DOI Artikel:
Budziłło-Skowron, Danuta: Odnowienie kaplicy Świętej Trójcy w katedrze na Wawelu przez Franciszka Marię Lanciego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19897#0067
Studia Waweliana
Tom III, 1994
PL ISSN 1230—3275
DANUTA SKOWRON
ODNOWIENIE KAPLICY ŚWIĘTEJ TRÓJCY W KATEDRZE NA WAWELU
PRZEZ FRANCISZKA MARIĘ LANCIEGO *
W dotychczasowej literaturze szczególnie od-
czuwany jest brak prac omawiających remonty
i konserwacje przeprowadzone w katedrze w cią-
gu XIX i XX wieku. Nawet wielka konserwacja
katedry, prowadzona przez Sławomira Odrzywol-
skiego w latach 1895—1910, nie doczekała się swo-
jej monografii. Nie może więc dziwić, że konser-
wacja kaplicy Św. Trójcy, przeprowadzona przez
Franciszka Marię Lanciego w latach 1830—1844,
nie posiada osobnego opracowania.
Informacje o pracach Lanciego zawiera tylko
Katalog zabytków sztuki w Polsce, który podaje
lakonicznie: „[kaplica] po zniszczeniach w. XVIII
przekształcona 1836—44 w stylu neogotyckim
[...] przez architekta Franciszka Marię Lanciego
i rzeźbiarza Pawła Filippiego", a dalej wymienia
trzy obiekty, które zachowały się z okresu tych
prac 1. W monografii Lanciego pióra Aldony Bart-
czakowej 2, a także w pracy Jerzego Frycza Re-
stauracja i konserwacja zabytków architektury
w Polsce w latach 1195—1918 3 oraz w opracowa-
niu Marii Birkenmajerowej i Juliusza Demela
Działalność urbanistyczna i architektoniczna Se-
natu Wolnego Miasta Krakowa w latach 1815—
1846 4 pomija się milczeniem restaurację kaplicy
przeprowadzoną przez Lanciego.
Baza źródłowa dotycząca odnowienia kaplicy
przez Lanciego jest bardzo skromna. Nie zacho-
wał się zwarty zespół akt, na których podstawie
można by przeprowadzić dokładną analizę prac re-
montowo-konserwatorskich i urządzenia wnętrza
kaplicy. Odnalezienie w Archiwum Państwowym
w Krakowie wycinkowego materiału, dotyczącego
prac prowadzonych przez Lanciego w kaplicy Kró-
lowej Zofii, stało się podstawą do opracowania
niniejszego tematu. Wśród tych źródeł istotne zna-
czenie mają dwa listy Lanciego i projekt północnej
ściany kaplicy — nie znane dotychczasowej lite-
raturze 5. Kwerenda w Archiwum Kapituły Kate-
dralnej w Krakowie nie przyniosła żadnych waż-
nych informacji, poza kilkoma drobnymi szczegó-
łami 6. Również kwerenda w Archiwum Anny Wą-
sowiczowej, znajdującym się w Archiwum Głów-
nym Akt Dawnych, nie wniosła istotnych danych.
Kilka informacji, odnoszących się do urządzenia
wnętrza kaplicy, przynoszą źródła drukowane. Na-
leży tu wymienić przede wszystkim opis kaplicy
zawarty w Pamiątce z Krakowa Józefa Mączyń-
* Referat jest streszczeniem pracy magisterskiej za-
tytułowanej Konserwacja kaplicy Sio. Trójcy w katedrze
na Wawelu w latach 1830—1844, napisanej pod kierun-
kiem Ojca dra Janusza Zbudniewka w Papieskiej Aka-
demii Teologicznej w Krakowie.
1 KZSP, 4: Miasto Kraków, 1, pod red. J. Sza-
błowskiego, Warszawa 1965, s. 102.
2 A. Bartczaków a, Franciszek Maria Lanci,
Kraków 1954.
3 J. Frycz, Restauracja i konserwacja zabytków
architektury w Polsce w latach 1795—1918, Warszawa
1975.
4M. Birkenmajerowa, J. Demel, Działal-
ność urbanistyczna i architektoniczna Senatu Wolnego
Miasta Krakowa w latach 1815—1846 (Studia MTHAU,
4: 1963). Kaplica Św. Trójcy, w porównaniu z innymi
w wawelskiej katedrze, nie wzbudzała nigdy większego
zainteresowania historyków sztuki, stąd wiadomości jej
dotyczące rozproszone są w wielu opracowaniach. Ze
starszych należy tu wymienić przede wszystkim: L. Ł ę-
towski, Katedra krakowska na Wawelu, Kraków
1859; J. Muczkowski, Dwie kaplice Jagiellońskie
w katedrze krakowskiej, Kraków 1859; T. Wojcie-
chowski, Kościół katedralny w Krakowie, Kraków
1900; z nowszych opracowań: S. Swiszczowski,
Ołtarz renesansowy w kaplicy Sw. Trójcy na Wawelu.
Problem rekonstrukcji autorstwa (Studia DW, 1: 1955);
M. Rożek, Katedra wawelska w XVII w., Kraków
1980; w odniesieniu do okresu klasycyzmu: T. Dobro-
wolski, Rzeźba neoklasyczna i romantyczna w Pol-
sce, Wrocław 1974; S. Lorentz, O importach rzeźb
z Włoch do Polski w pierwszej połowie XVIII w. i o
Thorvaldsenie (Biuletyn HS, 12: 1950); A. Kotula,
P. Krakowski, Rzeźba XIX wieku, Kraków 1980.
5 AP Kraków, WMK V-28, fasc. 11, 1837. Zob. Aneks
I i II.
0 AKK: Protocollon Actorum Capituli 1830—1836, 25.
63
Tom III, 1994
PL ISSN 1230—3275
DANUTA SKOWRON
ODNOWIENIE KAPLICY ŚWIĘTEJ TRÓJCY W KATEDRZE NA WAWELU
PRZEZ FRANCISZKA MARIĘ LANCIEGO *
W dotychczasowej literaturze szczególnie od-
czuwany jest brak prac omawiających remonty
i konserwacje przeprowadzone w katedrze w cią-
gu XIX i XX wieku. Nawet wielka konserwacja
katedry, prowadzona przez Sławomira Odrzywol-
skiego w latach 1895—1910, nie doczekała się swo-
jej monografii. Nie może więc dziwić, że konser-
wacja kaplicy Św. Trójcy, przeprowadzona przez
Franciszka Marię Lanciego w latach 1830—1844,
nie posiada osobnego opracowania.
Informacje o pracach Lanciego zawiera tylko
Katalog zabytków sztuki w Polsce, który podaje
lakonicznie: „[kaplica] po zniszczeniach w. XVIII
przekształcona 1836—44 w stylu neogotyckim
[...] przez architekta Franciszka Marię Lanciego
i rzeźbiarza Pawła Filippiego", a dalej wymienia
trzy obiekty, które zachowały się z okresu tych
prac 1. W monografii Lanciego pióra Aldony Bart-
czakowej 2, a także w pracy Jerzego Frycza Re-
stauracja i konserwacja zabytków architektury
w Polsce w latach 1195—1918 3 oraz w opracowa-
niu Marii Birkenmajerowej i Juliusza Demela
Działalność urbanistyczna i architektoniczna Se-
natu Wolnego Miasta Krakowa w latach 1815—
1846 4 pomija się milczeniem restaurację kaplicy
przeprowadzoną przez Lanciego.
Baza źródłowa dotycząca odnowienia kaplicy
przez Lanciego jest bardzo skromna. Nie zacho-
wał się zwarty zespół akt, na których podstawie
można by przeprowadzić dokładną analizę prac re-
montowo-konserwatorskich i urządzenia wnętrza
kaplicy. Odnalezienie w Archiwum Państwowym
w Krakowie wycinkowego materiału, dotyczącego
prac prowadzonych przez Lanciego w kaplicy Kró-
lowej Zofii, stało się podstawą do opracowania
niniejszego tematu. Wśród tych źródeł istotne zna-
czenie mają dwa listy Lanciego i projekt północnej
ściany kaplicy — nie znane dotychczasowej lite-
raturze 5. Kwerenda w Archiwum Kapituły Kate-
dralnej w Krakowie nie przyniosła żadnych waż-
nych informacji, poza kilkoma drobnymi szczegó-
łami 6. Również kwerenda w Archiwum Anny Wą-
sowiczowej, znajdującym się w Archiwum Głów-
nym Akt Dawnych, nie wniosła istotnych danych.
Kilka informacji, odnoszących się do urządzenia
wnętrza kaplicy, przynoszą źródła drukowane. Na-
leży tu wymienić przede wszystkim opis kaplicy
zawarty w Pamiątce z Krakowa Józefa Mączyń-
* Referat jest streszczeniem pracy magisterskiej za-
tytułowanej Konserwacja kaplicy Sio. Trójcy w katedrze
na Wawelu w latach 1830—1844, napisanej pod kierun-
kiem Ojca dra Janusza Zbudniewka w Papieskiej Aka-
demii Teologicznej w Krakowie.
1 KZSP, 4: Miasto Kraków, 1, pod red. J. Sza-
błowskiego, Warszawa 1965, s. 102.
2 A. Bartczaków a, Franciszek Maria Lanci,
Kraków 1954.
3 J. Frycz, Restauracja i konserwacja zabytków
architektury w Polsce w latach 1795—1918, Warszawa
1975.
4M. Birkenmajerowa, J. Demel, Działal-
ność urbanistyczna i architektoniczna Senatu Wolnego
Miasta Krakowa w latach 1815—1846 (Studia MTHAU,
4: 1963). Kaplica Św. Trójcy, w porównaniu z innymi
w wawelskiej katedrze, nie wzbudzała nigdy większego
zainteresowania historyków sztuki, stąd wiadomości jej
dotyczące rozproszone są w wielu opracowaniach. Ze
starszych należy tu wymienić przede wszystkim: L. Ł ę-
towski, Katedra krakowska na Wawelu, Kraków
1859; J. Muczkowski, Dwie kaplice Jagiellońskie
w katedrze krakowskiej, Kraków 1859; T. Wojcie-
chowski, Kościół katedralny w Krakowie, Kraków
1900; z nowszych opracowań: S. Swiszczowski,
Ołtarz renesansowy w kaplicy Sw. Trójcy na Wawelu.
Problem rekonstrukcji autorstwa (Studia DW, 1: 1955);
M. Rożek, Katedra wawelska w XVII w., Kraków
1980; w odniesieniu do okresu klasycyzmu: T. Dobro-
wolski, Rzeźba neoklasyczna i romantyczna w Pol-
sce, Wrocław 1974; S. Lorentz, O importach rzeźb
z Włoch do Polski w pierwszej połowie XVIII w. i o
Thorvaldsenie (Biuletyn HS, 12: 1950); A. Kotula,
P. Krakowski, Rzeźba XIX wieku, Kraków 1980.
5 AP Kraków, WMK V-28, fasc. 11, 1837. Zob. Aneks
I i II.
0 AKK: Protocollon Actorum Capituli 1830—1836, 25.
63