DOI issue:
Komunikaty
DOI article:Przylicki, Krzysztof: Niderlandzki obraz Ecce Homo ze zbiorów artystycznych Instytutu Historii Sztuki KUL
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.37085#0360
358
KOMUNIKATY
KRZYSZTOF PRZYLICKI
Instytut Historii Sztuki KUL
NIDERLANDZKI OBRAZ ECCE HOMO
ZE ZBIORÓW ARTYSTYCZNYCH
INSTYTUTU HISTORII SZTUKI KUL
Przechowywany w Pracowni Zbiorów Muzealnych Instytutu Historii Sztuki KUL
niderlandzki obraz z końca XV wieku1 stanowi ilustrację opisanego na kartach
Ewangelii św. Jana epizodu z pasji Chrystusa (il. 1). Po biczowaniu, cierniem koro-
nowaniu i naigrywaniu Jezus wystawiony został przez Poncjusza Piłata, rzymskiego
namiestnika Judei, pod osąd żydowskiej gawiedzi. „Wyszedł tedy zasię Piłat przed
ratusz i rzekł im: Oto go wam wiodę przed ratusz, abyście poznali, że w nim żadnej
winy nie najduję. Wyszedł tedy Jezus, niosąc cierniową koronę i szatę szarłatową.
I rzekł: Oto człowiek. Gdy go tedy ujźrzeli nawyższy kapłani i służebnicy zawołali,
mówiąc: Ukrzyżuj, ukrzyżuj go!” (J 19, 4-6)2.
Pierwszoplanowa scena Ostentatio Christi rozgrywa się na ganku pretorium.
Sędziwy Piłat, przyodziany w drogocenną, podbitą gronostajem brokatową szatę,
prezentuje wzburzonemu tłumowi udręczonego Chrystusa. Równocześnie wyrazistym
gestem uspokaja zebranych przed ratuszem mężczyzn. Jezus ukazany został w cier-
niowej koronie na głowie, ze skrępowanymi sznurem rękoma, w przepasce biodrowej
i zarzuconym na gołe ciało purpurowym płaszczu. Za Jego plecami widoczni są trzej
oprawcy. Jeden z nich, o wyjątkowo szpetnej twarzy, palcem swej prawicy wskazuje
na Chrystusa, podczas gdy lewą ręką odsłania połę Jego płaszcza. Drugi, widoczny
w głębi ganku, trzyma otwartą dłoń na wysokości pleców Sądzonego. Kolejny spo-
gląda z przejęciem przez okno sąsiadującego z gankiem pomieszczenia, w którym
Olej na desce, 77,3 x 57,3 cm, nr inw. MU KUL 1-121. Obraz nie doczekał się dotąd
osobnego opracowania. W swych pracach wzmiankowali go: S. Gomulanka, Muzeum
Uniwersyteckie KUL, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 63(1994), s. 67; A. S a n-
c h e z — L a s s a de los S a n t o s, Un ‘Ecce homo’ de 1’ecole flamande au Musee des
Beaux-Arts de Bilbao, [w:] Le dessin sous-jacent et la technologie dans la peinture. Colloąue
XI, ed. par R. Van Schoute, H. Verougstraete, Louvain-la-Neuve 1997, s. 180, tab. 92 c;
O. K o t k o v a, The National Gallery in Prague. Netherlandish Painting 1480-1600. Illustra-
ted Summary Catalogue 1/1, Prague 1999, s. 62, poz. kat. 28, il. na s. 15; S. B u c k, Die nie-
derldndischen Zeichnungen des 15. Jahrhunderts im Berliner Kupferstichkabinett. Kritischer
Katalog, Turnhout 2001, s. 239; M. W e n i g e r, Sittow, Morros, Juan de Flandes. Drei
Maler aus dem Norden am Hof Isabellas von Kastilien, Kieł (w druku).
2 Cytaty biblijne za: Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r., transkrypcja
typu „B” oryginalnego tekstu z XVI w. i wstępy: J. Frankowski, Warszawa 2000.
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE 58:2010 z. 4
KOMUNIKATY
KRZYSZTOF PRZYLICKI
Instytut Historii Sztuki KUL
NIDERLANDZKI OBRAZ ECCE HOMO
ZE ZBIORÓW ARTYSTYCZNYCH
INSTYTUTU HISTORII SZTUKI KUL
Przechowywany w Pracowni Zbiorów Muzealnych Instytutu Historii Sztuki KUL
niderlandzki obraz z końca XV wieku1 stanowi ilustrację opisanego na kartach
Ewangelii św. Jana epizodu z pasji Chrystusa (il. 1). Po biczowaniu, cierniem koro-
nowaniu i naigrywaniu Jezus wystawiony został przez Poncjusza Piłata, rzymskiego
namiestnika Judei, pod osąd żydowskiej gawiedzi. „Wyszedł tedy zasię Piłat przed
ratusz i rzekł im: Oto go wam wiodę przed ratusz, abyście poznali, że w nim żadnej
winy nie najduję. Wyszedł tedy Jezus, niosąc cierniową koronę i szatę szarłatową.
I rzekł: Oto człowiek. Gdy go tedy ujźrzeli nawyższy kapłani i służebnicy zawołali,
mówiąc: Ukrzyżuj, ukrzyżuj go!” (J 19, 4-6)2.
Pierwszoplanowa scena Ostentatio Christi rozgrywa się na ganku pretorium.
Sędziwy Piłat, przyodziany w drogocenną, podbitą gronostajem brokatową szatę,
prezentuje wzburzonemu tłumowi udręczonego Chrystusa. Równocześnie wyrazistym
gestem uspokaja zebranych przed ratuszem mężczyzn. Jezus ukazany został w cier-
niowej koronie na głowie, ze skrępowanymi sznurem rękoma, w przepasce biodrowej
i zarzuconym na gołe ciało purpurowym płaszczu. Za Jego plecami widoczni są trzej
oprawcy. Jeden z nich, o wyjątkowo szpetnej twarzy, palcem swej prawicy wskazuje
na Chrystusa, podczas gdy lewą ręką odsłania połę Jego płaszcza. Drugi, widoczny
w głębi ganku, trzyma otwartą dłoń na wysokości pleców Sądzonego. Kolejny spo-
gląda z przejęciem przez okno sąsiadującego z gankiem pomieszczenia, w którym
Olej na desce, 77,3 x 57,3 cm, nr inw. MU KUL 1-121. Obraz nie doczekał się dotąd
osobnego opracowania. W swych pracach wzmiankowali go: S. Gomulanka, Muzeum
Uniwersyteckie KUL, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 63(1994), s. 67; A. S a n-
c h e z — L a s s a de los S a n t o s, Un ‘Ecce homo’ de 1’ecole flamande au Musee des
Beaux-Arts de Bilbao, [w:] Le dessin sous-jacent et la technologie dans la peinture. Colloąue
XI, ed. par R. Van Schoute, H. Verougstraete, Louvain-la-Neuve 1997, s. 180, tab. 92 c;
O. K o t k o v a, The National Gallery in Prague. Netherlandish Painting 1480-1600. Illustra-
ted Summary Catalogue 1/1, Prague 1999, s. 62, poz. kat. 28, il. na s. 15; S. B u c k, Die nie-
derldndischen Zeichnungen des 15. Jahrhunderts im Berliner Kupferstichkabinett. Kritischer
Katalog, Turnhout 2001, s. 239; M. W e n i g e r, Sittow, Morros, Juan de Flandes. Drei
Maler aus dem Norden am Hof Isabellas von Kastilien, Kieł (w druku).
2 Cytaty biblijne za: Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r., transkrypcja
typu „B” oryginalnego tekstu z XVI w. i wstępy: J. Frankowski, Warszawa 2000.
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE 58:2010 z. 4