DOI Heft:
Komunikaty
DOI Artikel:Gombin, Krzysztof: Uroczystości pogrzebowe w Warszawie po śmierco Eustachego i Marianny Potockich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37084#0489
KOMUNIKATY
485
pogrzebem żony opłacił jeszcze za życia, a kwoty wymienione w testamencie były
po prostu sumą, którą należało do niezapłaconych rachunków dodać.
Na koniec chciałem jeszcze zwrócić uwagę na dwa fragmenty wstępnej części
panegiryku Abratowicza Łzy marmurów. Do Jaśnie Wielmoiney Jejmości Pani Kossa-
kowskiej. Pierwszy mówi o bezpośrednich okolicznościach śmierci Potockiego i jest
ciekawym połączeniem wyszukanej alegoryki i skrajnego naturalizmu:
Jak więc Nil Wielki przez rożne rozkopy
Gdzie Stek Naywiększy osuszon od stopy
Przez Pompy, Wody w Mężu Śmierć ściągnęła
Ledwie go wzięła
Drugi cytat zwraca się do Kossakowskiej następującymi słowami:
Ty bądź pomocą!
Zachowaj zdrowie równie z życiem drogie
Jakieś? Zamachy na ojczyznę srogie!
Salwuy Oyczyznę przedziwnym wymiarem!.
Mądrość y Darem
Owo zanotowane na marginesie wydarzenie - Nowina Rewolucyi nowey Konfede-
racyi?, to w moim przekonaniu zawiązana 28 lutego 1768 r. konfederacja barska.
Aktywnym jej uczestnikiem był młodszy brat Eustachego - Marian, wspierała ją
również Katarzyna z Potockich Kossakowska - oboje byli wykonawcami ostatniej
woli zmarłego brata. Na ciekawy dowód popularności Eustachego zwrócił uwagę
Władysław Konopczyński. Postać generała artylerii litewskiej pojawiała się, przema-
wiając oczywiście już z zaświatów, w publicystyce konfederacji barskiej21. Potocki
ubolewał wówczas nad utratą wolności i krzywdami narodu, przeciwko którym wy-
stępowali konfederaci22. Tak więc pogrzeb Eustachego mógł mieć z inspiracji jego
rodzeństwa również znamiona manifestacji politycznej.
Na marginesie adnotacja: „Pompowano wodę na puchlinę że zbytecznie”. Eustachy zmarł
więc najprawdopodobniej w wyniku nieudanego zabiegu.
Na marginesie adnotacja: „Nowina Rewolucyi nowey Konfederacyi?”.
21 W. Konopczyński, Konfederacja barska, Warszawa 1991, s. 856.
22 Tekst samego dialogu został nie tak dawno opublikowany. Por. Rozmowa na Polach
Elizeyskich między Janem Zamoyskim, kanclerzem niegdyś i hetmanem wielkim koronnym, i
Eustachym Potockim, generałem artyleryi litewskiej, D. 24 lutego 1768 roku w Warszawie
zmarłym, oprać. K. Sałkiewicz, „Napis”, seria II, 1995, s. 54-57.
485
pogrzebem żony opłacił jeszcze za życia, a kwoty wymienione w testamencie były
po prostu sumą, którą należało do niezapłaconych rachunków dodać.
Na koniec chciałem jeszcze zwrócić uwagę na dwa fragmenty wstępnej części
panegiryku Abratowicza Łzy marmurów. Do Jaśnie Wielmoiney Jejmości Pani Kossa-
kowskiej. Pierwszy mówi o bezpośrednich okolicznościach śmierci Potockiego i jest
ciekawym połączeniem wyszukanej alegoryki i skrajnego naturalizmu:
Jak więc Nil Wielki przez rożne rozkopy
Gdzie Stek Naywiększy osuszon od stopy
Przez Pompy, Wody w Mężu Śmierć ściągnęła
Ledwie go wzięła
Drugi cytat zwraca się do Kossakowskiej następującymi słowami:
Ty bądź pomocą!
Zachowaj zdrowie równie z życiem drogie
Jakieś? Zamachy na ojczyznę srogie!
Salwuy Oyczyznę przedziwnym wymiarem!.
Mądrość y Darem
Owo zanotowane na marginesie wydarzenie - Nowina Rewolucyi nowey Konfede-
racyi?, to w moim przekonaniu zawiązana 28 lutego 1768 r. konfederacja barska.
Aktywnym jej uczestnikiem był młodszy brat Eustachego - Marian, wspierała ją
również Katarzyna z Potockich Kossakowska - oboje byli wykonawcami ostatniej
woli zmarłego brata. Na ciekawy dowód popularności Eustachego zwrócił uwagę
Władysław Konopczyński. Postać generała artylerii litewskiej pojawiała się, przema-
wiając oczywiście już z zaświatów, w publicystyce konfederacji barskiej21. Potocki
ubolewał wówczas nad utratą wolności i krzywdami narodu, przeciwko którym wy-
stępowali konfederaci22. Tak więc pogrzeb Eustachego mógł mieć z inspiracji jego
rodzeństwa również znamiona manifestacji politycznej.
Na marginesie adnotacja: „Pompowano wodę na puchlinę że zbytecznie”. Eustachy zmarł
więc najprawdopodobniej w wyniku nieudanego zabiegu.
Na marginesie adnotacja: „Nowina Rewolucyi nowey Konfederacyi?”.
21 W. Konopczyński, Konfederacja barska, Warszawa 1991, s. 856.
22 Tekst samego dialogu został nie tak dawno opublikowany. Por. Rozmowa na Polach
Elizeyskich między Janem Zamoyskim, kanclerzem niegdyś i hetmanem wielkim koronnym, i
Eustachym Potockim, generałem artyleryi litewskiej, D. 24 lutego 1768 roku w Warszawie
zmarłym, oprać. K. Sałkiewicz, „Napis”, seria II, 1995, s. 54-57.