DOI Heft:
Część I. Museum / Part I. The Museum
DOI Artikel:Dolińska, Monika; Górecki, Tomasz; Reiche, Andrzej; Twardecki, Alfred: Zbiory Sztuki Starożytnej i Wschodniochrześcijańskiej a wykopaliska archaeologiczne Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45361#0040
36
Muzeum
il. 5 I fig. 5
Guma (Egipt) -
manuskrypty koptyjskie
in situ I Gurna (Egypt) -
Coptic manuscripts
in situ
fot. I photo Tomasz Górecki
się, że prowadzone badania nie mogą ograniczyć się do eksploracji warstw użytkowych, in-
terpretacji stratygrafii i odnalezionych przedmiotów5. Na kolejne sezony należało opracować
program wykraczający poza rutynowe prace archeologiczne. W badaniach miejsca, które
w ciągu wieków było najpierw używane jako grobowiec, następnie zamieszkałe (erem), odwie-
dzane („turyści” i rabusie) konieczna stała się współpraca egiptologa, papirologa, konserwatora
i innych specjalistów, którzy sukcesywnie włączali się do prac misji6.
Całkowite oczyszczenie założenia monastycznego trwało sześć sezonów i zostało zakoń-
czone w 2008 roku. Wyodrębniono co najmniej dwie fazy jego użytkowania przez kilka grup
eremitów. Ostatnia faza aranżacji pustelni miała miejsce prawdopodobnie ok. połowy VII
wieku. Na skraju skalnego dziedzińca powstałego jeszcze w okresie Średniego Państwa zbu-
dowano wtedy dwukondygnacyjną budowlę „wieżową” z niewypalonej cegły7. Na poziom
5 Tomasz Górecki, Sheikh Abd el-Guma. Coptic Hermitage. First Interim Report, „Polish Archaeology in the
Mediterranean” 2004., 15, s. 173-179; idem, Sheikh Abd el-Guma. Hermitage in Tomb 1152. Second Season of Excavations,
200p, „Polish Archaeology in the Mediterranean” 2005,16, s. 239-243.
6 Oprócz rutynowych badań archeologicznych i egiptologicznych były prowadzone badania uzupeł-
niające: geologia, archeologia, papirologia, ceramologia, numizmatyka, antropologia, archeozoologia, paleobo-
tanika, dendrologia, badania wyrobów tkackich i plecionkarskich oraz badania geofizyczne. Dokonano także
konserwacji malowideł ściennych, papirusów, metalu i skóry. Chciałbym w tym miejscu podziękować kolegom
z Muzeum Narodowego w Warszawie Janinie Wiercińskiej i Monice Dolińskiej za istotne konsultacje, Ewie
Parandowskiej za pracę przy konserwacji malowideł, Zbigniewowi Dolińskiemu za dokumentację fotograficzną
wielu zabytków.
7 T. Górecki, Sheikh Abd el-Gurna. Coptic Hermitage... op. cit., il. 4 (widok przed wykopaliskami);
idem, Sheikh Abd el-Gurna [w:] Seventy Years of Polish Archaeology in Egypt, ed. Ewa Laskowska-Kusztal, Polish
Muzeum
il. 5 I fig. 5
Guma (Egipt) -
manuskrypty koptyjskie
in situ I Gurna (Egypt) -
Coptic manuscripts
in situ
fot. I photo Tomasz Górecki
się, że prowadzone badania nie mogą ograniczyć się do eksploracji warstw użytkowych, in-
terpretacji stratygrafii i odnalezionych przedmiotów5. Na kolejne sezony należało opracować
program wykraczający poza rutynowe prace archeologiczne. W badaniach miejsca, które
w ciągu wieków było najpierw używane jako grobowiec, następnie zamieszkałe (erem), odwie-
dzane („turyści” i rabusie) konieczna stała się współpraca egiptologa, papirologa, konserwatora
i innych specjalistów, którzy sukcesywnie włączali się do prac misji6.
Całkowite oczyszczenie założenia monastycznego trwało sześć sezonów i zostało zakoń-
czone w 2008 roku. Wyodrębniono co najmniej dwie fazy jego użytkowania przez kilka grup
eremitów. Ostatnia faza aranżacji pustelni miała miejsce prawdopodobnie ok. połowy VII
wieku. Na skraju skalnego dziedzińca powstałego jeszcze w okresie Średniego Państwa zbu-
dowano wtedy dwukondygnacyjną budowlę „wieżową” z niewypalonej cegły7. Na poziom
5 Tomasz Górecki, Sheikh Abd el-Guma. Coptic Hermitage. First Interim Report, „Polish Archaeology in the
Mediterranean” 2004., 15, s. 173-179; idem, Sheikh Abd el-Guma. Hermitage in Tomb 1152. Second Season of Excavations,
200p, „Polish Archaeology in the Mediterranean” 2005,16, s. 239-243.
6 Oprócz rutynowych badań archeologicznych i egiptologicznych były prowadzone badania uzupeł-
niające: geologia, archeologia, papirologia, ceramologia, numizmatyka, antropologia, archeozoologia, paleobo-
tanika, dendrologia, badania wyrobów tkackich i plecionkarskich oraz badania geofizyczne. Dokonano także
konserwacji malowideł ściennych, papirusów, metalu i skóry. Chciałbym w tym miejscu podziękować kolegom
z Muzeum Narodowego w Warszawie Janinie Wiercińskiej i Monice Dolińskiej za istotne konsultacje, Ewie
Parandowskiej za pracę przy konserwacji malowideł, Zbigniewowi Dolińskiemu za dokumentację fotograficzną
wielu zabytków.
7 T. Górecki, Sheikh Abd el-Gurna. Coptic Hermitage... op. cit., il. 4 (widok przed wykopaliskami);
idem, Sheikh Abd el-Gurna [w:] Seventy Years of Polish Archaeology in Egypt, ed. Ewa Laskowska-Kusztal, Polish