Towarzystwo Naukowe <Lublin> [Hrsg.]: Roczniki Humanistyczne: Historia Sztuki = History of art = Histoire de l'art (58.2010)

340

POLEMIKI

leń dotyczących największego (przynajmniej formatem) dzieła malarza, czyli Wjazdu
Mahometa II do Konstantynopola, któremu sporo uwagi poświęciła również pani
Studziżba-Kubalska.
Stanisław Chlebowski po rezygnacji, we wrześniu 1872 r., ze stanowiska nadwor-
nego malarza postanowił szybko powrócić na orbitę europejskiego życia artystycz-
nego. Obrazem, który miał zapewnić mu sukces i być może stać się jego dziełem
życia, był Wjazd Mahometa II do Konstantynopola (Muzeum Narodowe w Krako-
wie). Pomysł namalowania tego obrazu po raz pierwszy pojawił się na kartach ko-
respondencji Chlebowskiego z rodziną w liście pisanym na statku „Aurora”, na któ-
rym malarz w lutym roku 1873 płynął do Egiptu* * * 4. Być może pomysł ten narodził
się już pod koniec roku 1872, ponieważ rozpoczął on wówczas gromadzenie mate-
riałów ikonograficznych do Wjazdu Mahometa II..., prosił wówczas swą siostrę Ksa-
werę o wykonanie kopii ilustracji Kodeksu Behema5. Prace te są obecnie przecho-
wywane w Dziale Grafiki Biblioteki Jagiellońskiej. Na początku roku 1873 Chle-
bowski zamówił w Paryżu wykonanie kopii z manuskryptów greckich z XV wieku.
W tej sprawie spotykał się także, będąc w listopadzie tegoż roku w Paryżu, z niezna-
nym z nazwiska profesorem6. Trzy kopie ukazujące stroje bizantyjskie z XIV wieku
zachowały się w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej. Zapewne w zbliżonym czasie
powstały także inne szkice i akwarele przedstawiające między innymi kopie z dzieł
Vittore Carpaccia i Vivariniego, stroje tureckie z XVI i XVIII wieku, kopie miniatur
perskich. Obecnie są one przechowywane w Bibliotece Jagiellońskiej i Bibliotece
Polskiej w Paryżu.
Przed przystąpieniem do malowania dzieła na płótnie artysta wykonał wiele szki-
ców ukazujących twarze, gesty, pozy poszczególnych postaci, a także całych grup.
Rysunkowe szkice tworzył już na początku roku 18747 8. W lipcu tego roku pisał do
rodziny, iż ma już liczne studia i poszukuje modeli i modelek, ponieważ chce przed-
o
stawiane twarze malować z natury . Do malowania studiów z modela powracał jesz-

The Story of a Friendship, „Journal of the International Association of Research Institutes in
the History of Art” grudzień 2010 [dostęp on-line]; taż, Stanisław Chlebowski - nadworny
malarz sułtana Abdul-Aziza, [w:] Relacje świata arabskiego i państw islamu z Zachodem na
przestrzeni wieków, Wrocław [złożony do druku]; taż, „Profils d'anonymes. Le Polonais” by
Leontine De Nittis - the story based on the life and work of Stanisław Chlebowski, [w:] Les
artistes polonaise en Europę, Paris [złożony do druku],
4 List Stanisława Chlebowskiego do Józefa Ignacego Kraszewskiego, dn. 19 II 1873,
Korespondencja Józefa Ignacego Kraszewskiego, Biblioteka Jagiellońska (dalej cyt.: BJ),
6491/IV.
5 List Stanisława Chlebowskiego do Kamilli, Ksawery i Heleny Chlebowskich, dn. 27 XI
1872, 20 XII 1872, BJ, Przyb. 241/04.
6 List Stanisława Chlebowskiego do Józefa Ignacego Kraszewskiego, dn. 19 II 1873,
Korespondencja J. I. Kraszewskiego, BJ, 6491/IV; tamże, dn. 5 IX 1873, BJ, 6491/IV.
7 List Stanisława Chlebowskiego do Kamilli, Ksawery i Heleny Chlebowskich, dn. 1 I
1874, BJ, Przyb. 241/04.
8 Tamże, dn. 8 VII 1874, BJ, Przyb. 241/04.