DOI Heft:
Komunikaty
DOI Artikel:Gombin, Krzysztof: Uroczystości pogrzebowe w Warszawie po śmierco Eustachego i Marianny Potockich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37084#0487
KOMUNIKATY
483
,,Herb zmarłey, Brochwicz zwany, czyli Jeleń leżący nad Kamieniem miedzy
rogami Półtrzecia Krzyża trzymający, po bokach Geniusze siedzące to iest: Prawda
w Akcyi, zadumienia, Pierścień w lewey, w prawey ręce Strzałę trzymaiąca, pyta się
Oyca Czasa czy Saturna, Ten Stary łysy z Klepsydrą, Kosą i Wężem w Cyrkuł
naucza ią przez rozmowy Veritas Tempore Filia
Anno
qVIDne satVrne, faCIs? CerVos, Mea teLablbere! [chronostych - 1768] & Krew
ią zalała”1*-.
Dzięki rachunkom przechowywanym na Wawelu znamy autorów oprawy artys-
tycznej uroczystości. Projektantem całości wystroju kościoła na uroczystości w dniu
7 marca 1768 r. był Jakub Fontana, dekoracje malarskie wykonał Jan Bogumił
Plersz, prace stolarskie przy katafalku - Jan Jerzy Michaelis, Michał Melichin, Mi-
chał Sztrobl i Andrzej Wasilewski. Ozdobne trumny były dziełem stolarza Józefa
Millera, a antaby do trumien - Alberta Ziembeckiego13.
Należałoby zastanowić się, kto był inicjatorem i zleceniodawcą uroczystości
pogrzebowych. Dysponujemy jedynie dwoma zdaniami samego Eustachego, odnoszą-
cymi się do jego pogrzebu, a pochodzącymi z testamentu magnata:
„Ciało zaś moie ziemi oddaię naznaczając Pogrzeb tu w Warszawie w Kościele
Oycow Jezuitów Koronnych, który aby był bez okazałości światowey sporządzony
z pomocą tylko Duszy moiey Summę Osiemnaście Tysięcy Złotych Pol. w gotowiź-
nie zostawuię, i ta ażeby cała i zupełna na Msze Święte i Światło była obrocona
niżey wyrażonych Opiekonow Testamentu ninieyszego obliguię. [...] Summy zaś
gotowey tak w Złocie iako i Monecie zastawiam Złt. Pol: 75617 Gr. 12 z których
tak na Pogrzeb nayukochańszey Żony moiey iako i moy aby było expensowano chcę
mieć [,..]”14. Łącznie na swoje uroczystości pogrzebowe przeznaczył więc Potocki
blisko 100 tys. złp.
Marianna Potocka zmarła 20 lutego 1768 r.15 i zapewne z inicjatywy samego
Eustachego zlecono prace przy jej katafalku Fontanie i Plerszowi. Przypomnieć
należy, że ten pierwszy pracował dla Potockiego przez blisko ćwierć wieku, był
1_ A b r a t o w i c z, Łzy marmurów. Z epitafium, zbudowanego w formie dialogu
Prawdy z Czasem, na uwagę zasługują następujące fragmenty:
D.O.M.
Prawda: Co za Jeleń? Krzyżo-Nosiec? czy nie z Kątskich Pani?
Czas: Maryannać to Potocka Eustachiego Łani.
[...]
P. Idź Brochwiczu na Ofiarę Nayświętszey Dyanie
Idźcie których ślub i affekt, chociaż nie grób spoił
Ty day Boże! byś w Wieczności z sobą nie rozdwoił.
13 AP na Wawelu, AKPot., 3225; por.: Chrościcki, Pompa funebris, passim.
14 Testament Eustachego znajduje się obecnie w Archiwum Głównym Akt Dawnych,
Archiwum Publiczne Potockich 374, jego kopia w Archiwum Parafialnym w Sernikach.
15 Taką datę podają „Wiadomości Warszawskie”. Testament Eustachego sporządzony
22 II pisze już o Mariannie jako nieboszczce. Wobec tego informację Abralowicza, że zmarła
27 II. należy odrzucić.
483
,,Herb zmarłey, Brochwicz zwany, czyli Jeleń leżący nad Kamieniem miedzy
rogami Półtrzecia Krzyża trzymający, po bokach Geniusze siedzące to iest: Prawda
w Akcyi, zadumienia, Pierścień w lewey, w prawey ręce Strzałę trzymaiąca, pyta się
Oyca Czasa czy Saturna, Ten Stary łysy z Klepsydrą, Kosą i Wężem w Cyrkuł
naucza ią przez rozmowy Veritas Tempore Filia
Anno
qVIDne satVrne, faCIs? CerVos, Mea teLablbere! [chronostych - 1768] & Krew
ią zalała”1*-.
Dzięki rachunkom przechowywanym na Wawelu znamy autorów oprawy artys-
tycznej uroczystości. Projektantem całości wystroju kościoła na uroczystości w dniu
7 marca 1768 r. był Jakub Fontana, dekoracje malarskie wykonał Jan Bogumił
Plersz, prace stolarskie przy katafalku - Jan Jerzy Michaelis, Michał Melichin, Mi-
chał Sztrobl i Andrzej Wasilewski. Ozdobne trumny były dziełem stolarza Józefa
Millera, a antaby do trumien - Alberta Ziembeckiego13.
Należałoby zastanowić się, kto był inicjatorem i zleceniodawcą uroczystości
pogrzebowych. Dysponujemy jedynie dwoma zdaniami samego Eustachego, odnoszą-
cymi się do jego pogrzebu, a pochodzącymi z testamentu magnata:
„Ciało zaś moie ziemi oddaię naznaczając Pogrzeb tu w Warszawie w Kościele
Oycow Jezuitów Koronnych, który aby był bez okazałości światowey sporządzony
z pomocą tylko Duszy moiey Summę Osiemnaście Tysięcy Złotych Pol. w gotowiź-
nie zostawuię, i ta ażeby cała i zupełna na Msze Święte i Światło była obrocona
niżey wyrażonych Opiekonow Testamentu ninieyszego obliguię. [...] Summy zaś
gotowey tak w Złocie iako i Monecie zastawiam Złt. Pol: 75617 Gr. 12 z których
tak na Pogrzeb nayukochańszey Żony moiey iako i moy aby było expensowano chcę
mieć [,..]”14. Łącznie na swoje uroczystości pogrzebowe przeznaczył więc Potocki
blisko 100 tys. złp.
Marianna Potocka zmarła 20 lutego 1768 r.15 i zapewne z inicjatywy samego
Eustachego zlecono prace przy jej katafalku Fontanie i Plerszowi. Przypomnieć
należy, że ten pierwszy pracował dla Potockiego przez blisko ćwierć wieku, był
1_ A b r a t o w i c z, Łzy marmurów. Z epitafium, zbudowanego w formie dialogu
Prawdy z Czasem, na uwagę zasługują następujące fragmenty:
D.O.M.
Prawda: Co za Jeleń? Krzyżo-Nosiec? czy nie z Kątskich Pani?
Czas: Maryannać to Potocka Eustachiego Łani.
[...]
P. Idź Brochwiczu na Ofiarę Nayświętszey Dyanie
Idźcie których ślub i affekt, chociaż nie grób spoił
Ty day Boże! byś w Wieczności z sobą nie rozdwoił.
13 AP na Wawelu, AKPot., 3225; por.: Chrościcki, Pompa funebris, passim.
14 Testament Eustachego znajduje się obecnie w Archiwum Głównym Akt Dawnych,
Archiwum Publiczne Potockich 374, jego kopia w Archiwum Parafialnym w Sernikach.
15 Taką datę podają „Wiadomości Warszawskie”. Testament Eustachego sporządzony
22 II pisze już o Mariannie jako nieboszczce. Wobec tego informację Abralowicza, że zmarła
27 II. należy odrzucić.