DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0287
Ikona i jej teologia „na emigracji". Enklawa intelektualno-artystyczna L'lnstitut de Theologie Orthodoxe...
283
re było jej celą i pracownią ikon. Jednak i ją dotknął
problem braku kontaktu z tradycją ikony, brak do-
brych wzorców. Na Zachodzie nie było wielu cer-
kwi, ani tym bardziej dobrej klasy ikon. Musiala je-
chać w 1928 roku aż do Monachium, aby obejrzeć
wystawę staroruskich ikon zebranych w muzeach
Związku Radzieckiego i kopiować je. Uczyła się
wszędzie - u staroobrzędowców, u Dymitra S. Stel-
leckiego, u francuskiego malarza Mauricea Denisa.
Ciągle rozczarowana poszukiwała wciąż innej, ży-
wej, „twórczej” ikony. I w jej ikonach tę twórczość
w końcu widać: „W całości przejęła kanoniczny ję-
zyk sztuki ikony, unikając archeologii”, a „idee teolo-
giczne i historiozoficzne znajdują widzialne formy
artystyczne” (il. 4) - jak pisała E. L. Łajewskaja.13
Najbardziej znanym ikonopiscą na emigracji
pozostaje do dziś, jak się wydaje, o. Grigorij Krug.
Urodzony w 1906/07 roku, również w Petersbur-
gu, w rodzinie szwedzko-rosyjskiej, wychowany
został w wierze luterańskiej. W wieku 19 lat, pod
wpływem spotkań z o. prot. Lwem Lipierowskim,
przyjął prawosławie w Pskowsko-Pieczerskim Mo-
nastyrze. W 1931 roku wyjechał do Paryża i wstą-
pił do tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie
wykładali m.in. Somow i Miliotti. W Paryżu po-
znał Leonida Uspienskiego, z którym przyjaźnił
się do końca swojego życia. Brał lekcje warsztatu
ikonopisania u P. A. Fiodorowa, starosty ruskie-
go artelu ikonopisców przy stowarzyszeniu Iko-
na. Konsultował niejednokrotnie swój warsztat
u mniszki Joanny (J. N. Reitlinger). Uczył się też
u staroobrzędowców. Doskonalenie warsztatu szło
u niego zawsze jednak w parze z głębokim, mistycz-
nym przeżywaniem prawosławnego nabożeństwa.
W 1933 roku wstąpił do Bractwa Sw. Focjusza
w Paryżu, kierowanego wówczas przez Włodzi-
mierza N. Łosskiego, którego celem działalności
był rozwój prawosławia we Francji oraz prowadze-
nie studiów teologicznych, w szczególności teologii
ikony. W latach 1934-1959 był aktywnym działa-
czem wspomnianego paryskiego stowarzyszenia
Ikona, które zjednoczyło środowiska artystyczne
ikonopisców i badaczy teologii ikony na emigracji.
Wraz z Uspienskim trudził się w 1935 roku w cer-
kwi Trzech Hierarchów w Paryżu, a także w cer-
kwi-kaplicy Opieki Przenajświętszej Bogurodzicy
w Grorouvre.
II. 4. Ikona Św. Archanioł Michał, Archistrateg Niebieskich
Zastępów, aut. s. Joanna (Julia Nikotajewa Reitlinger),
wg Jazykowa (2011: 32)
Podczas hitlerowskiej okupacji Krug przeżył
głęboki kryzys - duchowy i twórczy.14 Po zakończe-
niu wojny osiadł w końcu w Vanves, na przedmie-
ściach Paryża, przy cerkwi Świętej Trójcy, w której
służył również jako psalmista i chórzysta. Pisał
ikony do cerkwi i dla prywatnych osób. W latach
1945-1946, już w Paryżu, powrócił do współpracy
z Leonidem Uspienskim. W 1948 roku przyjął, od
swojego duchowego ojca Sergiusza, monastyczne
postrzyżyny i przybierając imię Grigorija, ku czci
przewielebnego ikonopiscy kijowsko-pieczerskiego,
osiadł w skicie Świętego Ducha w Le Mesnil-Saint
Denis (il. 5-6), w którym przebywał aż do śmier-
ci. Na ten okres życia przypadają jego największe,
wspaniałe realizacje, wykonane w cerkwiach w: Va-
nves, Paryżu, Noisy-le-Grand, Moisenay, Clamart,
Montgeron, a także w Essex w Anglii i w Hadze
w Holandii.
W swoich pracach o. Grigorij nawiązywał do
najlepszych tradycji malarstwa ikonowego Rusi,
dając wciąż żywy i twórczy wyraz świadectwu Prze-
mienienia Pańskiego na górze Tabor. Pozostawał
wierny prawosławnemu kanonowi ikony, łącząc go
umiejętnie ze współczesnym językiem malarskim,
tworząc żywy obraz cierpienia homo religiosus -
13 Лаевская (1996: 5-6).
14 Głównym źródłem informacji o życiu i twórczości Grigo-
rija Kruga pozostają do dziś: Сергеев (2006) oraz Вздорнов,
Лелекова, Залесская (2002).
283
re było jej celą i pracownią ikon. Jednak i ją dotknął
problem braku kontaktu z tradycją ikony, brak do-
brych wzorców. Na Zachodzie nie było wielu cer-
kwi, ani tym bardziej dobrej klasy ikon. Musiala je-
chać w 1928 roku aż do Monachium, aby obejrzeć
wystawę staroruskich ikon zebranych w muzeach
Związku Radzieckiego i kopiować je. Uczyła się
wszędzie - u staroobrzędowców, u Dymitra S. Stel-
leckiego, u francuskiego malarza Mauricea Denisa.
Ciągle rozczarowana poszukiwała wciąż innej, ży-
wej, „twórczej” ikony. I w jej ikonach tę twórczość
w końcu widać: „W całości przejęła kanoniczny ję-
zyk sztuki ikony, unikając archeologii”, a „idee teolo-
giczne i historiozoficzne znajdują widzialne formy
artystyczne” (il. 4) - jak pisała E. L. Łajewskaja.13
Najbardziej znanym ikonopiscą na emigracji
pozostaje do dziś, jak się wydaje, o. Grigorij Krug.
Urodzony w 1906/07 roku, również w Petersbur-
gu, w rodzinie szwedzko-rosyjskiej, wychowany
został w wierze luterańskiej. W wieku 19 lat, pod
wpływem spotkań z o. prot. Lwem Lipierowskim,
przyjął prawosławie w Pskowsko-Pieczerskim Mo-
nastyrze. W 1931 roku wyjechał do Paryża i wstą-
pił do tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie
wykładali m.in. Somow i Miliotti. W Paryżu po-
znał Leonida Uspienskiego, z którym przyjaźnił
się do końca swojego życia. Brał lekcje warsztatu
ikonopisania u P. A. Fiodorowa, starosty ruskie-
go artelu ikonopisców przy stowarzyszeniu Iko-
na. Konsultował niejednokrotnie swój warsztat
u mniszki Joanny (J. N. Reitlinger). Uczył się też
u staroobrzędowców. Doskonalenie warsztatu szło
u niego zawsze jednak w parze z głębokim, mistycz-
nym przeżywaniem prawosławnego nabożeństwa.
W 1933 roku wstąpił do Bractwa Sw. Focjusza
w Paryżu, kierowanego wówczas przez Włodzi-
mierza N. Łosskiego, którego celem działalności
był rozwój prawosławia we Francji oraz prowadze-
nie studiów teologicznych, w szczególności teologii
ikony. W latach 1934-1959 był aktywnym działa-
czem wspomnianego paryskiego stowarzyszenia
Ikona, które zjednoczyło środowiska artystyczne
ikonopisców i badaczy teologii ikony na emigracji.
Wraz z Uspienskim trudził się w 1935 roku w cer-
kwi Trzech Hierarchów w Paryżu, a także w cer-
kwi-kaplicy Opieki Przenajświętszej Bogurodzicy
w Grorouvre.
II. 4. Ikona Św. Archanioł Michał, Archistrateg Niebieskich
Zastępów, aut. s. Joanna (Julia Nikotajewa Reitlinger),
wg Jazykowa (2011: 32)
Podczas hitlerowskiej okupacji Krug przeżył
głęboki kryzys - duchowy i twórczy.14 Po zakończe-
niu wojny osiadł w końcu w Vanves, na przedmie-
ściach Paryża, przy cerkwi Świętej Trójcy, w której
służył również jako psalmista i chórzysta. Pisał
ikony do cerkwi i dla prywatnych osób. W latach
1945-1946, już w Paryżu, powrócił do współpracy
z Leonidem Uspienskim. W 1948 roku przyjął, od
swojego duchowego ojca Sergiusza, monastyczne
postrzyżyny i przybierając imię Grigorija, ku czci
przewielebnego ikonopiscy kijowsko-pieczerskiego,
osiadł w skicie Świętego Ducha w Le Mesnil-Saint
Denis (il. 5-6), w którym przebywał aż do śmier-
ci. Na ten okres życia przypadają jego największe,
wspaniałe realizacje, wykonane w cerkwiach w: Va-
nves, Paryżu, Noisy-le-Grand, Moisenay, Clamart,
Montgeron, a także w Essex w Anglii i w Hadze
w Holandii.
W swoich pracach o. Grigorij nawiązywał do
najlepszych tradycji malarstwa ikonowego Rusi,
dając wciąż żywy i twórczy wyraz świadectwu Prze-
mienienia Pańskiego na górze Tabor. Pozostawał
wierny prawosławnemu kanonowi ikony, łącząc go
umiejętnie ze współczesnym językiem malarskim,
tworząc żywy obraz cierpienia homo religiosus -
13 Лаевская (1996: 5-6).
14 Głównym źródłem informacji o życiu i twórczości Grigo-
rija Kruga pozostają do dziś: Сергеев (2006) oraz Вздорнов,
Лелекова, Залесская (2002).