Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (2(38).2013)

66

Muzeum



il. 8 j fig. 8
Wzdłuż brzegu widoczne
wklejone uzupełnienia
brakującego płótna
(„wycerowany” fragment
dolnej krawędzi obrazu)
I Pieces of canvas
pasted into the gaps
along an edge (detail of
the painting’s “darned"
bottom edge)

il. 9 I fig. 9
Nakładanie Bevy 371
na powierzchnię płótna
dublującego | Applying
Beva 371 film onto the
lining canvas
fot. I photo Anna Lewandowska

blatem-podestem, pokrytym wykładziną PCV. Wykonano na za-
mówienie dwa podesty jezdne umożliwiające przemieszczanie
się konserwatorów i pracę bez obciążania powierzchni obrazu.
Zakupiono pochłaniacze par rozpuszczalników, specjalistyczne
lampy i mikroskopy. Konserwatorzy pracowali w kombinezo-
nach z włókniny Tyvek chroniących przed kontaktem z rozpusz-
czalnikami i kurzem. Prace, wykonywane w wymuszonej pozycji
półleżącej, były wyjątkowo uciążliwe i wymagały dużego wysiłku
fizycznego.
W połowie czerwca 2010 roku przystąpiono do przeprowadze-
nia szczegółowych badań, dzięki którym wstępnie określono sto-
pień degradacji materiałów organicznych i stan mikrobiologiczny
obrazu46. Prace konserwatorskie dały możliwość przetestowania
najnowszej aparatury do badań w promieniach podczerwonych
i rentgenowskich. Konserwatorzy planowali zakupić najwyższej
klasy specjalistyczny sprzęt badawczy. Niestety środki na zakup
sprzętu pierwszego typu przeznaczono na produkcję kilkuminuto-
wego filmu Tomasza Bagińskiego Bitwa pod Grunwaldem, w tech-
nologii 3D. Nie udało się również zakupić pochodzącego z Izraela
wysokiej klasy specjalistycznego aparatu rentgenowskiego, którego
możliwości zostały bezpłatnie zaprezentowane w MNW na prośbę
Działu Konserwacji przed zdjęciem obrazu ze ściany.
W dniu 13 lipca Bitwa, której lico wcześniej zabezpieczono47, zo-
stała zdjęta ze ściany i położona na podeście licem do dołu (il. 3-4).
Następnie przystąpiono do zdemontowania ramy i metalowego
blejtramu. W kolejnej fazie prac usunięto płótno dublujące ze-
spolone z oryginałem masą woskowo-żywiczną. Od 22 listopada
rozpoczęto mechaniczne i chemiczne usuwanie resztek masy
dublującej z odwrocia obrazu48 i dawnych widocznych reperacji
uszkodzeń płótna (il. 5-6). Po dwukrotnej impregnacji49 sklejono
46 Wykryte mikroorganizmy nie stwarzały zagrożenia dla zdrowia lu-
dzi i dla obrazu. Marcin Draniak, kierownik Laboratorium MNW, Wyniki ba-
dań mikrobiologicznych obrazu Bitwa pod Grunwaldem, z dnia 5 sierpnia 2010 r.
Ekspertyza znajduje się w dokumentacji przechowywanej w Laboratorium MNW.
47 Bibułka japońska na Bevę 371 w benzynie ekstrakcyjnej.
48 Zabiegi trwały siedem miesięcy. Zużyto 2500 ostrzy skalpeli, 601 ben-
zyny ekstrakcyjnej i 551 acetonu do chemicznego umycia odwrocia a do ekstrakcji
masy woskowo-żywicznej na wybranych obszarach płótna 151 trójchloroetylenu.
49 ParaloidemB 68 w benzynie lakowej. Zużyto 91 roztworu. Dlagłębszej
penetracji odwrocie zostało zakryte folią. Odparowywanie rozpuszczalników
trwało 3 tygodnie. Wybór impregnatu uzgodniony podczas komisji konserwa-
torskiej. Protokół z Komisji Konserwatorskiej dotyczącej Bitwy pod Grunwaldem,
z dnia 28 lutego 2011 r. W skład Komisji wchodzili przedstawiciele Akademii
Sztuk Pięknych (prof. Iwona Szmelter, prof. Joanna Szpor), MNK (Janusz Czop
- Główny Konserwator), MNW (Elżbieta Sobiecka-Mindak - z-ca Dyrektora ds.
Zarządzania, Elżbieta Charazińska - kurator Zbiorów Sztuki Polskiej Nowożytnej,
Dorota Ignatowicz-Woźniakowska - Główny Konserwator; konserwatorzy
Pracowni Konserwacji Malarstwa na Płótnie: Dorota Plis - kierownik, Anna
Lewandowska, Piotr Lisowski, Marcin Draniak - Laboratorium).

fot. I photo Anna Lewandowska