DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45642#0073
Czas poszukiwań. Młodzieńcze obrazy rodzajowe Henryka Siemiradzkiego
69
II. 1. Stacja pocztowa, 1864, olej, płótno, 55,9 x 73,8 cm, Muzeum Sztuk Pięknych im. A. S. Puszkina w Moskwie, nr inw. МЛК ЖР-37
ideałów sztuki neokłasycznej, ocenianej często jako
relikt poprzedniej epoki. Nastąpiło wówczas otwar-
cie na nowe formuły, choć restrykcyjna hierarchia
gatunków malarskich wciąż obowiązywała w ofi-
cjalnych zadaniach, a sceny rodzajowe plasowały
się na samym jej dole. Tematyka codzienna jeśli
już pojawiała się w kręgu akademickim, to przede
wszystkim w konwencji sielankowo-sentymentalnej
zainicjowanej i usankcjonowanej w sztuce rosyjskiej
„przyjemnie zalotnymi”10 przedstawieniami wło-
skich wieśniaczek Briułłowa. Nie pozostały one bez
wpływu na kształtowanie się rodzajowej twórczości
Siemiradzkiego. Z drugiej strony, jak zauważyła Lija
Skalska-Miecik, pozytywne zmiany w postaci znie-
sienia priorytetu malarstwa historycznego spotyka-
ły się z ostrą reakcją „zwolenników dogmatycznych
zasad”, w wyniku czego w latach 60. i 70. Akademia
przerodziła się w ostoję konserwatyzmu11.
Jednocześnie jednak artysta czerpał inspiracje
z dzieł oglądanych na wystawach. Korespondencja
z rodzicami ujawnia charakter osobistych upodo-
bań artysty z czasów młodzieńczych i wyraźnie do-
wodzi, że wielokrotnie ulegał zachwytom nad dzie-
łami o tematyce rodzajowej właśnie, często różnej
klasy artystycznej. Już w trakcie pierwszej podróży
do stolicy, gdy zatrzymał się w Moskwie i odwie-
dził tamtejszą wystawę, podziwiał nie tylko Ostat-
nią wieczerzę Nikołaja Gaya, lecz również mocne
wrażenie zrobiła na nim scena u lichwiarza Carla
d’Unckera12, której moralizatorski ton, typowy dla
malarstwa biedermeieru, odnaleźć można w póź-
niejszej Scenie u handlarza trumien Siemiradzkie-
go. W szkicowniku z łat 60. wśród różnych notatek
znajduje się również zapiska z listą dzieł, które zain-
teresowały go na wystawie w Warszawie (tytuły prac
wskazują na ekspozycję w Zachęcie z 1864 roku);
wśród nich znalazły się reprezentujące realistyczne
tendencje z kręgu cyganerii warszawskiej Powrót
z karczmy Franciszka Kostrzewskiego, Wieśniaczki
Antoniego Murzynowskiego i Garkuchnia Henryka
10 Gray (2000: 104).
11 Skalska-Miecik (1989: 12).
12 Dużyk (1986: 20-22).
69
II. 1. Stacja pocztowa, 1864, olej, płótno, 55,9 x 73,8 cm, Muzeum Sztuk Pięknych im. A. S. Puszkina w Moskwie, nr inw. МЛК ЖР-37
ideałów sztuki neokłasycznej, ocenianej często jako
relikt poprzedniej epoki. Nastąpiło wówczas otwar-
cie na nowe formuły, choć restrykcyjna hierarchia
gatunków malarskich wciąż obowiązywała w ofi-
cjalnych zadaniach, a sceny rodzajowe plasowały
się na samym jej dole. Tematyka codzienna jeśli
już pojawiała się w kręgu akademickim, to przede
wszystkim w konwencji sielankowo-sentymentalnej
zainicjowanej i usankcjonowanej w sztuce rosyjskiej
„przyjemnie zalotnymi”10 przedstawieniami wło-
skich wieśniaczek Briułłowa. Nie pozostały one bez
wpływu na kształtowanie się rodzajowej twórczości
Siemiradzkiego. Z drugiej strony, jak zauważyła Lija
Skalska-Miecik, pozytywne zmiany w postaci znie-
sienia priorytetu malarstwa historycznego spotyka-
ły się z ostrą reakcją „zwolenników dogmatycznych
zasad”, w wyniku czego w latach 60. i 70. Akademia
przerodziła się w ostoję konserwatyzmu11.
Jednocześnie jednak artysta czerpał inspiracje
z dzieł oglądanych na wystawach. Korespondencja
z rodzicami ujawnia charakter osobistych upodo-
bań artysty z czasów młodzieńczych i wyraźnie do-
wodzi, że wielokrotnie ulegał zachwytom nad dzie-
łami o tematyce rodzajowej właśnie, często różnej
klasy artystycznej. Już w trakcie pierwszej podróży
do stolicy, gdy zatrzymał się w Moskwie i odwie-
dził tamtejszą wystawę, podziwiał nie tylko Ostat-
nią wieczerzę Nikołaja Gaya, lecz również mocne
wrażenie zrobiła na nim scena u lichwiarza Carla
d’Unckera12, której moralizatorski ton, typowy dla
malarstwa biedermeieru, odnaleźć można w póź-
niejszej Scenie u handlarza trumien Siemiradzkie-
go. W szkicowniku z łat 60. wśród różnych notatek
znajduje się również zapiska z listą dzieł, które zain-
teresowały go na wystawie w Warszawie (tytuły prac
wskazują na ekspozycję w Zachęcie z 1864 roku);
wśród nich znalazły się reprezentujące realistyczne
tendencje z kręgu cyganerii warszawskiej Powrót
z karczmy Franciszka Kostrzewskiego, Wieśniaczki
Antoniego Murzynowskiego i Garkuchnia Henryka
10 Gray (2000: 104).
11 Skalska-Miecik (1989: 12).
12 Dużyk (1986: 20-22).