Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (2(38).2013)

Anna Grochala, Ewa Martyna Powstanie styczniowe i jego uczestnicy na kameach...

483

Tarnowski studiował, zanim przystąpił do powstania jako adiutant pułkownika Zygmunta
Jordana. Elegancki młodzieniec, z laseczką w rękach, siedzący przy stoliku, został ujęty w ca-
łej postaci91. Kolejny portretowany u Rzewuskiego to Wojciech Elgöt, pseudonim Wieniawa
(ok. 1830-1863) (il. 12 m) - w powstaniu początkowo kapelan, a następnie kapitan, dowódca
oddziału kosynierów - stojący w atelier, ubrany w czamarę spiętą pasem i szerokie spodnie
wpuszczone w buty z cholewami, w rogatywce na głowie, obszytej barankiem i ozdobionej
kokardą i białą kitą92. Ostatnie ze zdjęć wykonane w zakładzie Rzewuskiego to fotografia
generała Stanisława Krzesimowskiego (1787-1865)93 (il. 12 n), ukazująca go w całej postaci,
siedzącego w fotelu, w czamarze, z odznaczeniem na piersi, trzymającego w prawej ręce ro-
gatywkę, a w lewej szablę. W tle widoczny jest ekran z górskim pejzażem94.
Coraz szerzej prowadzone badania nad historią polskiej fotografii oraz publikacje z pew-
nością pozwolą z czasem na znalezienie oryginalnych zdjęć kolejnych postaci z tablicy OFIARY
zr. 1863. Wciąż nie znamy takich fotografii majora Józefa Walisza (Wallischa) (1827-1863) -
szefa sztabu oddziału Marcina Borelowskiego95 (il. 12 a), Witolda Pintowskiego (ok. 184.1-
1863)96 (il. 12 c), poległego w bitwie pod Miechowem, Antoniego Lipczyńskiego (1808-1863)97
(il. 12 d) - w powstaniu styczniowym „naczelnika” miasta Krakowa, podpułkownika kawalerii,
a także Teofila Władyczańskiego (Zaremby) (1834-1863)98 - byłego oficera w armii rosyjskiej,
w powstaniu dowódcy oddziału ochotników (il. 12 f), Kazimierza Trąmpczyńskiego (1833-1863)"
(il. 12 e)- prawnika z wykształcenia, walczącego w oddziale Kazimierza Mielęckiego, Władysława
Wagi (1836-1865)100 (il. 12 g) - poety, adiutanta pułkownika Aleksandra Waligórskiego, Karola
Libelta (1843-1863)101 (il. 12 I) - poległego w bitwie pod Brdowem syna znanego filozofa Karola
Fiyderyka, i Bolesława Dłuskiego (Jabłonowskiego) (1826-1905)102, walczącego na Żmudzi i Litwie
(il. 12 o). Natomiast w przypadku portretu Władysława Ostaszewskiego (1823-1863)103 (il. 12 j),
poległego w czasie zasadzki na pociąg pancerny w Kietlance pod Czyźewem, możemy porównać
wizerunek z omawianej tablicy z nieco większym wykadrowaniem tej samej fotografii na tableau
nieznanego autora104. Zdjęcie oryginalne przedstawiało Ostaszewskiego siedzącego przy stoliku,
z prawą ręką wspartą o blat. Niestety nie wiemy, w jakim atelier i kiedy mogło być wykonane.
91 L. Machnik, op. cit., s. 190, kat. nr 348.
92 Ibidem, s. 82, kat. nr 90.
93 Eligiusz Kozłowski, Krzesimowski Stanisław [w:] Polski Słownik Biograficzny, 1.15, Zakład Narodowy
im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1970, s. 531-532.
94 L. Machnik, op. cit., s. 118, kat. nr 177.
95 Z. Kolumna, Pamiątka dla rodzin polskich..., op. cit., cz. 2, s. 288.
96 Z. Kolumna, Pamiątka dla rodzin polskich..., op. cit., cz. 2, Dodatek, s. 49.
97 Marian Tyrowicz, Lipczyński Antoni [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 17, Zakład Narodowy
im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972, s. 382-383.
98 Z. Kolumna, Pamiątka dla rodzin polskich..., op. cit., cz. 2, Dodatek, s. 82-83.
99 Ibidem, s. 69-70.
100 Ibidem, s. 76-77.
101 Z. Kolumna, Pamiątka dla rodzin polskich..., op. cit., cz. 2, s. 153-154.
102 Stanisław Kościałkowski, Dłuski Bolesław Roman, pseud. Jabłonowski [w:] Polski Słownik Biograficzny,
t. 5, nakł. Polskiej Akademii Umiejętności, Kraków 1939-1946, s. 187.
103 Z. Kolumna, Pamiątka dla rodzin polskich..., op. cit., cz. 2, s. 202.
104 Powstanie styczniowe..., op. cit., s. 244-245, kat. nr 516.