Studia do Dziejów Wawelu (5.1991)

pojedynku na tępe kopie rozróżniano dwa
systemy — włoski (welsche Gestech) i nie-
miecki (deutsche Gestech).

Włoskie starcie przez barierę" lub ,,w
płot" uprawiano w specjalnej, ciężkiej zbroi
typu włoskiego lub w zbroi bojowej, uzu-
pełnionej hełmem turniejowym i tarczą. Po-
tykających się rozdzielała bariera przykryta
tkaniną lub płot (włoskie ,,pallia") co zapo-
biegało zderzeniu koni. Celem było skru-
szenie kopii na tarczy przeciwnika.

W systemie niemieckim starcie było bez-
pośrednie, przy czym stosowano trzy wa-
rianty: a) tzw. Hohenzeuggestech odbywał się
w specjalnym podwyższonym siodle z wyso-
kimi łękami, opasującymi jeźdźca. Celem
było skruszenie kopii, ponieważ wysadzanie
z siodła było niemożliwe. Jako niebezpiecz-
ny rodzaj turnieju nie należał do popular-
nych; b) właściwy niemiecki Gestech; c) od-
miana poprzedniego, polegająca na użyciu
dodatkowo ochron na nogi. W obu ostat-
nich rodzajach chodziło o strącenie prze-
ciwnika z siodła udanym pchnięciem w
tarczę lub przynajmniej o skruszenie kopii.
Do wszystkich wariantów niemieckiego star-
cia używano zbroi typu Stechzeug26.

W czasie działań wojennych w r. 1945
historyczne centrum Gdańska wraz z Dwo-
rem Artusa uległo zniszczeniu. Wywiezione
wcześniej wyposażenie. Dworu ocalało w
około 70% i w znacznej części znajduje się
obecnie w Muzeum Pomorskim w Gdańsku
i Składnicy Muzealnej w Oliwie. Według
wykazu wyposażenia cztery zbroje turnie-
jowe uważane są za zaginione27. Czy rzeczy-
wiście oprócz zbroi wawelskiej nic się nie
zachowało?

W zbrojowni Muzeum Zamkowego w
Malborku wystawione są dwa bardzo cie-
kawe i cenne eksponaty: hełm i napierśnik
zbroi turniejowej typu Stechzeug (fig. 9, 10,
11). Są to depozyty Muzeum Wojska Pol-
skiego w Warszawie, które posiada je w
swojej ewidencji od r. 194528. Niestety, brak
jest danych o ich pochodzeniu. Porównując
fotografie tych fragmentów zbroi z opubli-
kowanym materiałem ilustracyjnym29 oka-

16. Gdańsk, Dwór Artusa, Zbroja turniejowa nr 3, prawy
bok. Według O. Grossmanna.

żuje się, że hełm malborski należał niewąt-
pliwie do zbroi gdańskiej, oznaczonej przez
Hahlwega numerem 3 (fig. 12, 13). Świad-
czą o tym m.in. takie detale, jak wycięcia
krawędzi płyt, układ żłobków i nitów, kształt
i rozstaw otworów. Co do napierśnika (fig.

28*

435