DOI Artikel:
Szczepkowska-Naliwajek, Kinga: Późnogotycka plastyka złotnicza w Prusach Królewskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14539#0056
52
KINGA SZCZEPKOWSKA-NALIWAJEK
13. Israhel van Meckenem. Św. Jerzy (L 342) 14. Mistrz ES, Św. Michał (L 153)
jest dzisiaj określić jej poziom artystyczny, lecz w budowie młodzieńczej twarzy okolonej miękkimi
lokami, w typie i dekoracji zbroi z wysoko na brodę zachodzącą górną partią napierśnika widoczny
jest szereg podobieństw z figurami elbląskimi.
Poszczególne motywy, które się złożyły na typ ikonograficzny postaci św. Jerzego z relikwiarzy
elbląskich, spotykamy w miedziorytach z około połowy XV w. Jak to zauważył P. Pieper, układ
ciała wcześniejszej figury elbląskiej przypomina nieco sztych Israhela van Meckenem (L 342). Jedno-
cześnie zachodzą jednak między nimi tak duże różnice, że nie można uznać tego miedziorytu
za bezpośredni wzór dla relikwiarza. Podobny jest gest prawej ręki, wzniesionej nad głową rycerza.
Odmienny jest układ nóg, korpusu i głowy świętego. W przedstawieniu Israhela van Meckenem
ciężar ciała św. Jerzego spoczywa na prawej nodze, a lewa jest silnie cofnięta. Rycerz całym
ciałem jest odchylony do tyłu i zachowuje równowagę dzięki trzymanej w lewej ręce włóczni,
mocno wbitej w ziemię. W tej pozie włócznia przeszkadza mu w zamaszystym cięciu mieczem;
dlatego też ciało smoka przesunięto na bok. Ciężar ciała św. Jerzego na relikwiarzu elbląskim
spoczywa na lewej nodze, a prawa jest nieco cofnięta do tyłu. Lekki obrót ciała pozwala na
zadanie mocnego cięcia trzymaną w prawej ręce szablą. Poza elbląskiego św. Jerzego oparta jest
na rzeczywistym studium ruchu w przeciwieństwie do nienaturalnego układu ciała figury z miedziorytu
Meckenema L 342.
Ponadto motyw użycia tarczy rycerskiej do walki ze smokiem występuje na sztychu ze św.
Jerzym Mistrza Góry Kalwarii (L 6). Na miedziorycie Mistrza ES (L 153) św. Michał walczy
z szatanem mieczem trzymanym w uniesionej nad głową prawej ręce i tarczą w lewej. Na innym
sztychu Mistrza ES (L 145) św. Jerzy walczy konno ze smokiem. Spośród wszystkich dzieł graficz-
nych tego czasu właśnie ten ostatni miedzioryt wydaje się być najbliższy starszej figurze elbląskiej.
Układ rąk świętego, zbroja z wysoką osłoną podbródka, długie loki ozdobione wieńcem z kosz-
towną zaponą silnie przypominają wyobrażenia elbląskie.
KINGA SZCZEPKOWSKA-NALIWAJEK
13. Israhel van Meckenem. Św. Jerzy (L 342) 14. Mistrz ES, Św. Michał (L 153)
jest dzisiaj określić jej poziom artystyczny, lecz w budowie młodzieńczej twarzy okolonej miękkimi
lokami, w typie i dekoracji zbroi z wysoko na brodę zachodzącą górną partią napierśnika widoczny
jest szereg podobieństw z figurami elbląskimi.
Poszczególne motywy, które się złożyły na typ ikonograficzny postaci św. Jerzego z relikwiarzy
elbląskich, spotykamy w miedziorytach z około połowy XV w. Jak to zauważył P. Pieper, układ
ciała wcześniejszej figury elbląskiej przypomina nieco sztych Israhela van Meckenem (L 342). Jedno-
cześnie zachodzą jednak między nimi tak duże różnice, że nie można uznać tego miedziorytu
za bezpośredni wzór dla relikwiarza. Podobny jest gest prawej ręki, wzniesionej nad głową rycerza.
Odmienny jest układ nóg, korpusu i głowy świętego. W przedstawieniu Israhela van Meckenem
ciężar ciała św. Jerzego spoczywa na prawej nodze, a lewa jest silnie cofnięta. Rycerz całym
ciałem jest odchylony do tyłu i zachowuje równowagę dzięki trzymanej w lewej ręce włóczni,
mocno wbitej w ziemię. W tej pozie włócznia przeszkadza mu w zamaszystym cięciu mieczem;
dlatego też ciało smoka przesunięto na bok. Ciężar ciała św. Jerzego na relikwiarzu elbląskim
spoczywa na lewej nodze, a prawa jest nieco cofnięta do tyłu. Lekki obrót ciała pozwala na
zadanie mocnego cięcia trzymaną w prawej ręce szablą. Poza elbląskiego św. Jerzego oparta jest
na rzeczywistym studium ruchu w przeciwieństwie do nienaturalnego układu ciała figury z miedziorytu
Meckenema L 342.
Ponadto motyw użycia tarczy rycerskiej do walki ze smokiem występuje na sztychu ze św.
Jerzym Mistrza Góry Kalwarii (L 6). Na miedziorycie Mistrza ES (L 153) św. Michał walczy
z szatanem mieczem trzymanym w uniesionej nad głową prawej ręce i tarczą w lewej. Na innym
sztychu Mistrza ES (L 145) św. Jerzy walczy konno ze smokiem. Spośród wszystkich dzieł graficz-
nych tego czasu właśnie ten ostatni miedzioryt wydaje się być najbliższy starszej figurze elbląskiej.
Układ rąk świętego, zbroja z wysoką osłoną podbródka, długie loki ozdobione wieńcem z kosz-
towną zaponą silnie przypominają wyobrażenia elbląskie.