DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0308
304
Zofia Krasnopolska-Wesner
II. 2. Wnętrze Wielkiej Auli Goetheanum I w Dornach, ilustracje
przedstawiające dzieje ludzkości autorstwa Margarity
Sabasznikowej, lata 30. XX wieku, technika al fresco,
wg http://openbuildings.com/buildings/goetheanum-
profile-8812, dostęp: 15.06.2013
Goetheanum I składało się z dwóch połączo-
nych ze sobą okrągłych auli, uwieńczonych kopula-
mi, na ścianach których namalowane zostały sceny
z dziejów ludzkości (il. 2). Tylko sufit był tutaj po-
kryty plafonem, pozostałą część wnętrza stanowiły
kolumny i architrawy, które oddziaływały meta-
morfozą form na całość wnętrza, nadając mu żywy
i dynamiczny charakter. Sabasznikowa pomagała
w pracach rzeźbiarskich (kapitele kolumn) oraz na-
malowała postacie Egipcjanina i Słowianina według
projektu Steinera. Pierwsza kompozycja w złocisto-
-niebieskawych tonach przedstawiała siedzącego na
tronie mężczyznę, nad którym wznosił się ognisto-
-czerwony archanioł. Znamienne, że reprezentant
kultury słowiańskiej trzyma w rękach różę i krzyż,
bezpośrednio nawiązując do bliskich więzi antropo-
zofii i nauk działającego w imię dobra całej ludzko-
ści Christiana Rosenkreuza, założyciela legendarne-
go zakonu Różokrzyżowców.* * * * * * 18 Anioł stojący obok
mężczyzny jedną ręką błogosławi człowieka, drugą
Ostatnio w zasobach wirtualnych poświęconych antropozofii
umieszczono listę ponad stu dziewięćdziesięciu rosyjskich an-
tropozofów działających w Towarzystwie Antropozoficznycm
w omawianym okresie. Niektóre nazwiska opatrzono dłuższy-
mi notami biograficznymi, zob.: http://bdn-steiner.ru, do-
stęp: 21.08.2014. Na ten temat zob. także: Rzeczycka (2010).
18 Christian Rosenkreuz był członkiem legendarnego za-
konu Różokrzyżowców. Żył na przełomie XIV i XV wieku.
Zgodnie z przekonaniem wielu okultystów, posiadł on wiedzę
tajemną i magiczną, która pozwalała mu dokonywać transmu-
tacji metali, przedłużać życie i sprawować władzę nad istotami
duchowymi. Na jego temat zob.: Edighoffer (1998).
wskazuje na zbliżającego się skrzydlatego konia
z ludzką twarzą i ośmioma nogami. Wystrój świą-
tyni - zarówno prace malarskie, rzeźbiarskie, jak
i witraże - zaprojektowano tak, aby nawiązywały
do życia wewnętrznego człowieka. W dekoracjach
kopuł barwy symbolizowały ludzką duszę jako siłę
duchową, która wiodła ludzkość przez wieki. Przed-
stawione w kopulach minione epoki, począwszy od
obrazów wyłaniających się ze splotu intensywnych
barw, powodują, że w tej imaginatywnej prezenta-
cji odbiorca zespala się z wizją artysty, wyrastającą
z bezpośredniego kontaktu z siłami kosmicznymi.
Sklepienie kopuł miało prezentować świat aktyw-
ności duchowej.
W Dornach Sabasznikowa bierze także czyn-
ny udział w przygotowaniu dramatów misteryj-
nych, projektując scenografię do przedstawień
Пробуждение душ i Страж порога. Fascynuje się
także stworzoną przez Steinera eurytmią,19 nazywa-
ną „unaocznioną mową” (yisible speech). Eurytmią
pojmowana jako rodzaj drogi duchowej i modlitwy
odegrała ważną rolę w twórczości Sabasznikowej,
która w latach 1917-1922 propagowała ten rodzaj
sztuki w Rosji, wystawiając Steinerowskie misteria.
Uczestnikami prowadzonych przez nią eurytmicz-
nych warsztatów byli m.in.: Andriej Bieły, Michaił
Sizow i Kławdia Wasiliewa. Dodam, że pierwsze
w Moskwie Kółko Eurytmii, które zorganizowała
Sabasznikowa, stało się zaczątkiem dzisiejszej Aka-
demii Sztuki Eurytmicznej, która sponsorowała ro-
syjską edycję memuarów Зеленая змея.
W 1922 roku Sabasznikowa emigruje do Nie-
miec, gdzie bierze czynny udział w spotkaniach
antropozofów i popularyzuje naukę Steinera. To
właśnie na emigracji, już po śmierci Doktora, po-
wstaje najbardziej znany w jej twórczości cykl pa-
steli i akwarel, zainspirowany wykładami mistrza.
Wśród prac malarskich Sabasznikowej wybrałam te,
które wydają się najbardziej antropozoficzne, czyli
Ukrzyżowanie, Ostatnia wieczerza oraz portrety ar-
chaniołów: Michaela,20 Gabriela, Rafaela i Uriela.
Obrazy te, powstałe w latach 30., przezwycięża-
jąc tendencje dominujące we współczesnej sztuce,
19 Eurytmią (z gr. eurytmią - ład, takt, harmonia) to ro-
dzaj sztuki opartej na rytmie, gestach i tańcu. Ruch, którego
zadaniem jest wyrażenie życia wewnętrznego człowieka i jego
stosunku do wszechświata. Przez Steinera była określana jako
ufizycznienie tego, co wewnętrzne. Charakter eurytmii okre-
ślają nie tylko kryteria estetyczne, ale tzw. „dramaturgia duszy”.
20 Steiner w swoich wypowiedziach używał formy Michael,
podkreślając tym samym końcówkę „el”, oznaczającą boskość,
zob. oryginalny tekst DA Sendung Michaeli w. Steiner (1994).
Zofia Krasnopolska-Wesner
II. 2. Wnętrze Wielkiej Auli Goetheanum I w Dornach, ilustracje
przedstawiające dzieje ludzkości autorstwa Margarity
Sabasznikowej, lata 30. XX wieku, technika al fresco,
wg http://openbuildings.com/buildings/goetheanum-
profile-8812, dostęp: 15.06.2013
Goetheanum I składało się z dwóch połączo-
nych ze sobą okrągłych auli, uwieńczonych kopula-
mi, na ścianach których namalowane zostały sceny
z dziejów ludzkości (il. 2). Tylko sufit był tutaj po-
kryty plafonem, pozostałą część wnętrza stanowiły
kolumny i architrawy, które oddziaływały meta-
morfozą form na całość wnętrza, nadając mu żywy
i dynamiczny charakter. Sabasznikowa pomagała
w pracach rzeźbiarskich (kapitele kolumn) oraz na-
malowała postacie Egipcjanina i Słowianina według
projektu Steinera. Pierwsza kompozycja w złocisto-
-niebieskawych tonach przedstawiała siedzącego na
tronie mężczyznę, nad którym wznosił się ognisto-
-czerwony archanioł. Znamienne, że reprezentant
kultury słowiańskiej trzyma w rękach różę i krzyż,
bezpośrednio nawiązując do bliskich więzi antropo-
zofii i nauk działającego w imię dobra całej ludzko-
ści Christiana Rosenkreuza, założyciela legendarne-
go zakonu Różokrzyżowców.* * * * * * 18 Anioł stojący obok
mężczyzny jedną ręką błogosławi człowieka, drugą
Ostatnio w zasobach wirtualnych poświęconych antropozofii
umieszczono listę ponad stu dziewięćdziesięciu rosyjskich an-
tropozofów działających w Towarzystwie Antropozoficznycm
w omawianym okresie. Niektóre nazwiska opatrzono dłuższy-
mi notami biograficznymi, zob.: http://bdn-steiner.ru, do-
stęp: 21.08.2014. Na ten temat zob. także: Rzeczycka (2010).
18 Christian Rosenkreuz był członkiem legendarnego za-
konu Różokrzyżowców. Żył na przełomie XIV i XV wieku.
Zgodnie z przekonaniem wielu okultystów, posiadł on wiedzę
tajemną i magiczną, która pozwalała mu dokonywać transmu-
tacji metali, przedłużać życie i sprawować władzę nad istotami
duchowymi. Na jego temat zob.: Edighoffer (1998).
wskazuje na zbliżającego się skrzydlatego konia
z ludzką twarzą i ośmioma nogami. Wystrój świą-
tyni - zarówno prace malarskie, rzeźbiarskie, jak
i witraże - zaprojektowano tak, aby nawiązywały
do życia wewnętrznego człowieka. W dekoracjach
kopuł barwy symbolizowały ludzką duszę jako siłę
duchową, która wiodła ludzkość przez wieki. Przed-
stawione w kopulach minione epoki, począwszy od
obrazów wyłaniających się ze splotu intensywnych
barw, powodują, że w tej imaginatywnej prezenta-
cji odbiorca zespala się z wizją artysty, wyrastającą
z bezpośredniego kontaktu z siłami kosmicznymi.
Sklepienie kopuł miało prezentować świat aktyw-
ności duchowej.
W Dornach Sabasznikowa bierze także czyn-
ny udział w przygotowaniu dramatów misteryj-
nych, projektując scenografię do przedstawień
Пробуждение душ i Страж порога. Fascynuje się
także stworzoną przez Steinera eurytmią,19 nazywa-
ną „unaocznioną mową” (yisible speech). Eurytmią
pojmowana jako rodzaj drogi duchowej i modlitwy
odegrała ważną rolę w twórczości Sabasznikowej,
która w latach 1917-1922 propagowała ten rodzaj
sztuki w Rosji, wystawiając Steinerowskie misteria.
Uczestnikami prowadzonych przez nią eurytmicz-
nych warsztatów byli m.in.: Andriej Bieły, Michaił
Sizow i Kławdia Wasiliewa. Dodam, że pierwsze
w Moskwie Kółko Eurytmii, które zorganizowała
Sabasznikowa, stało się zaczątkiem dzisiejszej Aka-
demii Sztuki Eurytmicznej, która sponsorowała ro-
syjską edycję memuarów Зеленая змея.
W 1922 roku Sabasznikowa emigruje do Nie-
miec, gdzie bierze czynny udział w spotkaniach
antropozofów i popularyzuje naukę Steinera. To
właśnie na emigracji, już po śmierci Doktora, po-
wstaje najbardziej znany w jej twórczości cykl pa-
steli i akwarel, zainspirowany wykładami mistrza.
Wśród prac malarskich Sabasznikowej wybrałam te,
które wydają się najbardziej antropozoficzne, czyli
Ukrzyżowanie, Ostatnia wieczerza oraz portrety ar-
chaniołów: Michaela,20 Gabriela, Rafaela i Uriela.
Obrazy te, powstałe w latach 30., przezwycięża-
jąc tendencje dominujące we współczesnej sztuce,
19 Eurytmią (z gr. eurytmią - ład, takt, harmonia) to ro-
dzaj sztuki opartej na rytmie, gestach i tańcu. Ruch, którego
zadaniem jest wyrażenie życia wewnętrznego człowieka i jego
stosunku do wszechświata. Przez Steinera była określana jako
ufizycznienie tego, co wewnętrzne. Charakter eurytmii okre-
ślają nie tylko kryteria estetyczne, ale tzw. „dramaturgia duszy”.
20 Steiner w swoich wypowiedziach używał formy Michael,
podkreślając tym samym końcówkę „el”, oznaczającą boskość,
zob. oryginalny tekst DA Sendung Michaeli w. Steiner (1994).