Towarzystwo Naukowe <Lublin> [Hrsg.]: Roczniki Humanistyczne: Historia Sztuki = History of art = Histoire de l'art (52.2004)

466

KOMUNIKATY

prymasowskiej aż do końca swoich ziemskich dni. Za sprawą jego umiłowania sztuki
dawnej w katedrze warszawskiej znajduje się piękna kropielnica o niezwykłym
w północnej Europie kształcie--. Jest to ozdobiony motywem liści akantu wezesno-
bizantyński impost, który Ks. Prymas odnalazł porzucony w błocie gdzieś na tzw.
Ziemiach Zachodnich i po starannej konserwacji umieścił w kruchcie bazyliki św.
Jana. Pochylając się nad wszystkim co naznaczone choćby odrobiną piękna, pochylał
się Ks. Prymas nad skomplikowaną historią swojego „dziwnego kraju”.
Koncentrując się przede wszystkim na „świętym budowaniu”, Ks. Prymas wspierał
również swoim autorytetem idee odbudowy wszelkich innych pomników narodowej
kultury. Z entuzjazmem powracał w swoich wypowiedziach do zagadnienia odbudo-
wy Zamku Królewskiego w Warszawie. W homilii z okazji Jubileuszu 25-lecia Rady
Prymasowskiej we wrześniu 1972 r. powiedział: „Decyzję odbudowy Zamku Królew-
skiego w Warszawie musimy uznać za decyzję godną synów Narodu, bo Naród nie
mógł uznać niszczycielskiego «policzka», którym usiłowano go znieważyć. Dotknięto
murów Zamku, ale nie dotknięto bastionu ducha Narodu [...]. Dlatego decyzja została
podjęta. Naród uważają za przejaw męstwa i ambicji, przejaw wiary, siły i poczucia
narodowej tradycji”23.

III. SACRUM POLORUAE MILLENIUM
I DIALOG ZE ŚWIATEM NAUKI
Jedną z najpiękniejszych cech osobowości Ks. Prymasa Wyszyńskiego było jego
niezwykłe wprost otwarcie na świat nauki, w tym na prace badawcze z zakresu
historii sztuki i archeologii. Sam był przez wiele lat profesorem i wykładowcą nauk
społecznych, tym łatwiejszy był jego kontakt z uczonymi rozmaitych dyscyplin hu-
manistycznych. Uczestniczył w wielu konferencjach naukowych, a następnie z wiel-
kim zainteresowaniem studiował ich wyniki. Do jego najbliższych, wieloletnich
przyjaciół należał obok wspomnianego już wybitnego historyka architektury prof.
Jana Zachwatowicza prof. Władysław Tatarkiewicz. W dziedzinie sztuki i estetyki
uznawał się za jego „chociaż nie zapisanego w albumie akademickim” ucznia-4.
W pięknej mowie wygłoszonej z okazji 30-lecia Wydziału Filozofii Chrześcijań-

-- L. D u n i n, ks. J. W y s o c k i, Przewodnik po Bazylice \vr. Jana Chrzciciela
w Warszawie, Warszawa 1981, il. na s. 15. Wypadnie tu nadmienić, iż impost ten jest prawdo-
podobnie XIX-wieczną kopią oryginału z początku VI w. po Chr., zob. J. M i z i o ł e k.
Falsyfikaty na przestrzeni wieków, [w:] Falsyfikaty dzieł sztuki w zbiorach polskich, red. J. Mi-
ziołek, M. Morka, Warszawa 2001. fig. 20.
■' Z rozważań nad kulturą ojczystą, s. 203-204.
24 Ars longa, vita brevis, [w:J tamże, s. 193. Prof. Tatarkiewicz tak pisał o przyjaźni
z Prymasem Tysiąclecia i spotkaniu z Janem Pawłem II: „Wielką rzeczą w mym życiu była
niezwykła dobroć i przyjaźń księdza Prymasa, kardynała Stefana Wyszyńskiego. Dzięki niej
mogłem także spędzić w Pałacu Arcybiskupim cały dzień pobytu Ojca Świętego i tam z bliska
zobaczyć Jego urok. Powiedziałem Mu wtedy, że na pewno nie pamięta, żeśmy się już przed-
tem raz spotkali. Poprawił mnie: «nie raz, tylko dwa razy». Jego pamięć była lepsza od mojej.
A promieniejąca z Ojca Świętego dobroć i mądrość weszła do dodatniego bilansu życia”,
T. iW. Tatarkiewicz o w i e. Wspomnienia, Warszawa 1979, s. 187.