DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Głodzik, Gabriela: Historyczne i artystyczne znaczenie krucyfiksu Unii Lubelskiej: =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37084#0268
264
GABRIELA GŁODZIK
ówczesnego przeora o. E. Pokrywki-1. Podczas konserwacji kość słoniową
oczyszczono i usunięto z niej brązową emalię, ręce na nowo połączono z tu-
łowiem, proste, zwykłe, o wiele późniejsze gwoździe przy nogach zastąpiono
nowymi, na wzór kutych gwoździ w formie gwiazd u rąk. Podstawę i krzyż
zabezpieczono przed drewnojadami, a otwory po nich wypełniono. Dzięki
własnym staraniom dominikanie lubelscy wydali serię pocztówek z wizerun-
kiem krucyfiksu oraz skróconą wersję przewodnika po kościele i klasztorze
dominikanów* 4, w której po raz pierwszy podano wybór bibliografii na temat
wymienionych obiektów. W rozdziale Zarys historii kościoła i klasztoru au-
tor, o. W. Kapeć, zamieszcza następującą informację: „Według tradycji klasz-
tornej, Unia Lubelska została podpisana w gotyckim refektarzu na parterze
klasztoru. Do dzisiaj zachował się krucyfiks, na który składana była przysię-
ga. Prawdopodobnie ten to krucyfiks miał oglądać Jan Matejko przed namalo-
waniem obrazu przedstawiającego Unię Lubelską”5.
Podstawowym celem pracy jest ukazanie historycznego i artystycznego
znaczenia Krucyfiksu Unii Lubelskiej. W pierwszej jej części została przed-
stawiona historia obiektu w świetle tradycji dominikańskiej, która łączy krzyż
lubelski z ceremoniałem zaprzysiężęnia Unii Lubelskiej z 1569 r. Wiązało się
to z koniecznością dotarcia do korzeni klasztornej tradycji w na podstawie
zachowanych źródeł archiwalnych i opracowaniu J. A. Wadowskiego z 1906
r., które dotąd stanowi najobszerniejsze źródło informacji o kościele i klaszto-
rze oo. Dominikanów w Lublinie. W toku dalszych badań analizie poddano
materiały źródłowe dotyczące przebiegu obrad Unii Lubelskiej, które następ-
nie zestawiono z przedstawieniem Unii Lubelskiej Matejki. W celu porówna-
nia krucyfiksu namalowanego na tym obrazie z jego prawdopodobnym pier-
wowzorem - Krzyżem Unii Lubelskiej. Pozwoliło to na uchwycenie cech
charakterystycznych dla ikonografii żywego Chrystusa przedstawionego na
Krucyfiksie Unii Lubelskiej. Analizą stylistyczno-porównawczą objęło na
koniec niewielką grupę krucyfiksów ołtarzowych z kości słoniowej. Materiał
porównawczy zebrany w efekcie samodzielnych poszukiwań autorki, pochodzi
głównie ze zbiorów krakowskich, był jednak zbyt skąpy, aby móc szerzej
rozwinąć temat rzeźby z kości słoniowej w Polsce.
1 Dane dotyczące konserwacji pochodzą z klasztoru oo. Dominikanów w Lublinie.
4 W. Kapeć OP, Kościół i klasztor dominikanów w Lublinie, Lublin 1985.
5 Tamże, s. 9.
GABRIELA GŁODZIK
ówczesnego przeora o. E. Pokrywki-1. Podczas konserwacji kość słoniową
oczyszczono i usunięto z niej brązową emalię, ręce na nowo połączono z tu-
łowiem, proste, zwykłe, o wiele późniejsze gwoździe przy nogach zastąpiono
nowymi, na wzór kutych gwoździ w formie gwiazd u rąk. Podstawę i krzyż
zabezpieczono przed drewnojadami, a otwory po nich wypełniono. Dzięki
własnym staraniom dominikanie lubelscy wydali serię pocztówek z wizerun-
kiem krucyfiksu oraz skróconą wersję przewodnika po kościele i klasztorze
dominikanów* 4, w której po raz pierwszy podano wybór bibliografii na temat
wymienionych obiektów. W rozdziale Zarys historii kościoła i klasztoru au-
tor, o. W. Kapeć, zamieszcza następującą informację: „Według tradycji klasz-
tornej, Unia Lubelska została podpisana w gotyckim refektarzu na parterze
klasztoru. Do dzisiaj zachował się krucyfiks, na który składana była przysię-
ga. Prawdopodobnie ten to krucyfiks miał oglądać Jan Matejko przed namalo-
waniem obrazu przedstawiającego Unię Lubelską”5.
Podstawowym celem pracy jest ukazanie historycznego i artystycznego
znaczenia Krucyfiksu Unii Lubelskiej. W pierwszej jej części została przed-
stawiona historia obiektu w świetle tradycji dominikańskiej, która łączy krzyż
lubelski z ceremoniałem zaprzysiężęnia Unii Lubelskiej z 1569 r. Wiązało się
to z koniecznością dotarcia do korzeni klasztornej tradycji w na podstawie
zachowanych źródeł archiwalnych i opracowaniu J. A. Wadowskiego z 1906
r., które dotąd stanowi najobszerniejsze źródło informacji o kościele i klaszto-
rze oo. Dominikanów w Lublinie. W toku dalszych badań analizie poddano
materiały źródłowe dotyczące przebiegu obrad Unii Lubelskiej, które następ-
nie zestawiono z przedstawieniem Unii Lubelskiej Matejki. W celu porówna-
nia krucyfiksu namalowanego na tym obrazie z jego prawdopodobnym pier-
wowzorem - Krzyżem Unii Lubelskiej. Pozwoliło to na uchwycenie cech
charakterystycznych dla ikonografii żywego Chrystusa przedstawionego na
Krucyfiksie Unii Lubelskiej. Analizą stylistyczno-porównawczą objęło na
koniec niewielką grupę krucyfiksów ołtarzowych z kości słoniowej. Materiał
porównawczy zebrany w efekcie samodzielnych poszukiwań autorki, pochodzi
głównie ze zbiorów krakowskich, był jednak zbyt skąpy, aby móc szerzej
rozwinąć temat rzeźby z kości słoniowej w Polsce.
1 Dane dotyczące konserwacji pochodzą z klasztoru oo. Dominikanów w Lublinie.
4 W. Kapeć OP, Kościół i klasztor dominikanów w Lublinie, Lublin 1985.
5 Tamże, s. 9.