Studia Waweliana (3.1994)

Studia Waweliana
Tom III, 1994
PL ISSN 1230—3275

HANNA GÓRSKA

RESTAURACJA KATEDRY NA WAWELU PRZEZ SŁAWOMIRA ODRZYWOLSKIEGO

NA PRZEŁOMIE XIX I XX WIEKU

Wśród licznych prac konserwatorskich, któ-
rymi architekt Sławomir Odrzywolski kierował
na terenie Krakowa i Galicji, największe znacze-
nie miała restauracja katedry na Wawelu, którą
Prowadził w latach 1891—1904 *. Obiekt ten jako
katedra koronacyjna królów polskich i miejsce
ich wiecznego spoczynku uznawany jest do dziś
za najdostojniejszą świątynię Rzeczypospolitej
(fig. 1, 2). W dobie rozbiorów była ona dla Pola-
ków świadectwem dawnej chwały i symbolem
tożsamości narodowej 2.

Przebudowywana i modernizowana w' ciągu
wieków katedra wymagała nieraz doraźnych za-
biegów konserwatorskich 3. Wraz z rosnącym za-
interesowaniem rodzimymi zabytkami, podbudo-

wanym pobudkami patriotycznymi, w ciągu wie-
ku XIX ich liczba i skala znacznie wzrosła4.
Zdawano sobie też sprawę z konieczności prze-
prowadzenia kompleksowych prac konserwator-
skich dotyczących całego obiektu, zwłaszcza zaś
nadwątlonego systemu konstrukcyjnego. Alarmu-
jące opinie na ten temat wyrażali krakowscy
konserwatorzy i historycy sztuki5.

Pierwsze zebranie członków władz galicyj-
skich oraz przedstawicieli krakowskich kręgów
artystycznych i naukowych, poświęcone proble-
matyce restauracji katedry, zwołane zostało przez
kardynała Albina Dunajewskiego 7 kwietnia 1886
roku 6. Powołano Komitet Restauracji Katedry na
Wawelu z grupą ekspertów (tzw. komitet ścisły) 7

1 Na temat działalności architektonicznej i konser- 3 yj XVIII w. restaurowano m. in. kaplice: Jana
watorskiej Sławomira Odrzywolskiego por. m. in.: H. Olbrachta, bpa Tomickiego, Szafrańców oraz Zygmun-
Górska, Działalność architektoniczna Sławomira Od- towską; zob. KZSP, s. 81, 84, 89, 91.

rzywolskiego (1846—1933) (Teka KUiA, 16: 1982); Tej- 4 w ]atach 1870—1872 Izydor Jabłoński konserwo-

ze. Naukowe metody restauracji i konserwacji za- wał polichromie kaplicy Świętokrzyskiej, zob. J. Frycz,

bytków architektury w działalności Sławomira Odrzy- Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Pol-

wolskiego (1846—1933), rozprawa doktorska napisana sce w latach 1795—1918, Warszawa 1975, s. 109. W la-

w 1983 w Instytucie Historii Architektury, Sztuki i Te- tach 1873—1874 Józef Łepkowski kierował uporządkowa-

chniki Politechniki Wrocławskiej, pod kierunkiem prof. niem krypt wawelskich (ibidem, s. 145).

E. Małachowicza. 5 W. Łuszczkiewicz, Restauracja kościoła ka-

2 Obszerny wykaz literatury dotyczącej katedry na tedralnego na Wawelu, Kraków 1888, s. 7; S. Tomko-
Wawelu zawiera KZSP, 4: Miasto Kraków, 1: Wawel, w i c z, Katedra na Wawelu i jej obecna restauracja,
P°d red. J. Szabłowskiego, Warszawa 1965. Pu- Kraków 1901, s. 51; List S. Odrzywolskiego do J. Łep-
olikacje wydane w latach następnych, do 1981, podaje kowskiego, rkps, Biblioteka PAN w Krakowie, sygn.

Rożek, Królewska katedra na Wawelu, Warszawa 2001.

981- Z prac wydanych w ostatnich latach wymienić na- « Księga posiedzeń Komitetu Restauracji Katedry

eży m. in.: S. Mossakowski, Proweniencja arty- na Wawelu, s. 1, rkps, Archiwum Krakowskiej Kapituły

styczna twórczości Bartłomieja Berrecciego w świetle Metropolitalnej w Krakowie.

dekoracji kaplicy Zygmuntowskiej (Biuletyn HS: 1986, 7 w sklad tzw komitetu ścisłego weszli m. in. Jan

"~4); Tegoż, Zmiany kamiennej dekoracji rzeźbiar- Matejko, Marian Sokołowski i Władysław Łuszczkie-

s l?j kaplicy Zygmuntowskiej przy katedrze krakowskiej wicz, ibidem, s. 14. Pełny skład Komitetu Restauracji

w XVIII i XIX w. (Kwart. AU, 31: 1988); J. Kali- (w 1891) podaje S. Tomkowicz w Józefa Czecha

Zu°WSka' Kaplica Jana Hinczy w katedrze na Wawe- kalendarz krakowski na rok 1892, Kraków 1891, s. 52:

1 jej malowidła ścienne (Studia DW, 5: 1991); kard. A. Dunajewski (przewodniczący), ks. A. Nowak

Szabłowski, Nieznane i mało znane plany ka- (sekretarz), ks. ks. kanonicy: Gawroński, Midowicz

e ry wawelskiej. Ich znaczenie dla dziejów Wawelu i Fox, S. Odrzywolski, K. Knaus, J. Łepkowski, W. Łu-

1 topografii zabytku (ibidem); P. Stępień, Prace ba- szczkiewicz, J. Matejko, F. Slęk, M. Sokołowski, S. Tar-

c <*wczo-konserwatorskie w dawnej kaplicy Św. Małgo- nowski, S. Tomkowicz i K. Zaremba.
rzaty w katedrze na Wawelu (Rocz. Krak., 52: 1986).

123