DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0388
384
Joanna Stacewicz-Podlipska
Baletów Rosyjskich oraz wiele innych kodowanych
we wczesnym dzieciństwie obrazów ukształtowało
artystyczną wrażliwość Roszkowskiej. Na tym fun-
damencie wyrosła z czasem wielobarwna i skom-
plikowana konstrukcja, której kolejne piętra odsła-
niały rozmaite, niekiedy zasadniczo odmienne od
siebie treści.
Systematyczną naukę rysunku i malarstwa roz-
poczęła Roszkowska w 1920 roku. Uczęszczała do
Polskiej Szkoły Sztuk Pięknych w Kijowie, gdzie
uczyła się pod okiem jej założyciela, wychowanka
Akademii Petersburskiej i akademika - Władysła-
wa Galimskiego. Zachowane w Muzeum Teatral-
nym w Warszawie prace, dokumentujące postępy,
jakie czyniła w czasie dwuletniego kursu, prezentu-
ją szeroki wachlarz jej najwcześniejszych, artystycz-
nych fascynacji. Obok pejzaży, naśladujących wier-
nie styl Galimskiego, znajdują się tam drobiazgowe
rysunki roślin i zwierząt rodem z twórczości Dure-
ra, eksperymenty światłocieniowe o postimpresjo-
nistycznym rodowodzie, podpatrzonym być może
u Wiktora Borisowa-Musatowa, oraz tajemnicze,
emblematyczne kompozycje, nawiązujące do obra-
zów Mikołaja Roericha. Mapa inspiracji sięga tu od
secesji po kubofuturyzm, paleta barwna zdradza in-
spiracje malarstwem Borysa Kustodiewa, a poszu-
kiwania formalne zbliżone są niekiedy do twórczo-
ści Aristarcha Lentułowa. Z tej obfitości wyłoniła
się z czasem ścisła czołówka, stanowiąca trzon póź-
niejszych artystycznych wyborów Roszkowskiej,
jednak przestrzeń malarskich odwołań, w jakiej się
poruszała, miała pozostać rozległa. Sprzyjały temu
niewątpliwie studia w warszawskiej Szkole Sztuk
Pięknych, które otworzyły przed nią z kolei szeroką
panoramę sztuki zachodnioeuropejskiej.
Kiedy w marcu 1922 roku rodzina Roszkow-
skich przeniosła się do Warszawy, artystka miała
lat osiemnaście i sprecyzowane plany na przyszłość.
W kwietniu rozpoczęła naukę w Szkole Malarstwa
i Rysunku, prowadzonej przez - znanego Roszkow-
skim zapewne jeszcze z Kijowa - Konrada Krzy-
żanowskiego. Tam zetknęła się po raz pierwszy
z Tadeuszem Pruszkowskim - charyzmatycznym
pedagogiem, przyszłym profesorem i rektorem
Szkoły Sztuk Pięknych, późniejszej Akademii, któ-
rego postać szybko stać się miała legendą. Rosz-
kowska pozostawała pod jego wpływem i urokiem
przez długie lata, a jej artystyczna uwaga skierowała
się wówczas na cenione przez Pruszkowskiego no-
wożytne malarstwo włoskie i niderlandzkie. Od tej
pory w jej twórczości echa malarstwa rosyjskiego
II. 1. Teresa Roszkowska wśród swoich obrazów na wystawie
w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, 1929, Archiwum
Teresy Roszkowskiej, Zbiory Specjalne Instytutu Sztuki
Polskiej Akademii Nauk, Nr inw. 1933
mieszały się z inspiracjami zaczerpniętymi z wielo-
wiekowego dziedzictwa sztuki europejskiej, a sama
autorka nie widziała powodu, aby przeprowadzać
w obrębie tego bogactwa jakąkolwiek programową
selekcję. Ciekawej analogii dla tego sposobu „się-
gania do źródeł” dostarcza równie „eklektyczny”
stosunek do spraw religii, w obrębie których poru-
szała się Roszkowska z podobną swobodą, płynnie
manewrując pomiędzy protestantyzmem, katolicy-
zmem i prawosławiem. Jak mówiła: „Do cerkwi na
przykład chadzało się na wspaniałe przedstawienia,
przed Wielkanocą, w niedzielę palmową. A nic
nie miałam wspólnego z prawosławiem. To abso-
lutnie się u mnie nie wiąże. Ja uważam, że wiara
jest jakakolwiek, to wszystko jedno, czy to jest po
niemiecku, czy to po francusku, czy to, prawda, po
prawosławnemu, chodzi o jakąś postawę, prawda,
a czy to tak, czy to siak, to wszystko jedno dla mnie
absolutnie”.4
Ten sam „duch ekumenizmu” przyświecał tak-
że postrzeganiu spraw sztuki, w obrębie której nie
uznawała Roszkowska ani historyczno-geograficz-
4 Nowak.
Joanna Stacewicz-Podlipska
Baletów Rosyjskich oraz wiele innych kodowanych
we wczesnym dzieciństwie obrazów ukształtowało
artystyczną wrażliwość Roszkowskiej. Na tym fun-
damencie wyrosła z czasem wielobarwna i skom-
plikowana konstrukcja, której kolejne piętra odsła-
niały rozmaite, niekiedy zasadniczo odmienne od
siebie treści.
Systematyczną naukę rysunku i malarstwa roz-
poczęła Roszkowska w 1920 roku. Uczęszczała do
Polskiej Szkoły Sztuk Pięknych w Kijowie, gdzie
uczyła się pod okiem jej założyciela, wychowanka
Akademii Petersburskiej i akademika - Władysła-
wa Galimskiego. Zachowane w Muzeum Teatral-
nym w Warszawie prace, dokumentujące postępy,
jakie czyniła w czasie dwuletniego kursu, prezentu-
ją szeroki wachlarz jej najwcześniejszych, artystycz-
nych fascynacji. Obok pejzaży, naśladujących wier-
nie styl Galimskiego, znajdują się tam drobiazgowe
rysunki roślin i zwierząt rodem z twórczości Dure-
ra, eksperymenty światłocieniowe o postimpresjo-
nistycznym rodowodzie, podpatrzonym być może
u Wiktora Borisowa-Musatowa, oraz tajemnicze,
emblematyczne kompozycje, nawiązujące do obra-
zów Mikołaja Roericha. Mapa inspiracji sięga tu od
secesji po kubofuturyzm, paleta barwna zdradza in-
spiracje malarstwem Borysa Kustodiewa, a poszu-
kiwania formalne zbliżone są niekiedy do twórczo-
ści Aristarcha Lentułowa. Z tej obfitości wyłoniła
się z czasem ścisła czołówka, stanowiąca trzon póź-
niejszych artystycznych wyborów Roszkowskiej,
jednak przestrzeń malarskich odwołań, w jakiej się
poruszała, miała pozostać rozległa. Sprzyjały temu
niewątpliwie studia w warszawskiej Szkole Sztuk
Pięknych, które otworzyły przed nią z kolei szeroką
panoramę sztuki zachodnioeuropejskiej.
Kiedy w marcu 1922 roku rodzina Roszkow-
skich przeniosła się do Warszawy, artystka miała
lat osiemnaście i sprecyzowane plany na przyszłość.
W kwietniu rozpoczęła naukę w Szkole Malarstwa
i Rysunku, prowadzonej przez - znanego Roszkow-
skim zapewne jeszcze z Kijowa - Konrada Krzy-
żanowskiego. Tam zetknęła się po raz pierwszy
z Tadeuszem Pruszkowskim - charyzmatycznym
pedagogiem, przyszłym profesorem i rektorem
Szkoły Sztuk Pięknych, późniejszej Akademii, któ-
rego postać szybko stać się miała legendą. Rosz-
kowska pozostawała pod jego wpływem i urokiem
przez długie lata, a jej artystyczna uwaga skierowała
się wówczas na cenione przez Pruszkowskiego no-
wożytne malarstwo włoskie i niderlandzkie. Od tej
pory w jej twórczości echa malarstwa rosyjskiego
II. 1. Teresa Roszkowska wśród swoich obrazów na wystawie
w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, 1929, Archiwum
Teresy Roszkowskiej, Zbiory Specjalne Instytutu Sztuki
Polskiej Akademii Nauk, Nr inw. 1933
mieszały się z inspiracjami zaczerpniętymi z wielo-
wiekowego dziedzictwa sztuki europejskiej, a sama
autorka nie widziała powodu, aby przeprowadzać
w obrębie tego bogactwa jakąkolwiek programową
selekcję. Ciekawej analogii dla tego sposobu „się-
gania do źródeł” dostarcza równie „eklektyczny”
stosunek do spraw religii, w obrębie których poru-
szała się Roszkowska z podobną swobodą, płynnie
manewrując pomiędzy protestantyzmem, katolicy-
zmem i prawosławiem. Jak mówiła: „Do cerkwi na
przykład chadzało się na wspaniałe przedstawienia,
przed Wielkanocą, w niedzielę palmową. A nic
nie miałam wspólnego z prawosławiem. To abso-
lutnie się u mnie nie wiąże. Ja uważam, że wiara
jest jakakolwiek, to wszystko jedno, czy to jest po
niemiecku, czy to po francusku, czy to, prawda, po
prawosławnemu, chodzi o jakąś postawę, prawda,
a czy to tak, czy to siak, to wszystko jedno dla mnie
absolutnie”.4
Ten sam „duch ekumenizmu” przyświecał tak-
że postrzeganiu spraw sztuki, w obrębie której nie
uznawała Roszkowska ani historyczno-geograficz-
4 Nowak.