DOI issue:
Rozprawy
DOI article:Leszner, Magdalena: Obraz Matki Bożej z kościoła pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łodzi: =
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.37084#0350
346
MAGDALENA LESZNER
jest niejako syntezą trzech wątków ikonograficznych: Niepokalanego Poczę-
cia, Zwiastowania i Wniebowzięcia. To nietypowe rozwiązanie sprawia, że
dzieło z łódzkiego jest wyjątkowe w dziejach historii sztuki, a krążące o nim
legendy muszą ulec weryfikacji.
W swej długiej historii obraz był różnie nazywany; począwszy od Matki
Bożej Bolesnej, Łaskawej, Chwalebnej, po Niepokalaną, Wniebowziętą, Miło-
sierdzia. Niektórzy uważają go za kopię obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej.
Najczęściej mówi się o niej jako o Matce Bożej Bałuckiej bądź po prostu
Łódzkiej.
Trudności pojawiają się również przy określeniu datacji powstania dzieła
i czasu, kiedy znalazło się w Łodzi. Jest wiele legend, wyjaśniających te
kwestie. Jedną z nich jest powtarzana od lat historia, mówiąca o przepływają-
cej przez miasto tajemniczej łódce, w której znajdował się obraz Matki Bożej.
Trzeba jednak oddzielić te wszelkie spekulacje i legendy od faktów, by zna-
leźć interesującą nas prawdę.
Bez wątpienia dzieło to znajdowało się już w pierwszym kościele Wniebo-
wzięcia Najświętszej Maryi Panny. W aktach parafii z 11 kwietnia 1718 r.,
po raz pierwszy pojawia się informacja o obrazie. „Umieszczona jest w rela-
cji z wizytacji. [Mówi, iż] w ołtarzu głównym umieszczony jest obraz Matki
Bożej uchodzący za cudowny, obdarzony wotami”1 2. Nie ma nic o autorze
dzieła, kraju pochodzenia czy roku powstania. Wcześniejsze akta, z roku
1633, gdy kościół wizytował archidiakon łęczycki Jan Krzęciński, nie wspo-
minają jeszcze o obrazie. Dlatego trzeba przyjąć, że pojawił się w Łodzi
między 1633 a 1718 r.
Księgi łowickie z 1639 r. podają, iż świątynię „ozdobił Paweł Łodzia-
Kubowicz bakałarz, który był przez liczne lata żołnierzem. Cały swój majątek
podarował kościołowi, a mianowicie: monstrancję w formie kwadratu, której
Melchizedech podtrzymywały dwa złociste aniołki, na wierzchu ozdobioną zaś
pasyjką z postaciami Marii i Apostoła Jana; ofiarował nadto dwa krucyfiksy,
kielich srebrny, srebrne naczynia, 320 florenów na budowę organów, obrazy
na ozdobienie ścian wnętrza kościoła, jeden ornat z altembasu i drugi ze
złotogłowiu”-. Bardzo możliwe, że jednym z ufundowanych obrazów był
właśnie obraz Matki Bożej, skoro prawie osiemdziesiąt lat później mówi się
o licznych wotach.
1 P. Z w o I i ń s k i. Dzieje parafii Wniebowzięcia NMP na tle rozwoju Łodzi, Łódź
1998, s. 19.
2 L. Mikołajczyk, Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i .vir. Józefa
w Łodzi, „Wiadomości Diecezjalne Łódzkie”, 34(1960), nr 6, s. 190.
MAGDALENA LESZNER
jest niejako syntezą trzech wątków ikonograficznych: Niepokalanego Poczę-
cia, Zwiastowania i Wniebowzięcia. To nietypowe rozwiązanie sprawia, że
dzieło z łódzkiego jest wyjątkowe w dziejach historii sztuki, a krążące o nim
legendy muszą ulec weryfikacji.
W swej długiej historii obraz był różnie nazywany; począwszy od Matki
Bożej Bolesnej, Łaskawej, Chwalebnej, po Niepokalaną, Wniebowziętą, Miło-
sierdzia. Niektórzy uważają go za kopię obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej.
Najczęściej mówi się o niej jako o Matce Bożej Bałuckiej bądź po prostu
Łódzkiej.
Trudności pojawiają się również przy określeniu datacji powstania dzieła
i czasu, kiedy znalazło się w Łodzi. Jest wiele legend, wyjaśniających te
kwestie. Jedną z nich jest powtarzana od lat historia, mówiąca o przepływają-
cej przez miasto tajemniczej łódce, w której znajdował się obraz Matki Bożej.
Trzeba jednak oddzielić te wszelkie spekulacje i legendy od faktów, by zna-
leźć interesującą nas prawdę.
Bez wątpienia dzieło to znajdowało się już w pierwszym kościele Wniebo-
wzięcia Najświętszej Maryi Panny. W aktach parafii z 11 kwietnia 1718 r.,
po raz pierwszy pojawia się informacja o obrazie. „Umieszczona jest w rela-
cji z wizytacji. [Mówi, iż] w ołtarzu głównym umieszczony jest obraz Matki
Bożej uchodzący za cudowny, obdarzony wotami”1 2. Nie ma nic o autorze
dzieła, kraju pochodzenia czy roku powstania. Wcześniejsze akta, z roku
1633, gdy kościół wizytował archidiakon łęczycki Jan Krzęciński, nie wspo-
minają jeszcze o obrazie. Dlatego trzeba przyjąć, że pojawił się w Łodzi
między 1633 a 1718 r.
Księgi łowickie z 1639 r. podają, iż świątynię „ozdobił Paweł Łodzia-
Kubowicz bakałarz, który był przez liczne lata żołnierzem. Cały swój majątek
podarował kościołowi, a mianowicie: monstrancję w formie kwadratu, której
Melchizedech podtrzymywały dwa złociste aniołki, na wierzchu ozdobioną zaś
pasyjką z postaciami Marii i Apostoła Jana; ofiarował nadto dwa krucyfiksy,
kielich srebrny, srebrne naczynia, 320 florenów na budowę organów, obrazy
na ozdobienie ścian wnętrza kościoła, jeden ornat z altembasu i drugi ze
złotogłowiu”-. Bardzo możliwe, że jednym z ufundowanych obrazów był
właśnie obraz Matki Bożej, skoro prawie osiemdziesiąt lat później mówi się
o licznych wotach.
1 P. Z w o I i ń s k i. Dzieje parafii Wniebowzięcia NMP na tle rozwoju Łodzi, Łódź
1998, s. 19.
2 L. Mikołajczyk, Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i .vir. Józefa
w Łodzi, „Wiadomości Diecezjalne Łódzkie”, 34(1960), nr 6, s. 190.