DOI Heft:
Komunikaty
DOI Artikel:Wawerski, Marcin: Komunikat na temat obrazu Trójcy Świętej z kościoła prafialnego w Jastarni
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37084#0491
KOMUNIKATY
487
dłonią podniesioną w geście błogosławieństwa. Stopy, obute w cynobrowe pantofle,
wspiera na główkach anielskich. Syn Boży ubrany jest w obszerny cynobrowy
płaszcz, odsłaniający nagi tors z widoczną raną w boku, wskazywaną prawą dłonią.
W lewej ręce, podobnie jak Bóg Ojciec, Zbawiciel trzyma mundus oraz nieco krótsze
czarne berło. Na Jego głowie mitra pretiosa z minuskułowym monogramem „ihs”.
Bose stopy opierają się na puttach. Główki anielskie wypełniają trójkątne pola gór-
nych rogów obrazu, tworząc kształt jakby namiotu, wieniec puttów namalowano także
w przestrzeni między głowami Boga Ojca i Chrystusa. W dolnej części obrazu, pod
stopami obu siedzących postaci, kompozycja anielskich główek przypomina zawieszo-
ny feston.
Obraz ten zawiera w sobie głębokie znaczenia natury teologicznej o charakterze
kontrreformacyjnym. Przejawiają się one w postawie, szatach, gestach, insygniach,
kompozycji i otoczeniu Osób Boskich. Zasadniczo malowidło jest wizualnym przed-
stawieniem teologicznej doktryny autora Listu do Hebrajczyków. Wskazuje ona na
Chrystusa jako arcykapłana, zasiadającego ,,po prawicy tronu Majestatu w niebiosach
jako sługa świątyni i prawdziwego przybytku zbudowanego przez Pana”4. Zbawiciel
ofiarowuje swoją śmierć i krew przelaną na krzyżu dla odpuszczenia grzechów, przez
którą „wszedł raz na zawsze do Miejsca Świętego, zdobywszy wieczne odkupienie”5.
Miejscem świętym świątyni jest samo niebo, gdzie Chrystus wstawia się za nami
przed obliczem Boga. Syn Boży pod każdym względem musiał upodobnić się do
swoich braci - ludzi, aby stać się miłosiernym i wiernym arcykapłanem wobec Boga,
dla przebłagania Go za grzechy ludu. Mimo że Jezus był Synem Bożym, nauczył się
posłuszeństwa przez wszystko, co wycierpiał. Po spełnieniu tego, co miał wypełnić,
„stał się sprawcą zbawienia wiecznego dla wszystkich, którzy Go słuchają, nazwany
przez Boga kapłanem na wzór Melchizedeka”6. Podobną wymowę mają fragmenty
Listu św. Pawła do Efezjan7 oraz Listu do Filipian8.
Obrazem, w którym widać najwięcej wspólnych elementów z malowidłem z Jas-
tarni, jest obraz Trójcy Świętej z kościoła parafialnego w Czersku. Namalowany
został farbami olejnymi na desce o wymiarach 230 x 152 cm przez Hermana Hana
w 1611 r. na zamówienie cystersów pelplińskich do ołtarza Trójcy Świętej w tamtej-
szym kościele. W 1968 r. obraz poddano konserwacji malarskiej, przeprowadzonej
przez Lesława Szolginię9.
W obu obrazach uderza niemal identyczny układ kompozycyjny i kolorystyczny;
w szczególności dotyczy to Osób Boskich. Bóg Ojciec oraz Chrystus przedstawieni
zostali w szatach, z gestami i insygniami podobnymi na obu obrazach. Różnice
dotyczą szczegółów formalnych, umiejętności wydobycia znacznie intensywniejszych
i szlachetniejszych kolorów na obrazie z Czerska, innego sposobu cieniowania.
4 Hbr, 8, 1-3.
5 Hbr 9, 11-12.
6 Hbr 5, 8-10.
7 Por. Ef 1, 20-23.
8 Por. Flp 2, 6-11.
9 Karta Inwentaryzacyjna obrazu Trójcy Świętej z kościoła parafialnego pw. św. Marii
Magdaleny w Czersku, [zał.] M. Dorawa, 30 kwietnia 1992 [UWKZ w Gdańsku],
487
dłonią podniesioną w geście błogosławieństwa. Stopy, obute w cynobrowe pantofle,
wspiera na główkach anielskich. Syn Boży ubrany jest w obszerny cynobrowy
płaszcz, odsłaniający nagi tors z widoczną raną w boku, wskazywaną prawą dłonią.
W lewej ręce, podobnie jak Bóg Ojciec, Zbawiciel trzyma mundus oraz nieco krótsze
czarne berło. Na Jego głowie mitra pretiosa z minuskułowym monogramem „ihs”.
Bose stopy opierają się na puttach. Główki anielskie wypełniają trójkątne pola gór-
nych rogów obrazu, tworząc kształt jakby namiotu, wieniec puttów namalowano także
w przestrzeni między głowami Boga Ojca i Chrystusa. W dolnej części obrazu, pod
stopami obu siedzących postaci, kompozycja anielskich główek przypomina zawieszo-
ny feston.
Obraz ten zawiera w sobie głębokie znaczenia natury teologicznej o charakterze
kontrreformacyjnym. Przejawiają się one w postawie, szatach, gestach, insygniach,
kompozycji i otoczeniu Osób Boskich. Zasadniczo malowidło jest wizualnym przed-
stawieniem teologicznej doktryny autora Listu do Hebrajczyków. Wskazuje ona na
Chrystusa jako arcykapłana, zasiadającego ,,po prawicy tronu Majestatu w niebiosach
jako sługa świątyni i prawdziwego przybytku zbudowanego przez Pana”4. Zbawiciel
ofiarowuje swoją śmierć i krew przelaną na krzyżu dla odpuszczenia grzechów, przez
którą „wszedł raz na zawsze do Miejsca Świętego, zdobywszy wieczne odkupienie”5.
Miejscem świętym świątyni jest samo niebo, gdzie Chrystus wstawia się za nami
przed obliczem Boga. Syn Boży pod każdym względem musiał upodobnić się do
swoich braci - ludzi, aby stać się miłosiernym i wiernym arcykapłanem wobec Boga,
dla przebłagania Go za grzechy ludu. Mimo że Jezus był Synem Bożym, nauczył się
posłuszeństwa przez wszystko, co wycierpiał. Po spełnieniu tego, co miał wypełnić,
„stał się sprawcą zbawienia wiecznego dla wszystkich, którzy Go słuchają, nazwany
przez Boga kapłanem na wzór Melchizedeka”6. Podobną wymowę mają fragmenty
Listu św. Pawła do Efezjan7 oraz Listu do Filipian8.
Obrazem, w którym widać najwięcej wspólnych elementów z malowidłem z Jas-
tarni, jest obraz Trójcy Świętej z kościoła parafialnego w Czersku. Namalowany
został farbami olejnymi na desce o wymiarach 230 x 152 cm przez Hermana Hana
w 1611 r. na zamówienie cystersów pelplińskich do ołtarza Trójcy Świętej w tamtej-
szym kościele. W 1968 r. obraz poddano konserwacji malarskiej, przeprowadzonej
przez Lesława Szolginię9.
W obu obrazach uderza niemal identyczny układ kompozycyjny i kolorystyczny;
w szczególności dotyczy to Osób Boskich. Bóg Ojciec oraz Chrystus przedstawieni
zostali w szatach, z gestami i insygniami podobnymi na obu obrazach. Różnice
dotyczą szczegółów formalnych, umiejętności wydobycia znacznie intensywniejszych
i szlachetniejszych kolorów na obrazie z Czerska, innego sposobu cieniowania.
4 Hbr, 8, 1-3.
5 Hbr 9, 11-12.
6 Hbr 5, 8-10.
7 Por. Ef 1, 20-23.
8 Por. Flp 2, 6-11.
9 Karta Inwentaryzacyjna obrazu Trójcy Świętej z kościoła parafialnego pw. św. Marii
Magdaleny w Czersku, [zał.] M. Dorawa, 30 kwietnia 1992 [UWKZ w Gdańsku],