DOI Heft:
Z historii Muzeum Narodowego w Krakowie / From the history of the National Museum in Krakow
DOI Artikel:Zygier, Elżbieta: Historia Pracowni Konserwacji Malarstwa i Rzeźby w Sukiennicach
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.31060#0367
Historia Pracowni Konserwacji Malarstwa i Rzeźby w Sukiennicach 365
Obóz Cyganów Maksymiliana Gierymskiego, Studyum Wojciecha K. Stattlera9, Śmierć
Ellenai Jacka Malczewskiego i Rusałki Witolda Pruszkowskiego, które zawerniksował.
W 1903 r. Pochwalski przeprowadził konserwację m.in. tryptyków z Korzenny, Mosz-
czenicy i Dobczyc. W następnych latach dyrekcja zleciła do konserwacji kolejne obiekty.
W Sprawozdaniu za 1904 r. zaznaczono, że konserwacje wykonywał „(Ó) w dalszym ciągu
p. prof. Władysław Pochwalski w pracowni muzealnej urządzonej specjalnie do tego ce-
lu”10. Prowadząc prace konserwatorskie, zapewne korzystał z materiałów produkowanych
przez rozwijający się przemysł związany z rzemiosłem artystycznym. Popularne wówczas
były werniksy na żywicach naturalnych: damarowe i mastyksowe. Do podklejania używa-
no: karuku, kleju glutynowego, kazeiny, masy woskowo-żywicznej. Obrazy „myto wodą
destylowaną z zachowaniem wskazanych ostrożności”* 11. Dublaże wykonywano przy uży-
ciu klajstru. Wiele obiektów z galerii w Sukiennicach nosi ślady tamtych konserwacji wy-
konywanych przez samego Pochwałskiego lub pod jego kierunkiem. Zakres tych prac był
różnorodny, poczynając od konserwacji zabezpieczającej, przez oczyszczanie, do wernik-
sowania.
Wybuch I wojny światowej (1914) ograniczył konserwacje do zabiegów podstawowych.
„Obrazy cechowe, malowane temperą, zaklejono papierem, aby się podkład i farba nie
kruszyły i nie odpadały, obrazy olejne na płótnie zdjęto z blejtramów i zwinięto na walce
farbą na zewnątrz, przewijając je bibułką. (...) Tak przechowywano między innymi Hołd
pruski, Pochodnie Nerona i inne liczne obrazy olejne”12. Sprawozdania podają, że w latach
1914-1915 wraz z czasowym przeniesieniem części zbiorów z Sukiennic do budynku po-
szpitalnego na Wawelu urządzono tam prowizoryczną pracownię, powierzając konserwa-
cję obiektów cechowych prof. Juliuszowi Makarewiczowi (1854-1936).
W latach 1928-1935 MNK zlecało konserwacje Mieczysławowi Gąseckiemu (1883—
-1948). Zachowało się potwierdzenie o wypłaceniu honorarium za ten okres, z zaznacze-
niem, iż „Pan Mieczysław Gąsecki restaurował dla Muzeum Narodowego także bezintere-
sownie”13. Gąsecki był artystą malarzem i cenionym renowatorem, znanym w środowisku
artystycznym, m.in. ze względu na przyjaźń łączącą go z Jackiem Malczewskim. Obdarza-
no go zaufaniem i przekazywano muzealne obrazy do jego prywatnej pracowni, ale często
też wykonywał prace w galerii w Sukiennicach (ii. 1). Jego współpraca z MNK trwała wiele
lat i otrzymywał zlecenia także wtedy, kiedy w Sukiennicach założono pracownię z własną
obsadą konserwatorską.
Pracownia konserwacji malarstwa i rzeźby z etatem konserwatora powstała w 1935 r.
Pierwszym zatrudnionym konserwatorem była Anna Skraszanka-Szuster (1908-1948)
- mgr filozobi, historyk sztuki, absolwentka studiów malarskich i konserwacji obrazów
9 Wymieniony w Sprawozdaniu tytuł Studyum dotyczy prawdopodobnie obrazu W.K. Stattlera Akt
kobiety (nr inw. MNK-IIa-267), przekazanego do Muzeum w 1902 jako dar L. Szalaya.
10 Sprawozdanie Dyrekcyi Muzeum Narodowego w Krakowie za rok 1904, Kraków 1905, s. 12.
11 Sprawozdanie Dyrekcyi Muzeum Narodowego w Krakowie 1901-1902, Kraków 1903, s. 17-18.
12 Sprawozdanie Dyrekcyi Muzeum Narodowego w Krakowie za rok 1914-1915, Kraków 1916, s. 8.
13 Poświadczenie, nr 450/35, mpis, Zespół Akt Muzeum Narodowego w Krakowie z lat 1900-1950,
r. 1935, Archiwum MNK.
Obóz Cyganów Maksymiliana Gierymskiego, Studyum Wojciecha K. Stattlera9, Śmierć
Ellenai Jacka Malczewskiego i Rusałki Witolda Pruszkowskiego, które zawerniksował.
W 1903 r. Pochwalski przeprowadził konserwację m.in. tryptyków z Korzenny, Mosz-
czenicy i Dobczyc. W następnych latach dyrekcja zleciła do konserwacji kolejne obiekty.
W Sprawozdaniu za 1904 r. zaznaczono, że konserwacje wykonywał „(Ó) w dalszym ciągu
p. prof. Władysław Pochwalski w pracowni muzealnej urządzonej specjalnie do tego ce-
lu”10. Prowadząc prace konserwatorskie, zapewne korzystał z materiałów produkowanych
przez rozwijający się przemysł związany z rzemiosłem artystycznym. Popularne wówczas
były werniksy na żywicach naturalnych: damarowe i mastyksowe. Do podklejania używa-
no: karuku, kleju glutynowego, kazeiny, masy woskowo-żywicznej. Obrazy „myto wodą
destylowaną z zachowaniem wskazanych ostrożności”* 11. Dublaże wykonywano przy uży-
ciu klajstru. Wiele obiektów z galerii w Sukiennicach nosi ślady tamtych konserwacji wy-
konywanych przez samego Pochwałskiego lub pod jego kierunkiem. Zakres tych prac był
różnorodny, poczynając od konserwacji zabezpieczającej, przez oczyszczanie, do wernik-
sowania.
Wybuch I wojny światowej (1914) ograniczył konserwacje do zabiegów podstawowych.
„Obrazy cechowe, malowane temperą, zaklejono papierem, aby się podkład i farba nie
kruszyły i nie odpadały, obrazy olejne na płótnie zdjęto z blejtramów i zwinięto na walce
farbą na zewnątrz, przewijając je bibułką. (...) Tak przechowywano między innymi Hołd
pruski, Pochodnie Nerona i inne liczne obrazy olejne”12. Sprawozdania podają, że w latach
1914-1915 wraz z czasowym przeniesieniem części zbiorów z Sukiennic do budynku po-
szpitalnego na Wawelu urządzono tam prowizoryczną pracownię, powierzając konserwa-
cję obiektów cechowych prof. Juliuszowi Makarewiczowi (1854-1936).
W latach 1928-1935 MNK zlecało konserwacje Mieczysławowi Gąseckiemu (1883—
-1948). Zachowało się potwierdzenie o wypłaceniu honorarium za ten okres, z zaznacze-
niem, iż „Pan Mieczysław Gąsecki restaurował dla Muzeum Narodowego także bezintere-
sownie”13. Gąsecki był artystą malarzem i cenionym renowatorem, znanym w środowisku
artystycznym, m.in. ze względu na przyjaźń łączącą go z Jackiem Malczewskim. Obdarza-
no go zaufaniem i przekazywano muzealne obrazy do jego prywatnej pracowni, ale często
też wykonywał prace w galerii w Sukiennicach (ii. 1). Jego współpraca z MNK trwała wiele
lat i otrzymywał zlecenia także wtedy, kiedy w Sukiennicach założono pracownię z własną
obsadą konserwatorską.
Pracownia konserwacji malarstwa i rzeźby z etatem konserwatora powstała w 1935 r.
Pierwszym zatrudnionym konserwatorem była Anna Skraszanka-Szuster (1908-1948)
- mgr filozobi, historyk sztuki, absolwentka studiów malarskich i konserwacji obrazów
9 Wymieniony w Sprawozdaniu tytuł Studyum dotyczy prawdopodobnie obrazu W.K. Stattlera Akt
kobiety (nr inw. MNK-IIa-267), przekazanego do Muzeum w 1902 jako dar L. Szalaya.
10 Sprawozdanie Dyrekcyi Muzeum Narodowego w Krakowie za rok 1904, Kraków 1905, s. 12.
11 Sprawozdanie Dyrekcyi Muzeum Narodowego w Krakowie 1901-1902, Kraków 1903, s. 17-18.
12 Sprawozdanie Dyrekcyi Muzeum Narodowego w Krakowie za rok 1914-1915, Kraków 1916, s. 8.
13 Poświadczenie, nr 450/35, mpis, Zespół Akt Muzeum Narodowego w Krakowie z lat 1900-1950,
r. 1935, Archiwum MNK.