DOI Artikel:
Kranz, Maksymilian: Problem pigmentów nieorganicznych na tle katalizy
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.53758#0165
nej soli, otrzymując liczbę, wyrażającą
1 g metalu danej soli w stanie jonowym.
Ta ilość soli rozpuszczona w 1000 ml wo-
dy destylowanej, daje roztwór, zawiera-
jący w 1 ml 10“3 g danego metalu. Należy
używać tylko świeżo przyrządzonych roz-
tworów jonów, ponieważ wiek jonów
wpływa na katalizę.
Opisaną metodę katalityczną zastoso-
wano z pełnym powodzeniem w Zakła-
dzie Chemii Nieorganicznej U. P. do bada-
nia struktury i do analitycznego rozróż-
niania pigmentów nieorganicznych. Jed-
nym z najprostszych przykładów użytecz-
ności tej metody jest możność zidentyfi-
kowania dwóch różnych odmian jednego
i tego samego związku nieorganicznego.
Łatwo to można wykazać na przykładzie
węglanu wapnia CaCO3, który choć nie
jest pigmentem, znajduje jednak częste
zastosowanie jako wypełniacz produktów
malarskich9.
Wytworzono dwie różne odmiany
CaCO3: odmianę A z 10%-owych roztwo-
rów CaCL i Na2CO3, odmianę B natomiast
otrzymano przez wysycanie dwutlenkiem
węgla bardzo rozcieńczonego roztworu
CaO w wodzie (około 40 g CaO w 10 1
wody destylowanej). Obydwa prepa-
raty po odsączeniu, dokładnym przemy-
ciu i wysuszeniu, poddano działaniu roz-
cieńczonego roztworu wodnego H2O2 we-
dług metodyki badań katalitycznych. Jak
wynika z tabl. 1, węglan wapnia jest bar-
dzo słabym katalizatorem w katalitycz-
nym rozkładzie wody utlenionej i rozróż-
nienie obu odmian CaCO3 w tym przy-
padku nie jest możliwe.
Tabl. 1.
Katalityczny rozkład wody utlenionej w temp. 37° C przez węglan wapnia
(0,1 g suszony nad CaCl2).
300 ml H2O2 (ok. 0,3$); 10 nJ roztworu = a. ml 0,1 n KMnOj
Czas w godz.
próba kontrolna
samej H2O2
A
B
a
18.1
18,2
18,2
12
17,3
15,9
16,4
24
16,7
14,8
15,1
36
16.1
13,2
13,8
48
15,7
11,5
12,8
60
15,2
9,7
11,6
72
14,9
8,4
10,8
84
14,6
7,8
10,0
96
14,3
7,0
9.5
108
13,8
6,1
9.0
120
13,6
5,6
8,4
132
13,4
4,9
7.9
Te same próby jednak, po zwilżeniu ich
roztworem MnSO4 o stężeniu 10“3 g Mn’*
w 1 ml, przekształcają się w znacznie ak-
tywniejsze katalizatory mieszane, rozkła-
dające wodę utlenioną znacznie szybciej
niż użyty jon Mn", nadto różnica szyb-
kości rozkładu H2O2 między obu odmia-
nami CaCO3 w towarzystwie jonów Mn"
jest tak znaczna, że pozwala je łatwo roz-
różnić.
10 Studia Muzealne
145
1 g metalu danej soli w stanie jonowym.
Ta ilość soli rozpuszczona w 1000 ml wo-
dy destylowanej, daje roztwór, zawiera-
jący w 1 ml 10“3 g danego metalu. Należy
używać tylko świeżo przyrządzonych roz-
tworów jonów, ponieważ wiek jonów
wpływa na katalizę.
Opisaną metodę katalityczną zastoso-
wano z pełnym powodzeniem w Zakła-
dzie Chemii Nieorganicznej U. P. do bada-
nia struktury i do analitycznego rozróż-
niania pigmentów nieorganicznych. Jed-
nym z najprostszych przykładów użytecz-
ności tej metody jest możność zidentyfi-
kowania dwóch różnych odmian jednego
i tego samego związku nieorganicznego.
Łatwo to można wykazać na przykładzie
węglanu wapnia CaCO3, który choć nie
jest pigmentem, znajduje jednak częste
zastosowanie jako wypełniacz produktów
malarskich9.
Wytworzono dwie różne odmiany
CaCO3: odmianę A z 10%-owych roztwo-
rów CaCL i Na2CO3, odmianę B natomiast
otrzymano przez wysycanie dwutlenkiem
węgla bardzo rozcieńczonego roztworu
CaO w wodzie (około 40 g CaO w 10 1
wody destylowanej). Obydwa prepa-
raty po odsączeniu, dokładnym przemy-
ciu i wysuszeniu, poddano działaniu roz-
cieńczonego roztworu wodnego H2O2 we-
dług metodyki badań katalitycznych. Jak
wynika z tabl. 1, węglan wapnia jest bar-
dzo słabym katalizatorem w katalitycz-
nym rozkładzie wody utlenionej i rozróż-
nienie obu odmian CaCO3 w tym przy-
padku nie jest możliwe.
Tabl. 1.
Katalityczny rozkład wody utlenionej w temp. 37° C przez węglan wapnia
(0,1 g suszony nad CaCl2).
300 ml H2O2 (ok. 0,3$); 10 nJ roztworu = a. ml 0,1 n KMnOj
Czas w godz.
próba kontrolna
samej H2O2
A
B
a
18.1
18,2
18,2
12
17,3
15,9
16,4
24
16,7
14,8
15,1
36
16.1
13,2
13,8
48
15,7
11,5
12,8
60
15,2
9,7
11,6
72
14,9
8,4
10,8
84
14,6
7,8
10,0
96
14,3
7,0
9.5
108
13,8
6,1
9.0
120
13,6
5,6
8,4
132
13,4
4,9
7.9
Te same próby jednak, po zwilżeniu ich
roztworem MnSO4 o stężeniu 10“3 g Mn’*
w 1 ml, przekształcają się w znacznie ak-
tywniejsze katalizatory mieszane, rozkła-
dające wodę utlenioną znacznie szybciej
niż użyty jon Mn", nadto różnica szyb-
kości rozkładu H2O2 między obu odmia-
nami CaCO3 w towarzystwie jonów Mn"
jest tak znaczna, że pozwala je łatwo roz-
różnić.
10 Studia Muzealne
145