DOI Heft:
Komunikaty
DOI Artikel:Wawerski, Marcin: Komunikat na temat obrazu Trójcy Świętej z kościoła prafialnego w Jastarni
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37084#0494
490
KOMUNIKATY
Pewne podobieństwa formalne z obrazem z Jastarni wykazuje wspomniany już
obraz Trójcy Świętej z Pelplina. Han namalował na nim putta pod szatami obu Osób
Boskich, przy brzegach obrazu w dwóch pionowych układach po dwa i po trzy -
jakaś reminiscencja tej kompozycji jest obecna w malowidle jastarniańskim, na przy-
kład w pionowym układzie główek aniołków zgromadzonych pod szatą Chrystusa
przy lewej krawędzi obrazu. Być może układ puttów w kształcie festonu na obrazie
z Helu powstał z połączenia obu kompozycji anielskich na obrazach z Czerska i
Pelplina, tym bardziej że oba te obrazy znajdowały się wówczas w tym samym
kościele.
Chrystus w infule na głowie jest rzadko spotykanym motywem w sztuce. Najczęś-
ciej występuje na obrazach Pomorza i Wielkopolski, nawiązujących do spuścizny
Hermana Hana. Tak przedstawiony jest na obrazie Koronacji NMP z Oliwy - praw-
dopodobnie niedokończonym obrazie Hana11, oraz m.in. na obrazie Koronacji NMP
z Buczka Wielkiego12, gdzie również Bóg Ojciec jest w tiarze.
Pewien podobny motyw jak na obrazie z Jastarni można zauważyć na malowidle
Koronacji NMP z Radzynia Chełmińskiego, wykonanym przez Bartłomieja Strobla
w 1643 r.13 Na tym przedstawieniu widoczna jest wydatna fałda nad lewą ręką
Boga Ojca jako wybrzuszenie płaszcza. Porównywalna fałda, choć większa, nad lewą
ręką Chrystusa, znajduje się na obrazie z Półwyspu Helskiego, jest jednak bardziej
nienaturalna, ponieważ jest zmarszczeniem płaszcza z dużo cieńszej materii i sztucz-
nie wypełnia fragment pustej przestrzeni między Bogiem Ojcem a Synem Bożym.
Taka sama fałda jak w Radzyniu Chełmińskim została namalowana przez Strobla na
obrazie Koronacji NMP z Rykowiska-Błądzimia z 1644-1646 r.14
Zarówno malarstwo Hana, jak i twórczość Strobla, cechujące się bogactwem
osobowości artystycznej, wywarły bardzo głęboki wpływ na malarstwo sakralne
Pomorza i Wielkopolski w XVII w. Zaowocowało to m.in. powstaniem w połowie
tego stulecia „hanowsko-stroblowskiego typu Madonny oraz formuły ikonograficznej
Wniebowzięć i Koronacji, będącej wypadkową wielkich programów Hana i tych
zredukowanych ich naśladowali, których autorem był Strobel”15. Widoczne jest to
również w przedstawieniu Trójcy Świętej z Jastarni, które jest udanym naśladownic-
twem obrazu Hana, wykonanym przez nieznanego malarza. Potrafił on wykazać się
pewną ograniczoną inwencją twórczą w ramach postawionego mu zadania skopiowa-
nia dzieła, jak też faktycznie niecodzienną subtelnością portrecisty, widoczną w
rysach twarzy Boga Ojca. Podobną wrażliwość i delikatność pędzla miał autor portre-
tów przypisywanych do niedawna Adolfowi Boyowi, a które ostatnio Jacek Tylicki
atrybuował Bartłomiejowi Miltwitzowi, np. w Portrecie Władysława IV wy stroju
Por. tamże. s. 171, 172, 184.
I_ M. Paździor, Nieznany obraz „Koronacji NMP" z XVII w., dzieło pracowni
Hermana Hana, „Biuletyn Historii Sztuki”, 1968, nr 4, s. 463-481; Pasierb, dz. cyt.,
s. 131, 132.
13 Zob. J. T y I i c k i, Bartłomiej Strobel, malarz epoki wojny trzydziestoletniej, t. 1,
Toruń 2000, s. 163-166; t. 2, s. 37, 38.
14 Tamże, t. 1, s. 166-167; t. 2. s. 38-39.
15 P a s i e r b, dz. cyt., s. 266.
KOMUNIKATY
Pewne podobieństwa formalne z obrazem z Jastarni wykazuje wspomniany już
obraz Trójcy Świętej z Pelplina. Han namalował na nim putta pod szatami obu Osób
Boskich, przy brzegach obrazu w dwóch pionowych układach po dwa i po trzy -
jakaś reminiscencja tej kompozycji jest obecna w malowidle jastarniańskim, na przy-
kład w pionowym układzie główek aniołków zgromadzonych pod szatą Chrystusa
przy lewej krawędzi obrazu. Być może układ puttów w kształcie festonu na obrazie
z Helu powstał z połączenia obu kompozycji anielskich na obrazach z Czerska i
Pelplina, tym bardziej że oba te obrazy znajdowały się wówczas w tym samym
kościele.
Chrystus w infule na głowie jest rzadko spotykanym motywem w sztuce. Najczęś-
ciej występuje na obrazach Pomorza i Wielkopolski, nawiązujących do spuścizny
Hermana Hana. Tak przedstawiony jest na obrazie Koronacji NMP z Oliwy - praw-
dopodobnie niedokończonym obrazie Hana11, oraz m.in. na obrazie Koronacji NMP
z Buczka Wielkiego12, gdzie również Bóg Ojciec jest w tiarze.
Pewien podobny motyw jak na obrazie z Jastarni można zauważyć na malowidle
Koronacji NMP z Radzynia Chełmińskiego, wykonanym przez Bartłomieja Strobla
w 1643 r.13 Na tym przedstawieniu widoczna jest wydatna fałda nad lewą ręką
Boga Ojca jako wybrzuszenie płaszcza. Porównywalna fałda, choć większa, nad lewą
ręką Chrystusa, znajduje się na obrazie z Półwyspu Helskiego, jest jednak bardziej
nienaturalna, ponieważ jest zmarszczeniem płaszcza z dużo cieńszej materii i sztucz-
nie wypełnia fragment pustej przestrzeni między Bogiem Ojcem a Synem Bożym.
Taka sama fałda jak w Radzyniu Chełmińskim została namalowana przez Strobla na
obrazie Koronacji NMP z Rykowiska-Błądzimia z 1644-1646 r.14
Zarówno malarstwo Hana, jak i twórczość Strobla, cechujące się bogactwem
osobowości artystycznej, wywarły bardzo głęboki wpływ na malarstwo sakralne
Pomorza i Wielkopolski w XVII w. Zaowocowało to m.in. powstaniem w połowie
tego stulecia „hanowsko-stroblowskiego typu Madonny oraz formuły ikonograficznej
Wniebowzięć i Koronacji, będącej wypadkową wielkich programów Hana i tych
zredukowanych ich naśladowali, których autorem był Strobel”15. Widoczne jest to
również w przedstawieniu Trójcy Świętej z Jastarni, które jest udanym naśladownic-
twem obrazu Hana, wykonanym przez nieznanego malarza. Potrafił on wykazać się
pewną ograniczoną inwencją twórczą w ramach postawionego mu zadania skopiowa-
nia dzieła, jak też faktycznie niecodzienną subtelnością portrecisty, widoczną w
rysach twarzy Boga Ojca. Podobną wrażliwość i delikatność pędzla miał autor portre-
tów przypisywanych do niedawna Adolfowi Boyowi, a które ostatnio Jacek Tylicki
atrybuował Bartłomiejowi Miltwitzowi, np. w Portrecie Władysława IV wy stroju
Por. tamże. s. 171, 172, 184.
I_ M. Paździor, Nieznany obraz „Koronacji NMP" z XVII w., dzieło pracowni
Hermana Hana, „Biuletyn Historii Sztuki”, 1968, nr 4, s. 463-481; Pasierb, dz. cyt.,
s. 131, 132.
13 Zob. J. T y I i c k i, Bartłomiej Strobel, malarz epoki wojny trzydziestoletniej, t. 1,
Toruń 2000, s. 163-166; t. 2, s. 37, 38.
14 Tamże, t. 1, s. 166-167; t. 2. s. 38-39.
15 P a s i e r b, dz. cyt., s. 266.