DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0063
SZTUKA EUROPY WSCHODNIEJ
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
ART OF THE EAST EUROPE
TOM III
Krzysztof Stefański
Uniwersytet Łódzki
„Włoska podróż" Hilarego Majewskiego
Hilary Majewski (ił. 1) to postać o dużym znacze-
niu dla architektury Łodzi końca XIX wieku z racji
pełnionej przez niego w latach 1872-1892 funkcji
architekta miejskiego. Był to okres, gdy miasto we-
szło w epokę szybkiego rozwoju - powstawały i roz-
wijały się liczne zakłady przemysłowe, a wraz z tym
szybko rosła liczba mieszkańców, która zwiększyła
się ze 100 tys. w 1880 do 300 tys. w 1900 roku.
Efektem tego był intensywny ruch budowlany. Każ-
dego roku powstawały dziesiątki obiektów przemy-
słowych i kamienic mieszkalnych, wznoszone też
były nowe świątynie i budynki użyteczności pu-
blicznej. Projekty niemal wszystkich tych budowli
sygnował Hilary Majewski. Niekiedy są to zatwier-
dzające podpisy Majewskiego jako architekta miej-
skiego, ale w większości przypadków - jego podpisy
jako ich autora, co znajduje potwierdzenie również
w innych dokumentach urzędowych. Bogaty doro-
bek architekta dokumentowały też spisy wykona-
nych przez niego prac wysyłane do petersburskiej
Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych.1 Stało się to
podstawą przypisywania mu w publikacjach z lat
70. i 80. XX wieku, gdy rozwijały się badania nad
XIX-wieczną architekturą Łodzi, olbrzymiej liczby
1 APŁ RGP WA (4376); РГИА (789а: л. 19-27; 36-40).
kilkuset dzieł.2 W późniejszym czasie dorobek ten
został podważony, bo dokładniejsza analiza mate-
riałów archiwalnych z epoki oraz ówczesnej prasy
wskazuje, że Majewski przypisywał sobie prace in-
nych architektów - z reguły niemieckich - których
budowę jedynie nadzorował z racji swojego urzę-
du.3 Z tego względu łódzki architekt miejski jawi
się jako postać co najmniej kontrowersyjna, o wąt-
pliwej moralności, wykazująca elementarny brak
etyki zawodowej.
Podobne wątpliwości budzi też przebieg całej
jego drogi życiowej wraz z okresem studiów i uzu-
pełniającym go stypendialnym pobytem we Wło-
szech, połączonym z podróżą przez kilka innych
krajów europejskich. Warto ten ważny etap jego
życia poddać dokładniejszej analizie. O początkach
edukacji Majewskiego wiemy niewiele. Urodził się
on 24 stycznia 1838 roku w Radomiu jako syn mają-
cego wówczas 24 lata kominiarza Wincentego i za-
ledwie siedemnastoletniej Teofili z Piątkowskich4
- pochodził więc z niższych warstw społecznych
2 Popławska (1973); Popławska (1973a); Popławska
(1992); Szram, Wach (1974); Szram, Weinberg (1981); Szram
(1998).
3 Stefański (1994); Stefański (1997); Strzałkowski (1997:
8-9, 90-97).
4 Archiwum PJR (1838: poz. 46).
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
ART OF THE EAST EUROPE
TOM III
Krzysztof Stefański
Uniwersytet Łódzki
„Włoska podróż" Hilarego Majewskiego
Hilary Majewski (ił. 1) to postać o dużym znacze-
niu dla architektury Łodzi końca XIX wieku z racji
pełnionej przez niego w latach 1872-1892 funkcji
architekta miejskiego. Był to okres, gdy miasto we-
szło w epokę szybkiego rozwoju - powstawały i roz-
wijały się liczne zakłady przemysłowe, a wraz z tym
szybko rosła liczba mieszkańców, która zwiększyła
się ze 100 tys. w 1880 do 300 tys. w 1900 roku.
Efektem tego był intensywny ruch budowlany. Każ-
dego roku powstawały dziesiątki obiektów przemy-
słowych i kamienic mieszkalnych, wznoszone też
były nowe świątynie i budynki użyteczności pu-
blicznej. Projekty niemal wszystkich tych budowli
sygnował Hilary Majewski. Niekiedy są to zatwier-
dzające podpisy Majewskiego jako architekta miej-
skiego, ale w większości przypadków - jego podpisy
jako ich autora, co znajduje potwierdzenie również
w innych dokumentach urzędowych. Bogaty doro-
bek architekta dokumentowały też spisy wykona-
nych przez niego prac wysyłane do petersburskiej
Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych.1 Stało się to
podstawą przypisywania mu w publikacjach z lat
70. i 80. XX wieku, gdy rozwijały się badania nad
XIX-wieczną architekturą Łodzi, olbrzymiej liczby
1 APŁ RGP WA (4376); РГИА (789а: л. 19-27; 36-40).
kilkuset dzieł.2 W późniejszym czasie dorobek ten
został podważony, bo dokładniejsza analiza mate-
riałów archiwalnych z epoki oraz ówczesnej prasy
wskazuje, że Majewski przypisywał sobie prace in-
nych architektów - z reguły niemieckich - których
budowę jedynie nadzorował z racji swojego urzę-
du.3 Z tego względu łódzki architekt miejski jawi
się jako postać co najmniej kontrowersyjna, o wąt-
pliwej moralności, wykazująca elementarny brak
etyki zawodowej.
Podobne wątpliwości budzi też przebieg całej
jego drogi życiowej wraz z okresem studiów i uzu-
pełniającym go stypendialnym pobytem we Wło-
szech, połączonym z podróżą przez kilka innych
krajów europejskich. Warto ten ważny etap jego
życia poddać dokładniejszej analizie. O początkach
edukacji Majewskiego wiemy niewiele. Urodził się
on 24 stycznia 1838 roku w Radomiu jako syn mają-
cego wówczas 24 lata kominiarza Wincentego i za-
ledwie siedemnastoletniej Teofili z Piątkowskich4
- pochodził więc z niższych warstw społecznych
2 Popławska (1973); Popławska (1973a); Popławska
(1992); Szram, Wach (1974); Szram, Weinberg (1981); Szram
(1998).
3 Stefański (1994); Stefański (1997); Strzałkowski (1997:
8-9, 90-97).
4 Archiwum PJR (1838: poz. 46).