DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Sienkiewicz, Jan Wiktor: Obraz sztuki czeskiej według Wlastimila Hofmana: =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37084#0396
392
JAN WIKTOR SIENKIEWICZ
czy baroku, opierał się w pełni na opiniach ówczesnych czeskich znawców
sztuki tych epok, takich jak Vincenc Kramar czy Vojtech Volavka. Dopiero
bliższe Hofmanowi XIX-wieczne malarstwo czeskie zostało przez polskiego
malarza potraktowane szerzej i bardziej szczegółowo. W tej części wystąpie-
nia artysta dał wyraz swoim osobistym gustom i upodobaniom, zwłaszcza
w odniesieniu do czeskich twórców z okresu tzw. przebudzenia narodowego,
sięgającego przełomu XVIII i XIX w., kiedy to, najpierw na gruncie ideologii
oświeceniowej, a później XIX-wiecznego nacjonalizmu, Czesi przedsięwzięli
działania zmierzające do odrodzenia swojego narodu. Stworzyli wówczas,
równolegle z budową podstaw nowego bytu ekonomicznego i nowoczesnych
form życia politycznego, podwaliny czeskiego języka literackiego, literatury
oraz własnej sztuki narodowej. Dzięki podjętemu wysiłkowi we wszystkich
dziedzinach życia - zaczynając od gospodarki, a na sprawach rozwoju sił
twórczych narodu i świadomości narodowej (ze szczególnym akcentem na
pierwiastek oświaty, wychowania, wykształcenia, etyki i sztuki) kończąc -
w XX wiek Czesi wkroczyli jako jedyne nieagralne społeczeństwo Europy
Środkowej i Wschodniej i po I wojnie światowej, w 1918 r., utworzyli Cze-
chosłowację, państwo będące elementem nowego oblicza ówczesnej Europy
w ramach tzw. porządku wersalskiego, a będącego zwieńczeniem wielowieko-
wych aspiracji politycznych4 i narodowych Czechów i Słowaków5.
Aby dać dokładny obraz sztuki czeskiej, trzeba by moim zdaniem dwóch
ludzi: historyka sztuki i artysty. W tym odczycie usłyszycie, Szanowne Panie
i Szanowni Panowie, prawie że tylko osobiste wrażenia malarza. Historyk
sztuki zastąpiony będzie zaledwie w kilku zdaniach, i to tyczących się jedy-
nie dawniejszej sztuki czeskiej, [przez] znanego mi osobiście wielkiego znaw-
cę sztuk pięknych, dyrektora rządowego muzeum Dr. Yincenca Kramafa6,
4 Pierwszym prezydentem Republiki Czechosłowackiej został Tomas Garrigue Masaryk
(1850-1937), który urząd ten sprawował do 1935 r.
5 Por. m.in.: V. H a v e I, Siła bezsilnych, [w:] Hrcibal, Kunclera, Havel... Antologia
czeskiego eseju, red. J. Baluch, Kraków 2001, s. 112. Ostateczne spełnienie słowackich marzeń
o własnym państwie nastąpiło dwadzieścia lat później, kiedy to po aneksji Czech i Moraw
przez III Rzeszę w marcu 1938 r., i emigracji drugiego prezydenta Republiki Czechosłowackiej
- Eduarda Beneśa, w pół roku później - w październiku 1939 t\, powstało odrębne państwo
Słowaków, na którego czele stanął Józef Tiso.
6 V. Kramar (1877-1960), czeski historyk sztuki, teoretyk, krytyk i kolekcjoner, przez
wiele lat przyjaźnił się z W. Hofmanem. Od 1919 do 1939 r. pełnił funkcję dyrektora Obrazar-
JAN WIKTOR SIENKIEWICZ
czy baroku, opierał się w pełni na opiniach ówczesnych czeskich znawców
sztuki tych epok, takich jak Vincenc Kramar czy Vojtech Volavka. Dopiero
bliższe Hofmanowi XIX-wieczne malarstwo czeskie zostało przez polskiego
malarza potraktowane szerzej i bardziej szczegółowo. W tej części wystąpie-
nia artysta dał wyraz swoim osobistym gustom i upodobaniom, zwłaszcza
w odniesieniu do czeskich twórców z okresu tzw. przebudzenia narodowego,
sięgającego przełomu XVIII i XIX w., kiedy to, najpierw na gruncie ideologii
oświeceniowej, a później XIX-wiecznego nacjonalizmu, Czesi przedsięwzięli
działania zmierzające do odrodzenia swojego narodu. Stworzyli wówczas,
równolegle z budową podstaw nowego bytu ekonomicznego i nowoczesnych
form życia politycznego, podwaliny czeskiego języka literackiego, literatury
oraz własnej sztuki narodowej. Dzięki podjętemu wysiłkowi we wszystkich
dziedzinach życia - zaczynając od gospodarki, a na sprawach rozwoju sił
twórczych narodu i świadomości narodowej (ze szczególnym akcentem na
pierwiastek oświaty, wychowania, wykształcenia, etyki i sztuki) kończąc -
w XX wiek Czesi wkroczyli jako jedyne nieagralne społeczeństwo Europy
Środkowej i Wschodniej i po I wojnie światowej, w 1918 r., utworzyli Cze-
chosłowację, państwo będące elementem nowego oblicza ówczesnej Europy
w ramach tzw. porządku wersalskiego, a będącego zwieńczeniem wielowieko-
wych aspiracji politycznych4 i narodowych Czechów i Słowaków5.
Aby dać dokładny obraz sztuki czeskiej, trzeba by moim zdaniem dwóch
ludzi: historyka sztuki i artysty. W tym odczycie usłyszycie, Szanowne Panie
i Szanowni Panowie, prawie że tylko osobiste wrażenia malarza. Historyk
sztuki zastąpiony będzie zaledwie w kilku zdaniach, i to tyczących się jedy-
nie dawniejszej sztuki czeskiej, [przez] znanego mi osobiście wielkiego znaw-
cę sztuk pięknych, dyrektora rządowego muzeum Dr. Yincenca Kramafa6,
4 Pierwszym prezydentem Republiki Czechosłowackiej został Tomas Garrigue Masaryk
(1850-1937), który urząd ten sprawował do 1935 r.
5 Por. m.in.: V. H a v e I, Siła bezsilnych, [w:] Hrcibal, Kunclera, Havel... Antologia
czeskiego eseju, red. J. Baluch, Kraków 2001, s. 112. Ostateczne spełnienie słowackich marzeń
o własnym państwie nastąpiło dwadzieścia lat później, kiedy to po aneksji Czech i Moraw
przez III Rzeszę w marcu 1938 r., i emigracji drugiego prezydenta Republiki Czechosłowackiej
- Eduarda Beneśa, w pół roku później - w październiku 1939 t\, powstało odrębne państwo
Słowaków, na którego czele stanął Józef Tiso.
6 V. Kramar (1877-1960), czeski historyk sztuki, teoretyk, krytyk i kolekcjoner, przez
wiele lat przyjaźnił się z W. Hofmanem. Od 1919 do 1939 r. pełnił funkcję dyrektora Obrazar-