DOI Heft:
Część I. Museum / Part I. The Museum
DOI Artikel:Kibort, Piotr: Zbiór rysunków architektonicznych i technicznych w Gabinecie Rycin i Rysunków Muzeum Narodowego w Warszawie - stan badań i nowe perspektywy badawcze
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45361#0117
Piotr Kibort Zbiór rysunków architektonicznych i technicznych w Gabinecie Rycin i Rysunków...
113
Kolejne dwie kolekcje podworskie, a mianowicie ciekawy zespół 136 rysunków archi-
tektonicznych z Małej Wsi oraz rysunki pochodzące z pałacu Potockich w Krzeszowicach,
związane są z zamówieniami projektowymi z XVIII i XIX wieku i ujęte zostały we wspo-
mnianym katalogu.
Rysunki z Wilanowa, będące głównie dokumentacją prac budowlanych przy rezydencji
i w dobrach wilanowskich w połowie XIX wieku autorstwa Franciszka Marii Lanciego, znaj-
dują się obecnie w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
W MNW znajduje się także zbiór Tarnowskich i Branickich z Suchej, którego zrąb stanowi
kolekcja Józefa Ignacego Kraszewskiego. Znajdują się w niej projekty zebrane przez pisarza
oraz zamawiane przez niego inwentaryzacje zabytków oraz nieliczne prace wykonane na
zamówienie Tarnowskich.
Muzealna kolekcja wzbogaciła się dzięki zakupionemu w Fondynie zbiorowi rysunków archi-
tektonicznych należących pierwotnie do Mniszchów. Zespół zawiera 426 rysunków (w tym
nieliczne notatki) oraz cztery historyczne papierowe obwoluty48. Powstały one na przestrze-
ni ponad stu lat, od pierwszej połowy XVIII wieku do około i860 roku. Poza planami siedzib
Zamoyskich, Mniszchów i innych rodzin, można w nim odnaleźć odrysy projektów budowli
zagranicznych, rysunki detali architektonicznych, przedmiotów wyposażenia wnętrz, notat-
ki. Przechowywany najpierw najprawdopodobniej w Wiśniowcu, przed sprzedażą majątku
w połowie lat pięćdziesiątych XIX wieku musiał zostać wywieziony przez Andrzeja Jerzego
Mniszcha razem z kolekcją sztuki do Paryża49. Nowymi nabywcami byli Lanckorońscy
i w ich rękach kolekcja znajdowała się przez trzy ćwierci XX wieku. W roku 1975 zbiór, już
podzielony, został wystawiony przez Adelajdę Lanckorońską. Blisko połowa rysunków
z pierwotnej kolekcji znalazła się na londyńskiej aukcji domu Christie, Manson & Woods50.
Pozostałą część nieco wcześniej zakupił od właścicielki antykwariat Joanna Booth Antiques,
mieszczący się przy Kings Road w Londynie51. Zbiór wystawiony w domu aukcyjnym
Christie’s został kupiony za pośrednictwem Desy przez Muzeum Narodowe w Warszawie.
Pozostała część, ze względu na wysoką cenę i brak funduszy, pozostała w Londynie i trafi-
ła do kolekcji MNW dopiero w 2005 roku, dzięki inicjatywie Doroty Folgi-Januszewskiej,
zastępcy dyrektora ds. naukowych (przy współpracy Anny Grochali, ówczesnej kurator
Gabinetu Grafiki i Rysunku Nowożytnego Polskiego) i przy poparciu Andrzeja Rottermunda,
dyrektora Zamku Królewskiego w Warszawie. W międzyczasie, 24 października 1994 roku,
48 Wpisany do inwentarza Kolekcji Rysunku Polskiego Muzeum Narodowego w Warszawie w sekwencji
numerów od Rys.Pol. 154.06 do Rys.Pol.15832/1-4 MNW.
49 Tomasz Feliks de Rosset, Kolekcja Andrzeja Mniszcha. Od wołyńskich chrząszczy do obrazów Fransa Halsa,
Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2003, s. 30. W zbiorze tym znajdują się projekty pałacu
Andrzeja Mniszcha przy rue Daru 16 w Paryżu. Według de Rosseta należy przyjąć, że do końca XIX w. zbiór pozo-
stawał w rękach Mniszcha. Pragnę w tym miejscu podziękować Autorowi książki za konsultacje dotyczące historii
zbioru.
50 Fine Old Master Drawings, kat. aukcyjny Christie, Manson & Woods Ltd., London, March 19,1975 (The
Property of Countess Adelheid Lanckoronska, s. 5-8). W katalogu aukcji w historii zbioru opisana jest droga dziedzi-
czenia, według której rysunki te miałyby się dostać w posiadanie Lanckorońskich poprzez Leonię Wandę Potocką
(1821-1893), zamężną z Kazimierzem Lanckorońskim, a spokrewnioną z Wincentym Potockim (1740-1826), pierw-
szym mężem Urszuli z Zamoyskich Mniszchowej (ok. I75o-i8i6/i8i7),babki Andrzeja Mniszcha. Proweniencja ta
wydaje się jednak niezbyt wiarygodna. Należy przyjąć, że całość została zakupiona na jednej z licytacji.
51 Andrzej Rottermund, In memoriam: Tony Baggs (1934-2006), „Biuletyn Historii Sztuki” 2007, R. 69,
nr 3-4, s.352.
113
Kolejne dwie kolekcje podworskie, a mianowicie ciekawy zespół 136 rysunków archi-
tektonicznych z Małej Wsi oraz rysunki pochodzące z pałacu Potockich w Krzeszowicach,
związane są z zamówieniami projektowymi z XVIII i XIX wieku i ujęte zostały we wspo-
mnianym katalogu.
Rysunki z Wilanowa, będące głównie dokumentacją prac budowlanych przy rezydencji
i w dobrach wilanowskich w połowie XIX wieku autorstwa Franciszka Marii Lanciego, znaj-
dują się obecnie w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
W MNW znajduje się także zbiór Tarnowskich i Branickich z Suchej, którego zrąb stanowi
kolekcja Józefa Ignacego Kraszewskiego. Znajdują się w niej projekty zebrane przez pisarza
oraz zamawiane przez niego inwentaryzacje zabytków oraz nieliczne prace wykonane na
zamówienie Tarnowskich.
Muzealna kolekcja wzbogaciła się dzięki zakupionemu w Fondynie zbiorowi rysunków archi-
tektonicznych należących pierwotnie do Mniszchów. Zespół zawiera 426 rysunków (w tym
nieliczne notatki) oraz cztery historyczne papierowe obwoluty48. Powstały one na przestrze-
ni ponad stu lat, od pierwszej połowy XVIII wieku do około i860 roku. Poza planami siedzib
Zamoyskich, Mniszchów i innych rodzin, można w nim odnaleźć odrysy projektów budowli
zagranicznych, rysunki detali architektonicznych, przedmiotów wyposażenia wnętrz, notat-
ki. Przechowywany najpierw najprawdopodobniej w Wiśniowcu, przed sprzedażą majątku
w połowie lat pięćdziesiątych XIX wieku musiał zostać wywieziony przez Andrzeja Jerzego
Mniszcha razem z kolekcją sztuki do Paryża49. Nowymi nabywcami byli Lanckorońscy
i w ich rękach kolekcja znajdowała się przez trzy ćwierci XX wieku. W roku 1975 zbiór, już
podzielony, został wystawiony przez Adelajdę Lanckorońską. Blisko połowa rysunków
z pierwotnej kolekcji znalazła się na londyńskiej aukcji domu Christie, Manson & Woods50.
Pozostałą część nieco wcześniej zakupił od właścicielki antykwariat Joanna Booth Antiques,
mieszczący się przy Kings Road w Londynie51. Zbiór wystawiony w domu aukcyjnym
Christie’s został kupiony za pośrednictwem Desy przez Muzeum Narodowe w Warszawie.
Pozostała część, ze względu na wysoką cenę i brak funduszy, pozostała w Londynie i trafi-
ła do kolekcji MNW dopiero w 2005 roku, dzięki inicjatywie Doroty Folgi-Januszewskiej,
zastępcy dyrektora ds. naukowych (przy współpracy Anny Grochali, ówczesnej kurator
Gabinetu Grafiki i Rysunku Nowożytnego Polskiego) i przy poparciu Andrzeja Rottermunda,
dyrektora Zamku Królewskiego w Warszawie. W międzyczasie, 24 października 1994 roku,
48 Wpisany do inwentarza Kolekcji Rysunku Polskiego Muzeum Narodowego w Warszawie w sekwencji
numerów od Rys.Pol. 154.06 do Rys.Pol.15832/1-4 MNW.
49 Tomasz Feliks de Rosset, Kolekcja Andrzeja Mniszcha. Od wołyńskich chrząszczy do obrazów Fransa Halsa,
Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2003, s. 30. W zbiorze tym znajdują się projekty pałacu
Andrzeja Mniszcha przy rue Daru 16 w Paryżu. Według de Rosseta należy przyjąć, że do końca XIX w. zbiór pozo-
stawał w rękach Mniszcha. Pragnę w tym miejscu podziękować Autorowi książki za konsultacje dotyczące historii
zbioru.
50 Fine Old Master Drawings, kat. aukcyjny Christie, Manson & Woods Ltd., London, March 19,1975 (The
Property of Countess Adelheid Lanckoronska, s. 5-8). W katalogu aukcji w historii zbioru opisana jest droga dziedzi-
czenia, według której rysunki te miałyby się dostać w posiadanie Lanckorońskich poprzez Leonię Wandę Potocką
(1821-1893), zamężną z Kazimierzem Lanckorońskim, a spokrewnioną z Wincentym Potockim (1740-1826), pierw-
szym mężem Urszuli z Zamoyskich Mniszchowej (ok. I75o-i8i6/i8i7),babki Andrzeja Mniszcha. Proweniencja ta
wydaje się jednak niezbyt wiarygodna. Należy przyjąć, że całość została zakupiona na jednej z licytacji.
51 Andrzej Rottermund, In memoriam: Tony Baggs (1934-2006), „Biuletyn Historii Sztuki” 2007, R. 69,
nr 3-4, s.352.