Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (2(38).2013)

482

Sztuka XIX wieku

i82o-i8Ó3)82(il. 10 k) w stroju narodowym, stojącego w atelier na tle pejzażowego ekranu83.
Nowolecki podaje nawet datę wykonania zdjęcia - rok 1862.
Dwa wizerunki, jak informuje Nowolecki, wykonane zostały w Poznaniu. Najbardziej
aktywny był tam, przywoływany już kilkakrotnie, zakład Augusta i Fryderyka Zeuschnerów,
z którego pochodzi zdjęcie walczącego w oddziale Edmunda Taczanowskiego Kazimierza
Unruga (1834-1863)84 (il. 10 m), przedstawiającego go w całej postaci, stojącego z laseczką
w ręku obok stolika, wspartego o krzesło, na tle kotary i malowanego pejzażowego panneau85.
Nie wiemy natomiast, gdzie sfotografował się były oficer rosyjski, organizator oddziałów
powstańczych Paweł Suzin (1837 lub 1839-1863)86 (il. 101), gdyż jego zdjęcie (stojący, wsparty
na karabinie, w stroju powstańczym, z obandażowaną prawą ręką) znamy z refotografii87.
Kolejnych piętnaście kamei wyrzeźbiono według tablicy IV, zatytułowanej OFIARY z r. 1863,
wykonanej w zakładzie Walerego Rzewuskiego, na której znaleźli się: JózefWallisch (Walisz),
Stefan Giebułtowski, Witold Pintowski, Antoni Lipczyński, Teofil Władyczański (pseudonim
Zaremba), Kazimierz Trąmpczyński, Władysław Waga, Wojciech Szulc (ojciec Serafin), Gustaw
Olizar, Władysław Ostaszewski, Juliusz Tarnowski, Karol Libelt, Wojciech Elgöt (pseudonim
Wieniawa), Stanisław Krzesimowski i Bolesław Dłuski (pseudonim Jabłonowski)88 (il. 11).
W przypadku tego tableau nie dysponujemy objaśnieniem Nowoleckiego. Identyfikacja
zdjęć, które wykorzystane zostały przy tworzeniu omawianej kompozycji, opiera się przede
wszystkim na ostatnio wydanych, wnikliwie opracowanych przez Leszka Machnika i Krystynę
Lejko katalogach fotografii powstańców styczniowych. Zaprezentowany w tych publikacjach
materiał ilustracyjny pozwolił na wskazanie oryginalnych fotografii sześciu postaci. Wszystkie
pochodzą z krakowskiego atelier Walerego Rzewuskiego.
Pierwszą z nich jest zdjęcie Stefana Giebułtowskiego (1839-1863) (il. 12 b), studenta
Uniwersytetu Jagiellońskiego, szwagra Jana Matejki, przedstawiające go w całej postaci, sto-
jącego przy biureczku i opierającego lewą rękę o blat, na którym leży rogatywka89. Z tego
samego zakładu pochodzi fotografia kapelana oddziału Teodora Cieszkowskiego, księdza
bernardyna Wojciecha Szulca (1831-1905) (il. 12 i), w stroju zakonnym, siedzącego, w ujęciu
do kolan90. Rzewuski wykonał także fotokopię oryginalnej fotografii Juliusza Tarnowskiego
(1840-1863) (il. 12 k), powstałej prawdopodobnie zagranicą, w jednym z miast, w których
82 Z. Kolumna, Pamiątka dla rodzin polskich..., op. cit., cz. 2, Dodatek, s. 74-75.
83 Powstanie styczniowe..., op. cit., s. 186, kat. nr 379.
84 Z. Kolumna, Pamiątka dla rodzin polskich..., op. cit., cz. 2, Dodatek, s. 74-75.
85 Portrety ifotografie..., op. cit., s. 36, kat. nr 143.
86 Anna Brus, Suzin Paweł Michał [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 46, wydawnictwo wspólne Polskiej
Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności realizowane przez Instytut Historii PAN, Warszawa-Kraków
2009, s. 111-113.
87 Powstanie styczniowe..., op. cit., s. 184, kat. nr 373.
88 JózefWallisch (Walisz) - nr inw. 34166/29 MNW; Stefan Giebułtowski - nr inw. 34166/11MNW; Witold
Pintowski - nr inw. 34166/20 MNW; Antoni Lipczyński - nr inw. 34166/16 MNW; Teofil Władyczański (pseudonim
Zaremba) - nr inw. 34166/31 MNW; Kazimierz Trąmpczyński - nr inw. 34166/26 MNW; Władysław Waga - nr inw.
34166/28 MNW; Wojciech Szulc (ojciec Serafin) - nr inw. 34166/24 MNW; Gustaw Olizar - nr inw. 34165/5 MNW
(ta kamea była włączona do serii osobistości XVIII i XIX w.); Władysław Ostaszewski - nr inw. 34166/19 MNW;
Juliusz Tarnowski - nr inw. 34166/25 MNW; Karol Libelt - nr inw. 34166/15 MNW; Wojciech Elgöt (pseudonim
Wieniawa) - nr inw. 34166/21 MNW; Stanisław Krzesimowski - nr inw. 34166/13 MNW; Bolesław Dłuski (pseudonim
Jabłonowski) - nr inw. 34166/8 MNW.
89 L. Machnik, op. cit., s. 89, kat. nr 106.
90 Powstanie styczniowe..., op. cit., s. 189, kat. nr 386.