ewenement urbanistyczny stanowiło wytyczenie w średniowiecz-
nym Łańcucie istniejących do dziś dwóch placów rynkowych2. Wokół starszego
Niniejszy komunikat dotyczy podstawowych zagadnień i problemów konserwatorskich
przedstawionych szerzej w pracy magisterskiej na temat „Ulica Dominikańska w Łańcucie -
wytyczne konserwatorskie w ramach planu rewitalizacji”, napisanej w Katedrze Historii Sztuki
Nowoczesnej KUL w 2003 r. pod kierunkiem prof. dra hab. Lechosława Lameńskiego.
1 Badania nad referowanymi zagadnieniami rozpoczął Bolesław Szmidt, por. B. S z m i d t,
Ład przestrzeni, Warszawa 1981.
■ Z. S z u s t, Średniowiecze Łańcuta, Łańcut 1957, s. 15-16.
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE 52:2004 z. 4 s. 469-473
469
SEWERYN KUTER
ROLA WYTYCZNYCH KONSERWATORSKICH
W PLANACH REWITALIZACJI MIAST"
Inicjowanie programów rozwoju przestrzennego miast, definiujących kierunki
zmian zachodzących w obrębie ich zabudowy, to obecnie priorytetowe zadanie władz
wielu polskich ośrodków miejskich. Świadomość istnienia rodzimego krajobrazu
kulturowego oraz rozpowszechniająca się tendencja do eksponowania walorów krajo-
brazowo-historycznych poszczególnych regionów kraju powodują przyjmowanie
wieloletnich strategii porządkowania i estetyzacji otoczenia, w którym żyjemy.
Zjawisko wprowadzania ładu przestrzennego w zabudowie miejskiej, ze szczegól-
nym naciskiem kładzionym na restytucję historycznych kompleksów urbanistyczno-
-architektonicznych w postaci tzw. starych miast, wymaga wzrostu zainteresowania
zarówno ze strony konserwatorów miejskich, jak i historyków sztuki, a w dalszej
perspektywie szczegółowego opracowania wytycznych konserwatorskich dla poszcze-
gólnych miejsc* 1. Wytyczne takie powinny uwzględniać i podkreślać specyficzne ele-
menty dziedzictwa kulturowego miasta w postaci rodzimych typów zabudowy, tech-
nik wznoszenia i zdobienia budynków oraz używanych do tego materiałów.
Omawiana praca magisterska posiada charakter teoretycznego, przykładowego
programu rewaloryzacji, stworzonego dla jednej z ulic Łańcuta i najbliższych jej
okolic. Autor uznał, iż zawężenie zakresu opracowania do jednej ulicy da rzeczywis-
ty obraz potrzeb i problemów konserwatorskich całego miasta. Reprezentatywna
okazała się ulica Dominikańska, której historia kształtowania się, charakter i zabudo-
wa stanowią swoiste pars pro toto szerszego zjawiska, jakim jest rozwój przestrzenny
Łańcuta. Podstawowa część pracy prezentuje studium historyczne i urbanistyczne
miasta, podkreślające fakt, iż przez stulecia stanowiło ono prywatną własność rodów:
Pileckich, Stadnickich, Lubomirskich i Potockich, a jego rozwój urbanistyczny wa-
runkowało wzniesienie na przedmieściach grodu zamku - siedziby właścicieli tutej-
szych dóbr. Oś owego założenia obronnego, które w późniejszych czasach przyjęło
charakter rezydencjonalny, skierowana została w południowo-wschodnie naroże Ryn-
ku i wyznaczyła bezpośredni związek kompozycyjny z siatką ulic miasta.
Swego rodzaju ewenement urbanistyczny stanowiło wytyczenie w średniowiecz-
nym Łańcucie istniejących do dziś dwóch placów rynkowych2. Wokół starszego
Niniejszy komunikat dotyczy podstawowych zagadnień i problemów konserwatorskich
przedstawionych szerzej w pracy magisterskiej na temat „Ulica Dominikańska w Łańcucie -
wytyczne konserwatorskie w ramach planu rewitalizacji”, napisanej w Katedrze Historii Sztuki
Nowoczesnej KUL w 2003 r. pod kierunkiem prof. dra hab. Lechosława Lameńskiego.
1 Badania nad referowanymi zagadnieniami rozpoczął Bolesław Szmidt, por. B. S z m i d t,
Ład przestrzeni, Warszawa 1981.
■ Z. S z u s t, Średniowiecze Łańcuta, Łańcut 1957, s. 15-16.
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE 52:2004 z. 4 s. 469-473